05 Май, 2025, 7 Зулқаъда, 1446
05 Май, 2025, 7 Зулқаъда, 1446
Айни вақтларда Истанбул шаҳрида “Retaj Royale Istanbul” Туркий давлатлар диний идоралари раҳбарлари иштирокидаги йиғилишга катта ҳозирлик кўрилмоқда.
Ушбу тарихий мулоқотда иштирок этиш ва нутқ сўзлаш учун Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари хизмат сафарида бўлиб турибдилар.
Маълумки, Туркий давлатлар ташкилоти таркибига Ўзбекистон, Туркия, Озарбайжон, Қозоғистон ва Қирғизистон киради. Венгрия ва Туркманистон унинг фаолияти кузатувчиси ҳисобланади.
Азиз мухлислар учун Туркий давлатлар диний идоралари раҳбарлари ҳақида мухтасар маълумот беришни лозим топдик.
ЎЗБЕКИСТОН
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратлари 1968 йилда Андижон вилоятида таваллуд топгаплар.
Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари 1992 йилда Бухородаги Мир Араб мадрасаси, 1998 йилда Имом Бухорий номли Тошкент ислом институти ва 2007 йилда Фарғона давлат университетини тамомлаганлар.
Иш фаолиятлари давомида Андижон вилояти Асака шаҳри “Аҳмадали Махдум” масжиди, Тошкент шаҳри “Оқ тепа” жоме масжиди имом-хатиби, пойтахтдаги “Кўкалдош”, Андижон вилоятидаги “Саййид Муҳйиддин махдум” мадрасалари мударриси, Андижон вилояти ва Тошкент шаҳар бош имом-хатиби вазифаларида меҳнат қилганлар.
2021 йил 19 октябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар Кенгашининг кенгайтирилган йиғилишида Нуриддин домла Холиқназаров Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий лавозимига сайландилар.
2022 йил 31 март куни Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари Ўзбекистон Халқаро ислом академияси ҳузуридаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказининг Халқаро илмий ҳайъати раиси вазифаси сайландилар.
Муфтий ҳазратлари мўмин-мусулмонлар диний эҳтиёжларини қондириш, масжид-мадрасаларни очиш ва обод этиш, диний таълим сифатини ошириш, халқаро алоқаларни ривожлантириш, нашр ишларининг сифатини ошириш, аҳолининг диний-маърифий билимини ошириш ва ислоҳотлар мазмун-моҳиятини кенг тараннум этиш борасида салмоқли ишларни амалга оширдилар.
Муфтий ҳазратлари 30 йилдан зиёд дин хизмати йўлидаги фаолиятлари давомида ихлос, тақво ва руҳий тарбияга оид чиқишлари ила мўмин-мусулмонлар қалбидан чуқур жой олиб келмоқдалар.
ТУРКИЯ
Али Эрбош 1961 йил Туркиянинг Ўрду вилоятида туғилган. У 2017 йилдан буён Диёнат ишлар бошқармаси раиси лавозимида фаолият юритиб келмоқда.
У 1980-84 йилларда Туркиядаги Мармара университетининг илоҳиёт факультетида таҳсил олган. 1987 йил ушбу факультетда “Қуръон тафсири” мутахассислиги бўйича “Қуръонда такрорлар” мавзусида номзодлик диссертациясини ҳимоя қилган. 1993 йилда “Динлар тарихи” мутахассислиги бўйича “Илоҳий динларда фаришталарга ишониш” асари учун Диншунослик фанлари доктори илмий даражасига сазовор бўлган.
2017 йил Ялова университети ректори лавозимида фаолият юритган. 2017 йил 17 сентябрда Диёнат ишлар бошқармаси раиси лавозимига тайинланган.
ОЗАРБАЙЖОН
Оллоҳшукур Пошшозода 1949 йил Озарбайжоннинг Ленкоран вилоятида туғилган.
