04 Апрел, 2025, 6 Шаввол, 1446
04 Апрел, 2025, 6 Шаввол, 1446
Муносабат
Жорий йил 15–16 сентябрь кунлари бутун дунёнинг диққати кўҳна ва ҳамиша навқирон Самарқанд шаҳрига қадалди. Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар ва ҳукуматлар раҳбарлари, дипломатлар, сиёсатшунослар ШҲТнинг навбатдаги 22-саммитида иштирок этиш учун Шарқ гавҳари Самарқандда жам бўлишди.
Ойнаи жаҳон, интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқлар орқали ШҲТ саммитини кузата туриб, бундан олти аср олдин Соҳибқирон бобомиз Амир Темур юритган одилона сиёсатнинг мантиғий давомини кўрдим.
Муҳтарам Президентимиз ШҲТ саммитда нутқ сўзлаб, бундай дедилар: “Ўзаро ишонч, адолат ва ҳамжиҳатликка талаб глобал миқёсда тобора ортиб бормоқда. Шу муносабат билан очиқ ва конструктив мулоқотни давом эттириш ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ талаб этилмоқда”.
Дарҳақиқат, яхшилик узра ҳамкорлик қилиш муқаддас динимизнинг ҳам талабидир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Эзгулик ва тақво (йўли)да ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва адоват (йўли)да ҳамкорлик қилмангиз!» (Моида сураси 2-оят).
Ушбу оятдаги яхшиликдан мурод унинг ҳар қандай кўринишидир. У бандаларнинг дунё ва охиратдаги барча манфаатини қамраб олган. Унда бандаларнинг ўзлари ва Парвардигорлари билан боғлиқ ҳолатлари ҳақида сўз кетяпти. Чунки банда мана шу икки ҳолат ва икки мажбуриятдан айро эмас. Бири ўзи билан Аллоҳ ўртасидаги мажбурият бўлса, кейингиси ўзи билан одамлар ўртасидаги мажбуриятдир.
Инсон табиатан ижтимоий мавжудот бўлгани учун бу оламда ёлғиз ҳаёт кечиришга қодир эмас. Шу боис ҳаёти бардавом бўлиши учун айрим масалаларда ўзгалар билан ҳамкорлик қилишга мажбур. Аллоҳ таоло одамлар бир-бирлари билан ҳамкорлик қилиши учун уларни турли миллат ва элатлар қилиб яратган. Чунки ўзаро ҳамкорлик Одам болалари орасидаги ҳаёт тарзининг энг яхшиси ҳисобланади. Зеро, у саодат, ютуқ ва фаол ижодкорлик учун асосдир.
Ўзаро ҳамкорликда иш юритиш юксак ижтимоий қадрият бўлиб, муваффақият сиридир. Шу орқали инсонлар ўз мақсадларига эришади, жамият фаровонлик ва саодатда ҳаёт кечиради. Бундай жамиятда меҳр-оқибат, дўстлик ва аҳллик ҳукмрон бўлади. Унинг аъзолари фаровон ҳаёт, бахтли келажак учун ўзаро ҳамкорликда ва елкама-елка туриб курашади. Ёмонлик ва зулмнинг тизгинини тийиб қўяди. Ўзаро ҳамкорлик туфайли ҳар бир фуқаро ўзи яшаб турган халқ ва жамиятда қадр-қиймати ва ўрни борлигини ҳис қилиб яшайди.
Ана шу жиҳатларни бугун ШҲТга аъзо давлатларнинг ҳамкорлигида яққол кўриш мумкин. 3,5 миллиарддан зиёдроқ аҳолига эга ШҲТга аъзо давлатлар бугунги кунда ҳар жиҳатдан мустаҳкам алоқа ўрнатиши томонлар манфаатига хизмат қилади.
Мусулмон киши ўз биродари билан ҳамкорлик қилар экан, иккисининг ҳаракатига фаоллик қўшилади. Шу боис кўзланган мақсадга тез ва ишонч билан эришади. Чунки ҳамкорлик вақт ва меҳнатни тежайди.
