Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، فِي قَوْلِ اللهِ تَعَالَى: ﮋﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘﮊ، قَالَ: لَا تَمْتَنِعْ مِنْ شَيْءٍ أَرَادَاهُ.
Ҳишом ибн Урва отасидан ривоят қилади:
«Аллоҳ таолонинг «Икковларига меҳрибонлик ила хокисорлик қанотингни пастлат», деган қавли ҳақида: «Иккови ирода қилган бирор нарсадан бош тортма», деди».
Шарҳ: Яъни ота-онанг сендан хоҳлаган ҳеч бир нарсадан бош тортмагин. Нимани хоҳласалар, «Хўп», деб қилиб бергин. Фақат бу ерда олдинги қоида, яъни Аллоҳга маъсият иш бўлмаслиги шарт қилинади.
Аллоҳ таолонинг Исро сурасидаги «Икковларига меҳрибонлик ила хокисорлик қанотингни пастлат» (24-оят) деган қавлидан мана шу маъно келиб чиқар экан.
Фарзанд ота-онанинг ҳузурида ўзини қанчалик хокисор тутса, шунчалик яхши. У ўз раҳматини хокисорлик ила ота-онасига пастлатиб, пояндоз қилса ҳам оз. Шу билан бирга, доимо уларга Аллоҳ таолодан раҳм-шафқат тилаб дуо қилиб туриши лозим.
Ота-онани ҳурматлаш, эъзозлаш масаласида ҳеч бир тузум ёки тарбия воситаси Исломга тенг ҳам, яқин ҳам кела олмайди. Ота-онанинг ҳурмати, фарзанд устидаги ҳаққи тўғрисидаги оятлар, ҳадислар, исломий ҳикматлар, мусулмонлар ҳаётидаги тажрибалар дунё тарихида бу борада мисли кўрилмаган олиймақом нарсалар эканлиги маълум ва машҳурдир.
عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ قَالَ: قَالَ لِي أَبِي: هَلْ تَدْرِي مَا قَوْلُهُ: ﮋﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘﮊ؟ أَنْ لَا تَمْتَنِعَ مِنْ شَيْءٍ أَرَادَاهُ.
Ҳишом ибн Урвадан ривоят қилинади:
«Отам менга: «У Зот таолонинг «Икковларига меҳрибонлик ила хокисорлик қанотингни пастлат» деган қавли нима эканини биласанми? «Икковлари ирода қилган бирор нарсадан бош тортма», деди».
Шарҳ: Бу ривоят ҳам ўзидан олдинги ривоятга жуда ўхшаш бўлишига қарамай, биз ундан аввалгисида йўқ маънони чиқариб оламиз. Бу ривоятда насиҳатни ота ўз боласига қилмоқда. Ҳа, оталар болаларини тарбия қилишда Қуръони Карим оятларини англатишлари, ота-онани ҳурматлаш ҳақида ўгитлар беришлари олдин ўтган азизларимизнинг тутган йўллари бўлган. Биз бу борада ҳам улардан ўрнак олишимиз лозим.
«Яхшилик ва силаи раҳм» китоби 1-жуз.
Аллоҳ таоло инсонларга шундай улуғ ойни ато этганки, унда яхшилик ва савобли амаллар кўпайтирилади, гуноҳлар кечирилади, инсон маънавий юксалиш ва руҳий покланиш имкониятига эга бўлади. Рамазон – қалблар софланадиган, юраклар эзгуликка тўлиб-тошадиган, инсон маърифат ва тақвога эришадиган муборак ойдир. Бу ой ҳар бир мусулмон учун Аллоҳга янада яқинлашиш ва ҳаётида янги босқични бошлаш учун буюк имкониятдир.
Бу йилги Рамазон ойи мамлакатимизда беқиёс эзгулик, самимият ва меҳр-мурувват муҳитида ўтмоқда. Юртимизда Рамазонга бўлган эҳтиром тобора ортиб, инсонпарварлик ғоялари янада кенг тарқалмоқда.
Президентимизнинг Рамазон ойи муносабати билан юртдошларимизга йўллаган табриги халқимиз учун катта маънавий қувонч ва умид бағишлайди. Табрикда бундай таъкидланади: "Бу муборак ойда бир-биримизга, айниқса, муҳтожларга, қариялар ва ногиронларга, кам таъминланган оилаларга ғамхўрлик кўрсатиш, уларнинг ҳолидан хабар олиш, жамиятимизда меҳр-оқибат муҳитини янада мустаҳкамлаш катта аҳамиятга эга".
Дарҳақиқат, бугунги кунда мамлакатимизда Рамазон ойининг руҳиятини тўла ҳис қилиш, унинг баракасидан баҳраманд бўлиш учун турли хайрия ва инсонпарварлик тадбирлари ўтказилмоқда. Жумладан, эҳтиёжманд оилалар ва қарияларга, ногиронлиги бўлган шахсларга хайрия ёрдамлари етказилмоқда. Қариялар ва кам таъминланган оилалар учун ифторликлар ташкил қилинмоқда. Жамиятда бирдамлик ва бағрикенглик муҳити янада кучаймоқда. Бундай хайрли ишлар мамлакатимизда халқимиз ўртасидаги меҳр-оқибат, аҳиллик ва саховат руҳини мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда.
Рамазон – нафақат рўза ойи, балки маънавий покланиш фурсатидир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: "Ким Рамазон ойини иймон ва ихлос билан ўтказса, унинг олдинги гуноҳлари кечирилади". Бу ойда Қуръони карим тиловатини кўпайтириш, нафил ибодатлар, дуо ва зикрлар қилиш фазилатли. Бундан ташқари, мусулмон киши ўз нафсини тарбия қилиши, ёмон хулқ ва иллатлардан халос бўлиши, кўпроқ хайрли ишларни амалга ошириши талаб этилади.
Рамазон ойида мусулмон киши нафақат ўзини тарбия қилиши, балки бошқаларга ҳам яхшилик улашиши керак. Бу ойда кам таъминланган, муҳтож инсонларга саховат кўрсатиш, садақа ва хайрия қилиш жуда савобли иш.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қиладилар: "Рамазон ойида ҳар бир яхши амалнинг савоби бошқа ойлардаги савобдан юз карра кўп бўлади".
Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, бу ой бирдамлик, меҳр-мурувват ва эзгулик ойидир. Биз ҳам бу фурсатдан унумли фойдаланиб, Аллоҳнинг розилигига эришиш учун ҳар кунимизни савобли ва хайрли ишлар билан ўтказишимиз лозим.
Аҳмадҳон домла Алимов,
Самарқанд вилояти бош имом-хатиби