1968 йил Бухородаги Мир Араб мадрасасига ўқишга кириб, 1975 йилда Тошкент ислом институтини тамомлаган. Кавказорти мусулмонлари идораси масъул котиби, “Тозапир” масжиди имоми ва Кавказорти мусулмонлари идораси раиси ўринбосари вазифаларида хизмат қилган.
1980 йил у илк бор Кавказ (Кавказорти) мусулмонлар идораси раиси этиб сайланиб, Кавказнинг энг ёш ўн иккинчи шайхулисломи мақомига эришган.
Шайхулислом Оллоҳшукур Пошшозода 2003 йил Кавказ мусулмонлар идораси раиси лавозимига қайта сайланган. Шу билан бирга у Боку давлат университети профессори, тарих фанлари доктори ҳисобланади.
ҚОЗОҒИСТОН
Наврўзбай Тағанули 1977 йил Жанубий Қозоғистон вилоятида туғилган. 1993-1997 йилларда Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида таҳсил олган. 1999-2001 йилларда Қозоғистон мусулмонлари диний идораси қошидаги Ислом институтида ўқиган. 2017 йилда Мисрнинг "Нур-Муборак" Ислом маданияти университетига ўқишга кирди. У мазкур даргоҳда Исломшунослик мутахассислиги бўйича PhD докторантурасида ўқиди.
2018 йил Наврўзбай Тағанули Қозоғистон мусулмонлари диний идорасининг Туркистон вилоятидаги минтақавий вакили бўлиб хизмат қилди. Шунингдек, бош муфтийнинг ўринбосари лавозимида фаолият юритди. Шу йилнинг октябрь ойидан бошлаб у Қозоғистон пойтахтидаги Диний идора вакили ҳамда “Ҳазрат Султон” масжиди бош имоми лавозимини эгаллади.
2020 йилнинг 7 февралида Қозоғистон мусулмонларининг навбатдан ташқари IX қурултойида Наврўзбай Тағанули Қозоғистон мусулмонлари диний идораси раиси, бош муфтий вазифасига сайланган.
ҚИРҒИЗИСТОН
Замир қори Ракиев 1978 йил Қирғизистоннинг Норин вилоятида туғилган. Мисрдаги Ал-Азҳар ислом университетида "Дин асослари" мутахассислиги бўйича таҳсил олган. Замир қори Ракиев Бишкек гуманитар университетини шарқшунослик мутахассислиги бўйича ҳам таълим олган.
Замир қори Ракиев меҳнат фаолияти давомида 2016-2017 йиллар Қирғизистон мусулмонлари диний идораси таълим бўлими бошлиғи, 2017-2020 йиллар Қирғизистон муфтийси ўринбосари, 2020 йил 10 августдан муфтий вазифасига сайлангунга қадар Бишкек қозиси бўлиб ишлаган.
2021 йил 26 июнь куни Замир қори Ракиев Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий лавозимига сайланган.
Туркманистон муфтийси Ялкап Ходжагулиев ва Венгрия ислом жамоаси раҳбари Золтан ҳожи Болек тўғрисида келгусида хабар берамиз.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Ҳаётда баъзи йўқотишлар бўлади — вақт ўтиб, ўрни тўлиб кетади. Аммо шундай йўқотишлар бор-ки, уларнинг ўрнини ҳеч нарса тўлдира олмайди. Ана шундай бебаҳо неъматлардан бири — уламолардир. Бугун улар бизнинг орамизда бор, аммо эртага бўлмаслиги мумкин. Улар битта-битта кетишмоқда. Биз еса, афсуски, кўп ҳолларда бу ҳақиқатнинг англаб етмаяпмиз.
"موت العالم موت العالم"
— яъни “Олимнинг ўлими – оламнинг ўлимидир” деган машҳур ибора бор.
Яна шу мазмунда Имом Байҳақийнинг ривояти келтирилади:
"موت العالم مصيبة لا تُجبر، وثلمة لا تسد، ونجم طُمِس، موت قبيلة أيسر من موت عالم."