Кўпгина ҳадиси шарифларда ҳам яхшилик ва тақво ишларида ҳамкорликка тарғиб қилинганини кўрамиз. Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўминлар ўзаро раҳму шафқатда, меҳру муҳаббатда бир жасад кабидирлар, агар унинг бир аъзоси оғриб қолса, қолган бутун жасад бедорлик ва иситма билан оғриққа жавоб беради”; яна: “Аллоҳнинг қўли жамоат биландир”; яна: “Мўмин мўмин учун бир-бирини тутиб турадиган бино кабидир”, деб марҳамат қилганлар.
Мусулмонлар ўзаро ҳамкорликда яшаши учун Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ўзлари барчамизга амалий ибрат ва намуна бўлиб берганлар. У Зот барча ишларда, шодликда ҳам, қайғули вазиятларда ҳам сафдошлари билан бирга бўлганлар. Макка мушрикларининг барча тазйиқлари чоғида ҳақиқий иймон эгаларига қўшилиб озор-азият чекканлар. Илк масжид қурилишида уларга қўшилиб елкаларида ғишт, тупроқ ва тош ташиганлар. Ҳандақ жанги куни эл қатори ер қазиганлар.
Ҳамкорлик яхшилик ва тақво ишларида бўлади. Яъни ҳар бир инсон илми ва амали билан бошқаларга ёрдамчи бўлади. Чунки одам ёлғиз ўзи ҳамма ишга ҳам қодир эмас. Зеро, Аллоҳ таоло инсониятни бир-бирига боғлиқ ва кўмакчи қилиб яратган.
Борлиқни яратган Аллоҳ таоло инсонларнинг куч-қудрати ва имкониятларини, иқтидори ва эҳтиёжларини ҳам бир-биридан фарқли қилиб яратди. Шу боис кимдир кучли, кимдир ожиз, бирови бой, бошқаси камбағал. Ҳамма вақт ва ҳамма замонларда, ҳар бир жамиятда бадавлат ва қашшоқ, олим ва жоҳил, кучли ва кучсизлар табақаси мавжуд бўлган. Шу боис инсонлар ўзи яшаб турган жамиятни саодатли қилишни истаса, бир-бири билан ҳамкорликда яшаши лозим.
Ўзаро ҳамкорликнинг самараси жамият ҳаётида намоён бўлади. Аъзолари иқтисод, фарзанд тарбияси ва ота-онага меҳрибонлик борасида бир-бирига ҳамкор бўлган жамоа бахтли бўлади. Одамлари камбағалга ёрдам, илмсизга таълим, беморга шифо, етимга кафиллик берадиган, зулмга қарши курашадиган ва фисқ-фасод тарқалишининг олдини оладиган жамият саодатга эришади. Унда фаровонлик, хотиржамлик барқарор бўлади. Фуқаролар ўртасида меҳр-оқибат кенг тарқалади.
Ҳақиқатан, ШҲТ саммитини кузатиб, бу тадбирда қабул қилинган қирқдан зиёд ҳужжатлар, келишувлар, меморандумлар – барчаси ташкилотга аъзо давлатларнинг манфаатларига бирдай хизмат қилади, иншоаллоҳ.
Муҳтарам Юртбошимиз ўз нутқларида: “Ишончим комилки, бугун қабул қилинаётган ҳужжатлар ва қарорлар мамлакатларимиз ва халқларимиз тараққиёти ҳамда фаровонлиги йўлида минтақавий ва глобал хавфсизликни таъминлаш мақсадида Шанхай ҳамкорлик ташкилоти янада изчил ривожланишига ҳамда Ташкилотимиз нуфузининг юксалишига муносиб ҳисса бўлиб қўшилади”, дея таъкидлаганлари ташкилотга аъзо давлатлар раҳбарларини руҳлантириб, янгидан-янги зафарларга, муваффақиятларга ундаши шубҳасиз.
Иброҳимжон ИНОМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Стресс – чўчиш, хавфсираш каби ҳолатлар билан кечадиган руҳий ҳолат. Ҳар бир одам бундай ҳолатларни бошдан ўтказади. Гоҳида ишдаги муаммолар, гоҳида оилавий келишмовчиликлар ё бирор фарзандимизнинг бетоблиги ё моддий қийинчилик руҳий ҳолатимизга таъсир қилади.
