10 Июл, 2025, 15 Муҳаррам, 1447
10 Июл, 2025, 15 Муҳаррам, 1447
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Яхшилаб эътибор берилса, ғарбликлар ваъдасида туриш бобида биздан анча ўзиб кетишган. Улар келишилган вақтдан кеч қолишмайди. Бу исломий хулқ-атвор бўлишига қарамай, уларда бу сифатларни учратамиз. Аллоҳ таоло: «(Эй Муҳаммад!) Китобда Исмоил (қиссасини) ёд этинг! Дарҳақиқат, у ваъдасида содиқ турувчи Набий ва Расул эди»[1], дея Исмоил алайҳиссаломнинг ваъдасига вафо қиладиган пайғамбар эканликларини мақтайди.
Муфассирлар Исмоил алайҳиссалом ҳақларида бир воқеани келтирадилар: «Исмоил алайҳиссалом бир киши билан кўришадиган жойни белгилаб ваъдалашадилар. Исмоил алайҳиссалом келишилган жойга ўз вақтида етиб борадилар ва ўша куни кечаси билан ҳалиги одамни кутиб ўтирадилар. Эртаси куни у киши келади. Исмоил алайҳиссалом унга: “Мен сени кечадан бери кутиб ўтирибман, сен келгунингга қадар бу ердан бир қадам ҳам силжиганим йўқ!” – дейдилар».
Намознинг ҳам ўқилиши керак бўлган ўз вақти бор, тўғрими?! Агар чегараланган вақтидан бир неча дақиқа эртароқ ёки кечроқ ўқисангиз, бу учун савоб берилмайди. Нима учун биз ибодатларимизда диний асосларимизга риоя қилмаймиз, ваъдалашилган ишларимизга тўғри ёндашмаймиз. Машҳур адиб Алий Тантовий раҳимаҳуллоҳ айтганларидек, одамлар айтилган вақтдан кеч қолганларни ҳурмат қилишади, ўз вақтида келганларни эса жазолашади. Кеч қолиб келадиганлар етиб келишгандагина дастурхонга таом тортишади. Тадбирлар ҳам кечикканларнинг ташрифидан кейингина бошланади.
Шундай кеч қолиш ҳолати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан ҳам содир бўлгани ҳадисларда келади. Жумладан, Абдуллоҳ ибн Абул Ҳамсодан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ билан пайғамбар бўлишларидан аввал савдо қилган эдим, орамизда озгина олди-берди қолиб кетган эди. Мен Расулуллоҳга у нарсани келишилган жойга олиб бориб беришга ваъда қилган эдим, ёдимдан кўтарилибди. Орадан уч кун ўтгач эсимга тушиб қолди, дарҳол ўша жойга бордим, қарасам Расулуллоҳ ўша келишилган жойда эканлар. Кейин менга: “Ҳой йигит, мени қийнаб қўйдинг-ку, мен уч (кун)дан бери шу ерда турибман”, дедилар (Абу Довуд ривояти).
Эътибор берингки, саҳобий келишилган вақтдан бир неча дақиқа ҳам, қанчадир соат ҳам эмас, нақд уч кун кеч қолган. Бугунги кун мусулмонлари ҳам келишувга риоя қилсалар, белгиланган вақтга етиб келишга қаттиқ аҳамият берсалар эди, ўзларининг ҳам, бошқаларнинг ҳам оромини бузмаган бўлардилар. Ҳар кимнинг ўзига яраша иши, вазифаси бўлади. Сиз айтилган вақтингиздан кеч қолишингиз, келишган одамингизга нисбатан зулм бўлади. Бундай қилиш орқали уларнинг фойдаларини йўққа чиқарасиз, “аҳд”, “вафо” каби тушунчаларнинг қадрсизланишига сабаб бўласиз.
Ҳакимлардан бири айтади: “Бировга ваъда бериб, ишонтириб қўйма. Берадиган ваъдангни бажариш қўлингдан келмаса, яхшиси ваъда берма”.
Биз замонавий алоқа воситалари асрида яшаяпмиз. Келишган кишисини ёки дўстини кўчада тик оёқда куттириб қўйишга бирор узр йўқ. Агар ўша вақтда бошқа муҳим ишингиз чиқиб қолса, ваъдалашган кишингизга қўнғироқ қилиб вазиятни тушунтиришингиз мумкин, шундагина сизни узрли ҳисобласа бўлади.
Мусанно ибн Ҳориса Шайбоний айтадилар: “Ваъдамга хилоф қилганимдан кўра, қақраб ўлганим яхши”.