"Олимнинг ўлими — тузатиб бўлмайдиган мусибат, тўлдириб бўлмайдиган бўшлиқ, сўниб қолган юлдуздир. Бир қабиланинг йўқ бўлиши, бир олимнинг ўлимидан енгилроқдир."
Чунки олимларнинг ўлими билан фақат бир инсон эмас, бутун бир жамият руҳий, илмий ва ахлоқий жиҳатдан зарарга учрайди, маънан қулаб боради. Айнан шунинг учун олимнинг ўлими “оламнинг ўлими”га тенглаштирилган.
Зеро олимлар — фақат китоб ўқиб, дарс берадиган одамлар эмас. Улар — йўл кўрсатувчи, ҳаққа чақирувчи, ҳақиқатни мудофаа қилувчилардир.
Улар йиллар давомида илм ўрганишди, сабр билан одамларга етказишди, ўз ҳаётларини умматга бағишлашди. Энди эса, битта-битта ўтиб кетишяпти...
Кеча Абдуқаҳҳор домла Шоший (1969-1987 йиллар – Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси Халқаро бўлими мудири, 1969-1982 йиллар – Бухородаги Мир Араб мадрасаси директори, 1982-1987 йиллар – Тошкент Ислом институти ректори) оламдан ўтган эдилар.
Бугун эса яна катта мусибат - юртимизнинг забардас уламоларидан бири устоз Иброҳимжон домла Қодиров вафот этдилар. Домла умрларининг охиригача масжидларда имомлик қилиб, дин хизматида бўлган пешволардан, юзлаб шогирдларни тарбия қилган устозлардан эдилар. Устозимиз Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ ҳам айнан шу кишида таҳсил олган эдилар.
Шундай уламолар бирма-бир ўтиб боришмоқда. Биз ўтган уламоларимиз ҳаққига дуо қилиб, ҳозирда ҳаёт бўлиб турганларини қадрларига етишимиз керак.
Уларнинг сўзларига қулоқ тутиб эҳтиром кўрсатиш, алоқани мустаҳкамлаб, имкон борича кўпроқ фойдаланиб қолишимиз ва фарзандларимизни уларга яқинлаштиришимиз керак.
Лекин биз уламоларимизни тириклик чоғида қадрлаш ўрнига, четга чиқиб олиб, дин, миллат душманлари "тегирмонига сув қуйиб" уламоларни обрўсизлантираётганлар ва бу орқали юртимиз пешволари билан оммани боғлаб турган ипни узиб, мусулмонлар бирлигини парчалаётганлар сўзига учиб қоляпмиз. Уларга ишониб, уламоларимизнинг сўзларига қулоқ тутмай ғийбат, туҳмат қилиб, ранжитамиз. Вафот этганларидан кейин эса тобутларини талашиб, йиғлаб-сихтаб, пушаймон бўлиб қолаверамиз.
Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ бир суҳбатларида айтган эдилар:
“Кўрсангиз кўзингиз қувнайдиган, жаннатнинг ҳиди келиб турадиган забардас олимлар, аҳли илмлар бор. Тириклигида биров иккита нон олиб хабар олмайди. Олимларни қадрламайди.... Вафотидан кейин эса азиз бўлади. Тириклигида текинга қилган суҳбатига бир километр юриб бормаган одамлар, ўлганидан кейин юзлаб километр масофалардан йўл босиб келади. Кўтар-кўтар қилади. Қадрламабмиз, кўришмабмиз, шу ерда шундай олим киши бор экан билмабмиз, деб юраверади”.
Хуллас, уламоларни ғанимат билайлик. Улар халқимизга катта неъмат, неъматни қадрламасак ундан ажралиш билан синаламиз. Кейинги пушаймон эса асло фойда бермайди.
Муҳаммад Зариф Муҳаммад Олим
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа