Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
24 Июл, 2025   |   29 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:34
Қуёш
05:11
Пешин
12:35
Аср
17:37
Шом
19:52
Хуфтон
21:21
Bismillah
24 Июл, 2025, 29 Муҳаррам, 1447

Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг мақомлари (2-қисм)

20.07.2022   9177   4 min.
Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг мақомлари (2-қисм)

СУННАТ ИСТИЛОҲИ

Муҳаддислар суннат сўзини қуйидагича таърифлайдилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан асар бўлиб қолган гап, амал ва тасдиқлаш (маъқуллаш) суннатдир”.

Тасдиқлаш араб тилида “тақрир” деб аталади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалар томонидан содир этилган гап, сўз, амалларни маъқуллашлари ёки эътироз билдирмай индамасликлари ҳам суннат ҳисобланади.

Демак, суннат ушбу жами уч (сўз, амал, тақрир) асос билан бевосита Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга боғлиқ экан, у зот алайҳиссаломнинг мавқеларини ўзлаштирмай (ўрганмай) туриб, фиқҳни тўлиқ тушуниб бўлмайди.

 

РАСУЛУЛЛОҲ АЛАЙҲИССАЛОМНИНГ МАҚОМЛАРИ

Пайғамбаримиз алайҳиссалом инсониятга юборилганларида қандай мавқе (мақом)га эга эдилар? У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам почта ходими каби фақат етказиб берувчи ва хатнинг нима бўлиши ҳақида ўйламайдиган бўлганмилар?

Жавоб аниқ: Асло йўқ! Пайғамбарлар алайҳимуссалом фақат Aллоҳ таолонинг каломини одамларга етказиш учун юборилмаган. Улардан илоҳий таълимотни етказиш, уни тушунтириш ва амалий намуна бўлиш талаб этилади. Илоҳий китобларни етказиш билан пайғамбарларнинг вазифалари тугамайди, балки, улар инсониятга Китобдаги кўрсатмаларга мувофиқ яшашни ўргатишлари лозим. Қуръони каримнинг ушбу ояти бунга шубҳа қолдирмайди:

 

 

لَقَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ بَعَثَ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ ١٦٤

Аллоҳ ўз ичларидан Аллоҳнинг оятларини ўқиб берадиган, уларни (ширк ва гуноҳлардан) мусаффо қиладиган ҳамда уларга Китоб ва Ҳикматни таълим берадиган Пайғамбарни юбориш билан, мўминларга инъом этди. Улар эса бундан олдин аниқ гумроҳликда эдилар(Оли Имрон сураси, 164-оят).

هُوَ ٱلَّذِي بَعَثَ فِي ٱلۡأُمِّيِّ‍ۧنَ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ ٢

У (Аллоҳ) омилар (саводсиз кишилар) орасига ўзларидан бўлган, уларга (Унинг) оятларини тиловат қиладиган, уларни (ширк ва жаҳолатдан) поклайдиган ҳамда уларга Китоб (Қуръон) ва Ҳикмат (Ҳадис)ни ўргатадиган (бир) пайғамбарни (Муҳаммадни) юборган зотдир (Жумъа сураси, 2-оят).

Ушбу оят маънолари Иброҳим алайҳиссалом дуоларида ҳам ўз аксини топган:

رَبَّنَا وَٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُزَكِّيهِمۡۖ ١٢٩

 Эй, Роббимиз, уларга (келажак умматларга) ўзларидан (чиққан), уларга оятларингни тиловат қилиб берадиган, китоб ва ҳикмат (Қуръон ва Ҳадис)ни ўргатадиган ва уларни (куфр ва гуноҳлардан) поклайдиган бир пайғамбарни юборгин!(Бақара сураси, 129-оят).

Ушбу оятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тўрт пайғамбарлик вазифалари баён этилмоқда:

  1. Аллоҳ таолонинг Каломи – Қуръони карим оятларини тиловат қилиш (етказиш);
  2. Қуръондан таълим бериш;
  3. Ҳикмат (ҳадис)ни ўргатиш;
  4. Инсонларни ширк ва зулмат ботқоғидан ҳидоят нури сари бошлаш.

Демак, ушбу оятлардан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вазифалари фақатгина Аллоҳнинг буйруқларини етказиш эмас, балки ўша буйруқлар асосида инсонларни яшашга ўргатиш экани маълум бўлади.

Шунингдек, у зот алайҳиссаломдан ҳикматни ўргатиш талаб этилади. Яна бу ҳали ҳаммаси эмас. Набий алайҳиссалом амалий намуна бўлиб, инсонларни залолатдан ҳидоят нури сари бошлашлари зарур.