Стресс хавотирланиш ёки бирор ишга аралашиб қолиш ё бўлмаса ички кураш натижасида пайдо бўлади. Хусусан, бу каби ҳолатлар мактаб ёшида болаликдан ўспиринликка қадам қўйиш, кексалик ёшига етиш ёки 45–50 ёшдан ошган аёлларда климакс каби умрнинг турли босқичларига ўтиш пайтларида кучаяди. Бундай пайтда кўпинча ланж бўлиб, ҳеч нима ёқмай қолиши кузатилади. Вақт ўтиб бу каби ҳолатлар ўтиб кетади. Бироқ сурункали тус олса, бундай ёқимсиз ҳолат узоқ давом этиши мумкин.
Тушкунликнинг кўринишлари сифатида қуйидагиларни санаб ўтамиз:
– Кишининг ўз вазифаси ёки амалига нисбатан тушкунлиги.
– Бемор одамнинг касаллик сабаб стрессга тушиши.
– Она фарзанди келадиган вақтидан кечиккандаги хавотири.
– Топширилган имтиҳон натижаси ҳақида қайғуриш.
– Оилавий келишмовчиликлар, ажралишлар.
Бундан бошқа яна кўплаб ҳолларда ҳам инсон тушкунлик, стрессни бошидан ўтказиши мумкин.
Кўп ҳолларда стрессга тушган кишилар ўзларида хотиржамликни ҳис қилишмаётганидан нолишади, шунингдек, ошқозон-ичак фаолиятининг бузилгани ва қориндаги оғриқлар ёки хафақон[1], тез-тез ҳожатталаб бўлиш, совқотиш, қизиш, жавдираш ёки жинсий ҳаётнинг издан чиқиши кабилардан ҳам арз қилишади. Баъзилар арзимаган нарсага ҳам тушкунликка тушадилар ва уларни ғам-алам, доимий шикоят қуршаб олади. Натижада эса бундай кишиларнинг кунлари безовталик, тушкунлик ва ғамгинликда ўтади.
Агарда сиз стресс, тушкунликдан қутулмоқчи бўлсангиз, нафсингизга бир назар солинг. Бундай ҳолатлардан қутулишингизга ёрдам берадиган баъзи тавсияларни тақдим этамиз:
Келажак борасида базовталанманг, ризқнинг камлигидан хавфсираманг. Зеро, ризқ берувчи Аллоҳ. «Осмонда эса, сизларнинг ризқларингиз (яъни, Ерда мўл ҳосил бўлишига сабаб бўлгувчи ёмғир) ва сизларга ваъда қилинаётган нарса (яъни, жаннат) бордир»[2].
Ўтган ишларни ҳадеб ўйлайверманг, йўқотганларингизга ачинманг. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадисларида: “Сенга бирор иш етса, “агарда бунақа қилганимда, фалондақа бўларди”, демагин. Аксинча, “Аллоҳ тақдирни битиб қўйган, Ўзи хоҳлагани бўлди”, дегин. Зеро, “агарда” калимаси шайтоннинг ишига йўл очади”[3], дея марҳамат қилганлар.
Аллоҳ тақдирингизга, пешонангизга нимани битган бўлса, барчасига рози бўлинг. Мўмин банда ҳаёт синовларидан чўчимайди. Зеро, мўминнинг барча ишлари яхшиликдан иборатдир. Бу борада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Мўминнинг иши ажр, унинг ҳамма иши ўзи учун хайрдир. Бунақаси фақат мўмин учундир. Унга хурсандчилик етса, шукр қилади, бу унга хайр бўлади. Агар бошига ёмон иш тушса, сабр қилади ва бу ҳам у учун яхшилик бўлади”[4].
Аллоҳ таолонинг неъматларига эътиборли бўлинг ва шукр қилинг. Зеро, Аллоҳ таоло Иброҳим сурасининг 34-
оятида: «...Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига етолмайсиз...» , дейди.
Ўз ўрнида бошқаларга ҳам эътиборли бўлинг, худбин бўлманг. Ҳар куни бирор-бир инсоннинг табассумига сабаб бўладиган яхшилик қилинг.
Сарвари коинот айтадилар: “Амаллар орасида энг яхшиси – мўмин биродарингнинг (қалби)га хурсандчилик олиб киришинг ёки унинг қарзини тўлаб қўйишинг ёки уни нон билан бўлса ҳам таомлантиришингдир”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Юракнинг тез уриб кетиши.
[2] Зориёт сураси, 22-оят.
[3] Имом Муслим ривояти.
[4] Имом Муслим ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 