Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
10 Июн, 2025   |   14 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:05
Қуёш
04:50
Пешин
12:28
Аср
17:37
Шом
19:59
Хуфтон
21:36
Bismillah
10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446

Гувоҳларсиз махфий никоҳнинг ҳукми

06.12.2023   996   3 min.
Гувоҳларсиз махфий никоҳнинг ҳукми

 

Аҳли илмлар ижмоъсига кўра, никоҳ гувоҳларга ошкор этилиши шартдир!

Ҳанафий мазҳабимиз фуқаҳолари никоҳ фақат ошкора гувоҳлар иштирокидагина саҳиҳ бўлади, деган. Бу имом Шофеъий ва Саврийнинг ҳам фикридир.

Имом Молик ва Лайс раҳимаҳумаллоҳ эса гувоҳларсиз ҳам никоҳ бўлаверади, деган. Лекин бу мутлақо махфий никоҳ жоиз деган маънода эмас. Имом Молик айтганки, агар бир киши қизини эрга бериб, бу никоҳни махфий тутишларини тайинласа жоиз бўлмайди. Мабодо, яхши ниятда сабаб билан сир тутиб гувоҳсиз никоҳ қилса, жоиз бўлади лекин, шунда ҳам келгусида келин-куёв ошкор этиши керак! Ибн Қосимнинг имом Моликдан шундай ривояти бор.

Ибн Ваҳб имом Моликдан қуйидагича ривоят қилган: бир киши икки гувоҳ хузурида никоҳланди ва гувоҳларга бу никоҳни сир тутишларини буюрди. Бу вазиятда оралари бир талоқ билан ажратилади ва никоҳлари жоиз бўлмайди. Агар келинга яқинлик қилиб улгурган бўлса унинг маҳрини бериш вожиб бўлади. Гувоҳлар яширин никоҳнинг гуноҳлигини билмаган бўлса, уларнинг бу гувоҳлиги учун жазога тортилмайди. Агар билиб туриб гувоҳликка рози бўлишган бўлса, улар шаръан жазога тортилади.

Бизнинг ҳанафий уламоларимиз ва имом Шофеъий яширин никоҳ масаласида шундай деганлар: Агар икки гувоҳ хузурида никоҳланиб, гувоҳларга бу никоҳни сир тутинглар деб тайинласа никоҳи жоиз бўлади.

Имом Таҳовий айтади: фуқаҳоларнинг ҳаммаси қуйидаги фикрга иттифоқ қилишган: шариат нуқтаи назаридан никоҳ риштасини ошкор қилмасдан иложи йўқ! Бир гуруҳ фақиҳлар гувоҳларга ошкор қилишни шарт қилган. Бошқа бир гуруҳ эса гарчи никоҳ пайтида ҳеч ким гувоҳ бўлмасада, кейинчалик одамларга маълум қилиб, никоҳни сирлик даражасидан чиқариб, махфий қолиб кетмаслигини шарт қилган. Демак хулоса шуки, никоҳ риштаси бошқаларга билдириш лозим бўлганидан кейин, уни никоҳ ақди чоғида бўлиши лозим. Қачонки гувоҳлар хузурида бўлса сирлик даражасидан чиқиб шаръан жоиз бўлади. Бунга хилоф тарзда амалга оширилган никоҳлар эса махфий никоҳ бўлади. Абдуллоҳ ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинганки, “Зониялар, улар шундайки ўз таналарини гувоҳсиз никоҳлайдилар”. Саҳобалардан ҳеч ким бу фикрга мухолиф бўлмаган!
(Мухтасару ихтилафил-улама. Имом Таҳовий. 2 – Ж. 251 — Б).

“Қорабош ота” жоме масжид имом хатиби О.РАҲИМОВ
Андижон тумани

Муҳаррир: Ботиржон қори

 

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Нима учун “арафот” деб номланган?

04.06.2025   4597   4 min.
Нима учун “арафот” деб номланган?

Арафот сўзи луғатда – билиш, таниш маъноларини билдиради.

Макка шаҳридан 20 км, Минодан 10 км, Муздалифадан эса 6 км, Намира масжидидан 1,5 км узоқликда жойлашган. Узунлиги 11-12 км ва кенглиги 6,5 км бўлган водий. У қаттиқ катта тошлардан иборат. Жанубий томонда 168 та зинаси мавжуд.