а) Демак, Қуръон оятларини етказиш Набий алайҳиссаломнинг вазифаларидан бири эканлигини Қуръони карим тасдиқлайди;

б) у зот алайҳиссаломнинг Қуръон тафсиридаги шарҳлари ҳал қилувчи асос саналади;

в) Набий алайҳиссалом илоҳий кўрсатмага асосланган ҳикматни ўргатувчи ягона асос ҳисобланадилар;

г) инсонларни Ислом шариати асосида яшашга ўргатишда намуна ўлароқ бўлишларига ишонч билдирилган.

Мусулмонлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат этишлари ва эргашишлари шарт бўлмаганида у зот алайҳиссаломнинг ушбу вазифалари бажарилмаган бўларди. Инчунун, Набий алайҳиссалом сўзларига амал қилиш у зотнинг эргашувчиларига мажбурийдир, амаллари эса уммат учун гўзал намунадир.

Аллоҳ таоло қатор оятларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат этишга ва эргашишга буюради. Бу борада, Қуърони каримда икки сўз: “итоат” – бўйинсуниш ва “иттибо” – эргашиш ишлатилади.

Биринчи сўз (итоат) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг буйруқ ва сўзларига итоат этишни англатади, иккинчиси (иттибо) эса, у зот алайҳиссаломнинг амалларига эргашишни билдиради.

 

Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳнинг

"Ислом шариатида суннатнинг ўрни" китобидан

Таржимон: Даврон НУРМУҲАММАД

1-қисм. Давоми бор... 

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Янгиликлар

Ҳазрати инсон бўлинг!..

22.07.2025   4507   2 min.
Ҳазрати инсон бўлинг!..

Машина йўлига чиқиб кетган одамни кўриб ҳайдовчи зўрға тўхтатиб қолди. Ундан ҳам олдин ёнидаги дўсти тушасолиб йўловчининг ёқасидан олди. Узр сўраб довдираётган одамни кўриб, ҳайдовчи тез тушди-да, дўстидан унинг ёқасини қўйиб юборишини сўради.


– Бу нима деганинг?! Сал бўлмаса қамалиб кетардинг-ку буни деб, – янада жаҳли чиқди дўстининг.


– Сен уни қўйиб юборавер, гап бор... Бўлди, ака, ҳушёр бўлиб етиб олинг... Йўқ, шошманг...


Ҳайдовчи ҳатто у одамнинг қўлига пул ҳам берди. Дўстини ҳайрон қолдириб, машинага қайтди.


Дўстининг савол назари билан қараб турганини кўриб, изоҳ бера бошлади:

– Бир соатча олдин дорихонага киргандим. Шу одамга кўзим тушганди. Қўлида дорилар рўйхати ёзилган қоғоз, пули етмаганидан мунғайиб турган эди. Дорилар нархини эшитиб, оғир қадамлар билан чиқиб кетганди. Ортидан чиқиб ёрдам бергим келди. Лекин пулимни қизғондим. Ташқарига чиққанимда у онаси билан гаплашиб турган экан. Ҳалиги одам онаси билан гаплашиб бўлгач: “Шунча пулни қаердан топаман? Ё Аллоҳ! Ўзинг йўл кўрсат, деганини эшитиб ҳам индамай кетавердим. Гўё унга пул берсам ўзим оч қоладигандай... Ҳолбуки, Аллоҳ таоло Ўз Каломида: “Шайтон сизларни (хайр-эҳсон қилишда) камбағал бўлиб қолишдан қўрқитади(Бақара сураси, 268-оят) дея огоҳлантирганини билардим. Яна “Кимки (бир) ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар (кўпайтириб ёзилур)” (Анъом сураси, 160-оят) деган ваъдасини ҳам ўқигандим. Барибир хомлик қилдим. Сал бўлмаса ўша хасислик қилган пулимдан ўн, юз ҳиссаси чиқиб кетадиган бир мусибатга дучор бўлардим. Майли, ҳечдан кўра кеч бўлса ҳам, Аллоҳ имкон берди. Шунинг учун айб у одамдамас, ўзимда, деб билдим...


Ҳа, азизлар! Ҳаётимизда бундай ҳолатларга дуч келиб турамиз. Аввало, биров билан тушунмовчилик бўлиб қолса у одамнинг аҳволини сўрайлик. Балки бирор мусибат ё ташвишда юргандир. Дарҳол тилимизга келган сўзлар билан хақорат қилиб, уришиб кетмайлик. Бунақа вазиятларда шайтон васваса қилишини унутмайлик. Хулоса қилишга шошилмайлик. Ҳазрати инсон деган номга муносиб иш тутайлик.


Акбаршоҳ Расулов

Ўзбекистон янгиликлари