12 Май, 2025, 14 Зулқаъда, 1446
12 Май, 2025, 14 Зулқаъда, 1446
Имом Абу Мансур Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини нишонлашга оид Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори юртимизда илмий-маърифий меросга, хусусан, исломий илмларнинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломаларга бўлган эътиборнинг ёрқин намунасидир. Бу қарор нафақат Имом Мотуридий ибратли ҳаёт йўли ва мотуридийлик таълимотини кенг ёйиш, балки диний бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифатга асосланган жамиятни шакллантиришда улкан аҳамият касб этади.
Қарор чора-тадбирлар дастурида назарда тутилган амалий ишлар доирасида алломанинг туғилиб, ижод қилган ва мангу қўним топган Самарқандда ўтказиладиган “Мотуридийлик – бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифат таълимоти” мавзусидаги халқаро ҳамда “Мотуридийлик таълимоти ва ҳозирги замон” мавзусидаги республика илмий-амалий конференцияси, илмий мақолалар танлови, алломанинг нодир қўлёзма ва нашр нусхалари, китоблари кўргазмаси, Абу Мансур Мотуридий мажмуасини қайта таъмирлаш ва ободонлаштириш Давлатимиз раҳбарининг буюк алломаларга муносиб эътибор қаратаётгани, Ислом цивилизациясининг жаҳон илм-фанидаги ўрнини янада мустаҳкамлашга интилаётганини яққол намоён этади.
Шунингдек, хорижлик тадқиқотчилар ўртасида мотуридийлик таълимоти бўйича, имом-хатиблар ҳамда диний таълим муассасалари талабалари ўртасида “Мотуридийлик таълимоти билимдони” танловини ўтказиш, маданий-маърифий учрашув ва семинар-тренинглар, давра суҳбатлари ташкил этиш, юбилейга бағишланган эсдалик сувенирларини муомалага чиқариш, хорижий мамлакатларда сақланаётган ноёб қўлёзма асарлар ва бошқа маданий бойликларнинг нусхаларини Ўзбекистонга олиб келиш, бадиий-публицистик фильм, медиамаҳсулотлар, аудиовизуал асарлар яратиш, уларни маҳаллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларида эълон қилиш, интернет тармоғи ва ижтимоий тармоқларда кенг тарғиб қилиш Имом Мотуридийнинг бой илмий меросини чуқур ўрганиш ва унинг таълимотини кенг оммага етказишда муҳим қадам бўлади, албатта.
Айниқса, Имом Мотуридийнинг “Таъвилот ал-Қуръон” ва “Китоб ат-тавҳид” асарлари ва мотуридийлик таълимотига оид манбаларнинг ўзбек ва хорижий тиллардаги илмий-изоҳли академик таржималарини нашр этиш, олимнинг меросига оид илмий-тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш келажак авлод учун катта манба бўлиб хизмат қилади, инша Аллоҳ.
Мотуридийлик таълимотининг асосий тамойилларидан ҳисобланган мўътадиллик ва бағрикенглик бугунги дунё тинчлиги, бирдамлигини таъминлашда жуда муҳим. Шу нуқтаи назардан, мазкур қарор халқаро майдонда ҳам Ўзбекистоннинг маърифат ва илмга бўлган эътиборини, диний бағрикенглик ва ҳамжиҳатликни тарғиб этишга қаратилган саъй-ҳаракатларини янада кучайтиради.
Хулоса қилиб айтганда, Қарор Имом Мотуридий меросини асраб-авайлаш ва унинг таълимотини кенг тарғиб қилиш, шу билан бирга, ёшларни Ватанга муҳаббат руҳида тарбиялаш ҳамда миллий ва умуминсоний қадриятларни мустаҳкамлашга улкан ҳисса қўшади.
Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари,
профессор
Савол: Оилалиман, 2 нафар фарзандим бор. Турмуш ўртоғим эҳтиёжларим, касал бўлсам дори-дармоним учун пул бермайдилар. Болаларимизни эҳтиёжлари учун бериб турадилар, холос. Ўзим ишлайман, “ишлаб топган пулингни ҳаммасини менга беришинг керак, чунки Хадича онамиз ҳам ҳамма пулларини Расулимиз алайҳиссаломга берганлар” дейдилар доим. Эътироз билдирсам, “менга итоатсизлик қиляпсан” дейдилар.
Яқинда шу масалада жанжаллашиб қолганимиздан кейин пулимни ярмини олиб, ўзимда қолган ярмини рўзғорга ишлатишимга мажбурлаяптилар. Бизнинг вазиятимизга шариатда қандай изоҳ берилади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таоло оилада эркакни раҳбар этиб тайинлаб, унинг зиммасига қўл остидагиларнинг: аёли ва фарзандларининг нафақасини юклаб қўйган. Аёлнинг топаётган пулида на эрнинг ва на қайнонанинг ҳақи бор, уни зулм қилиб олиб қўйишга мутлақо ҳақи йўқ. Агар ўзи рози бўлиб берса, олиши мумкин. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Мусулмон кишининг моли бошқага ҳалол эмас, фақатгина ўзи рози бўлиб, кўнглидан чиқариб берсагина, ҳалол бўлади” (Имом Аҳмад ривояти).
Хадийжа розияллоҳу анҳо онамиз бутун молу жонини Сарвари олам бўлган турмуш ўртоқларига инъом этганлар, яъни ўз ихтиёрлари билан берганлар. Пайғамбаримиз алайҳиссалом тортиб ёки талаб қилиб олиб қўймаганлар. Нафақат Хадийжа онамиз, балки у зотнинг атрофидаги барча саҳобалар у зотни жонларидан ортиқ яхши кўрганлар ва борини беришга шай турганлар.
Шариатимиз ҳар бир шахсга молиявий мустақиллик берган. Эр топган пулини ўзи истагандай сарфлаши ва бунга на аёли ва на бошқа одамлар тўсқинлик қилишга ҳақи йўқ бўлгани каби, аёлнинг ҳам шахсий маблағидаги тасарруфи ўз қўлида бўлади. Фақатгина фойда-зарарни билмайдиган ақли заиф тоифаларгина бундан мустасно. Уларнинг тасарруфини валийлари олиб боради.
Аммо юқоридаги гаплардан аёл топганини ҳеч кимга бермаслиги, фақат ўзи ишлатиши керак экан, деган хулоса чиқмайди. Ўз ихтиёри билан эрига, фарзандларига ёки бошқаларга ҳадя қилиши мумкин ва бу учун албатта, ажр олади.
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг аёллари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келиб: “Эримга садақа қилсам бўладими?” – деб сўраган ва у зот алайҳиссалом: “Ҳа”, деб жавоб берганлар. Яъни саҳобия аёллар эрларига садақа, ҳадя қилиб турганлар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бежизга: “Ўзаро ҳадялашинглар, ўртада муҳаббат пайдо бўлади”, деб айтмаганлар.
Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, оила эр-хотин ўзаро бир-бирларини тушунишлари, ҳурмат қилишлари ва ўз бурчларини муҳаббат билан адо этишлари лозим. Ана шунда оилавий ҳаёт саодатли давом этади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 