Маълумотларга кўра, Одам Ато билан Ҳавво онамиз жаннатдан чиқариб юборилганларидан кейин бир-бирлари билан шу ерда учрашганлар, дейилади.

Бошқа бир ривоятда Жаброил алайҳиссалом Иброҳим алайҳиссаломга ушбу маконда ҳаж амалларини ўргатиб: “Арофта?” (“Ўргандингизми?”) деганларида, Иброҳим алайҳиссалом: “Ҳа”, деганлар. Шундан кейин Арафот деб номланиб қолган.

Арофат тепалигида бир баланд жой борки, у ерни “жабалул роҳма”, яъни “раҳмат тоғи” дейилади. Арафа куни ҳожиларга ёғиладиган беҳисоб раҳмат ва баракалар сабабли “раҳмат тоғи” деб номланади. Ушбу тоғ Илол, Нобит ҳамда Қурийн деб ҳам аталади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан 93 кун олдин, ҳижратнинг 10 йили Мадинадан ҳажга келиб, арафа куни шу тепаликка чиққанлар ва оқ туяларини чўктириб, унинг устида туриб “Видолашув ваъз”ини айтганлар. Бу жой узоқдан кўриниб туришлиги учун устун шаклида кўтарилиб, оққа бўяб қўйилган.

Арафотда ҳажнинг асосий аркони адо этилади. Арафа куни бомдод намози ўқилгандан сўнг Минодан Арафотга қараб йўлга тушилади. Зилҳижжа ойининг 9-куни, яъни арафа куни ҳожилар шу тепаликка чиқиб, то қуёш ботгунга қадар ибодат билан машғул бўладилар. Арафотда маълум муддат турмаган кишининг ҳажи ҳаж ҳисобланмайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳаж Арафотдир”, деганлар (Имом Термизий ва Насоий ривояти).

Арафотга чиқишдан олдин ғусл қилиб олинса яхши бўлади.

Арафотга чиқишда ва у ерда турганда доим такбир, таҳлил, ҳамд ва талбия (“лаббайка”) айтилади. Арафотда дуолар ижобат бўлади. Шунинг учун ҳожилар кўпроқ дуода, зикрда, тиловатда, илтижода, чин дилдан тазарруда бўлишга интилишлари лозим.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дуоларнинг яхшиси – Арафот кунги дуодир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

Арафотда қуйидаги оят нозил бўлган: “Бугун Мен сизлар учун динингизни комил қилдим, Мен сизларга неъматимни тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим” (Моида сураси, 3-оят).

Арафотда ва Раҳмат тоғида қуйидаги дуоларни ўқиш тавсия этилади:

“Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи. Субҳаналлоҳил ъазийм”.

Лаа илаҳа илла анта. Субҳанака инни кунту миназ-золимийн.

Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳил ъалийил ъазийм”.

Роббана атина фид-дуня ҳасанатан ва фил ахироти ҳасанатан ва қина ъазабан-нар.

Аллоҳумма аслиҳ ли динийаллазий ҳува ъисмати амри ва аслиҳ ли дунйаяллати фиҳа маъаший ва аслиҳ лий ахиротияллати фиҳа маъадий, важъалил ҳайата зийадаталли мин кулли хойрин, важаълил мавта роҳаталли мин кулли шаррин.

Аъузу биллаҳи мин жаҳдил балаи ва даркиш-шақои ва суъил қазои ва шатаматил аъдаи.

Арафотда пешин ва аср намозлари бир азон ва икки иқомат билан қўшиб қаср қилиб ўқилади. Ҳажнинг амири хутба ўқийди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Арафа куни, Аллоҳ бандаларни дўзахдан кўп озод қилганчалик бошқа бирор кун йўқ!” (Имом Муслим ривояти).

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳ ҳузурида Арафот кунидан яхшироқ кун йўқ. Аллоҳ таоло дунё осмонига (фаришталарга мақтаниб) ер аҳли билан фахрланиб айтади: “Менинг чанг босган бандаларимга қаранг! Менинг раҳматимдан умидвор бўлиб,  барча жойлардан келдилар. Ваҳоланки, улар менинг азобимни кўрмаганлар. Аллоҳ таоло бирор кунда  Арафа кунидек бандани дўзахдан озод қиладиган кун йўқ, дейди”.

Аллоҳ таоло ҳажингизни мабрур, саъйингизни машкур ва гуноҳингизни мағфур қилсин!

Даврон НУРМУҲАММАД