Шоир айтади:
Амалсиз, қуруқ сўз эрур бефойда,
Ёлғон берган ваъдангда яхшилик қайда...
Ҳассон Шамсий Пошонинг “Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Марям сураси, 55-оят.
Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси, Мусулмонлар идораси, Имом Бухорий, Имом Мотурудий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ҳамда Ўзбекистон халқаро исломшунослик академияси масъул ходимларидан иборат илмий гуруҳнинг Индонезияга ташрифи ушбу мамлакатнинг етакчи босма ва электрон нашрлари томонидан кенг ёритилди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Жумладан, Индонезиянинг "CNN Indonesia" ахборот агентлиги "Ўзбекистон делегацияси Индонезияга ташриф буюрди" сарлавҳали мақолани эълон қилди. Унда Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университетида "Мовароуннаҳрдан Жануби-Шарқий Осиёга: ҳадис илмлари ва интеллектуал алоқалар" мавзусида илмий-амалий конференция бўлиб ўтгани ва мазкур анжуманда Ўзбекистондан етакчи олимлар иштирок этгани маълум қилинган.
"Тадбир илмий мулоқот шаклида ташкил этилган бўлиб, унинг доирасида Имом Бухорий меросини ўрганиш, Мавароуннаҳр уламоларининг Индонезия оролларида ислом динини тарқатишда тутган ўрни, ҳадисшунослик йўналишида ҳамкорликни ривожлантириш каби масалалар муҳокама қилинди", – деб ёзган ахборот агентлиги.
Ўзбекистон делегациясининг ташрифи доирасида бўлиб ўтган қатор тадбирлар икки мамлакат ўртасида исломий маърифат, таълим, диний бағрикенглик ва тарихий меросни асраб-авайлаш соҳаларида алоқаларни янада мустаҳкамлаши таъкидланган.
Мақолада хабар қилинишича Ўзбекистон илмий-маърифий доиралари вакиллари Индонезия халқ манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш вазири Мухаймин Искандар, экология вазири ўринбосари Диас Хендраприоно, Уламолар Кенгаши ва "Наҳдатул уламо" ташкилоти раҳбарияти билан учрашувлар ўтказди.
"Businessreview" веб-сайти "Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлиги диний мўътадиллик ва ислом таълими тизимини мустаҳкамлайди" сарлавҳали мақолани эълон қилди.
Нашрда Имом Бухорий халқаро илмий тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлигида Индонезия пойтахтида илмий-амалий конференция ташкил этилгани қайд этилган.
Материалда ёзилишича, анжуманда Мавороуннаҳр тарихи, Имом Бухорий мероси, Марказий Осиё уламоларининг Индонезияда ислом таълимотини тарқатишда тутган ўрни каби мавзулар муҳокама қилинди.
Ушбу мамлакатдаги "Aspirasi Nusantara" электрон нашри Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази директори ўринбосари "Наҳдлатул уламо" ташкилоти фаолияти билан танишгани ҳақида ёзди. Маълум қилинишича, шу йил 2 июль куни Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов ҳамда Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори ўринбосари Шаҳзод Исломов Индонезиядаги энг йирик ташкилот "Наҳдлатул уламо" раҳбарияти билан учрашди.
"Наҳдлатул уламо" ташкилоти қошидаги Илмий марказ раҳбари Абшор Абдулло Имом Мотуридий таълимоти сунний калом илмида мўътадил, ақл ва мантиққа таянадиган йўналиш эканини қайд этди" – деб ёзган электрон нашр.
Томонлар таълим соҳасида алоқаларни кенгайтириш, талабалар алмашувини амалга ошириш ва зиёрат туризми йўналишида дастурлар ишлаб чиқиш каби мавзуларда фикр алмашдилар.
Индонезиянинг "Jakarta Merdeka" онлайн портали эса "Богор Ботаника боғида дўстлик дарахти экилди" сарлавҳали мақолани эълон қилинди. Унда Ўзбекистон делегацияси аъзолари Богор шаҳридаги Индонезия Миллий Ботаника боғида дарахт экиш маросимида иштирок этгани ва Индонезия экология вазири ўринбосари билан учрашув ўтказгани маълум қилинган.
"Вазир ўринбосари Диас Хендраприоно Имом Бухорий тўплаган ҳадислар орасида табиатни асрашга оид насиҳат ва тавсиялар кўп эканини таъкидлади. Бу эса ислом таълимотида экологик билим ва онг асосий ўрин тутишининг яққол далилидир", – деб ёзилган "Jakarta Merdeka" мақоласида.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 