Имоми Муҳаммад ибн ал Ҳасан роҳматуллоҳи алайҳи билан Кисоий роҳматуллоҳи алайҳи бир мажлисда бирга эдилар. Кисоий раҳматуллоҳи алайҳи Муҳаммад ибн ал Ҳасан роҳматуллоҳи алайҳнинг холасининг ўғли эди. Муҳаммад Кисоийга; Шунча заковатинг бўла туриб, нима учун фиқҳ илми билан шуғулланмайсан деди. Шунда Кисоий Араб тили сарф - наҳвсини пухта билган киши бошқа илмларни ҳам бемалол ўқий олади деди. Имоми Муҳаммад уни имтиҳон қилиб кўрмоқчи бўлди. Мен сенга фиқҳдан савол бераман, сен эса жавобини наҳвдан чиқарчи деди. Майли сўранг деди, Кисоий. Саждаи саҳв вожиб бўлган кишининг сажда қилиши эсидан чиқиб қолди, унга сажда қилиш вожиб бўладими? деди. Шунда Кисоий бир оз ўйлаб турдида, йўқ унга сажда қилиш вожиб бўлмайди деди. Жавобинг тўғрику аммо Наҳв қоидаларининг қайси бобидан чиқардинг деди. Наҳв илмининг фалон бобида لا يصغر المصغر (исми тасғир қайта яна тасғир қилинмайди ) дейилган, деб жавоб берди. Имоми Муҳаммад роҳматуллоҳи алайҳи уни заковатидан таъажжубланди.
Юлдашев Иззатуллоҳ
Тошкент ислом институти “Тиллар” кафедраси ўқитувчиси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Савол: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам барча мусулмонларнинг ҳаққига дуо қилганлар. У зот биз ҳақимизда ўзимиздан кўра кўпроқ қайғурганлар ва бизни ўзимиздан ҳам кўпроқ севганлар. Бироқ, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам алоҳида дуо қилган мўминлар тоифаси бор. Улар кимлар ва нима учун уларнинг ҳаққига Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам 3 марта дуо қилганлар?
Жавоб:
عَنِ الْعِرْبَاضِ بْنِ سَارِيَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم كَانَ يُصَلِّي عَلَى الصَّفِّ الْأَوَّلِ ثَلَاثًا وَعَلَى الثَّانِي وَاحِدَةً. )رَوَاهُ النَّسَائِيُّ.(
Ирбоз ибн Сория розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам биринчи сафга уч марта, иккинчи сафга бир марта салавот айтар эдилар” (Имом Насоий ривояти).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг салавот айтишлари бу – дуо қилишлари. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам биринчи сафдагиларнинг ҳаққига 3 бора, иккинчи сафдагиларни эса 1 марта дуо қилганлар.
عَنِ الْبَرَاءِ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: إِنَّ اللهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى الَّذِينَ يَصِلُونَ الصُّفُوفَ الْأُوَلَ، وَمَا مِنْ خَطْوَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللهِ مِنْ خُطْوَةٍ يَمْشِيهَا الْعَبْدُ يَصِلُ بِهَا صَفًّا .)رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ.(
Баро розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ таоло ва Унинг фаришталари биринчи сафларни тўлдирувчиларга салавот айтадилар. Аллоҳ таоло учун банданинг сафни тўлдириш учун босган қадамидан кўра маҳбуброқ қадам йўқдир”, дедилар (Абу Довуд, Насоий ривояти).
Аллоҳ таолонинг салавоти бу – раҳмат, фаришталарники эса, истиғфордир. Қолаверса, биринчи сафни тўлдириш учун ташланган қадамлар – Аллоҳга энг севимли қадам саналади. Биринчи сафга бундан ортиқ тарғиб бўлмаса керак.
Демак, биринчи ёки иккинчи сафда бўлишга ҳаракат қилиш лозим экан.
Даврон НУРМУҲАММАД