Qozog'iston musulmonlari diniy boshqarmasi tashabbusi bilan Zoom dasturi orqali qozoq, o'zbek, qirg'iz va xorij ulamolar ishtirokida qozoq elining Islom dinini qabul qilganiga 1270 yil to'lishi munosabati bilan anjuman bo'lib o'tdi.
Halqaro onlayn uchrashuv avvalida “Islom dinining Qozog'iztonga kirib kelishi” mavzusidagi hujjatli fil'm namoyish etildi. Shundan so'ng Jambil viloyati hokimi Berdibek Majitbek uli va Qozog'iston musulmonlar idorasi muftiysi Navro'zbay hoji Tag'anuli Islom dinining O'rta Osiyo, xususan, Qozog'istonga kirib kelishi, bu hududdagi ulamolar, mamlakat mustaqilligining 30 yilligi, turkiy xalqlar islom bilan sharaflangani haqida ma'lumot berishdi.
Videomuloqot shaklida o'tgan uchrashuvda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o'rinbosari Homidjon qori Ishmatbekov ma'ruza bilan qatnashib, mamlakat muftiysi Navro'zbay hoji janoblari boshchiligidagi ulamolarni Qozoq diyoriga Islom dini kirib kelgani va Qozog'istonning istiqlolga erishganining 30 yillik sanasi bilan samimiy muborakbod etdi, bugungi kunda ikki qardosh xalqlar do'stu qadrdonliklari ravnaq topishida Davlatlarimiz Rahbarlarining olib borayotgan sa'y-harakatlari natijasi ekani, 2018 yilda O'zbekiston va Qozog'iston musulmonlari idoralari o'rtasida hamkorlik qilish to'g'risida memorandum imzolangani o'tgan davr mobaynida ikki davlat diniy muassasalari o'rtasidagi aloqalarni yanada rivojlantirishga xizmat qilganini ta'kidladi.
Shuningdek, Homidjon qori Ishmatbekov Alloh taoloning inoyati bilan Islom dinining Movarounnahr o'lkasi, xusuan, hozirgi Qozog'iston hududiga Islom dinining kirib borishi, ikki mamlakat musulmonlari idoralarining yaqin hamkorligi tarixiy ildizlari 1943 yilda tashkil etilgan O'rta Osiyo va Qozog'iston musulmonlari diniy boshqarmasidagi mushtarak faoliyatga borib taqalishi, o'tgan davr ichida Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi faliyati rivojlanishiga o'z vaqtida rahbarlik qilgan Ratbek Hoji Nisanbayuli, Absattar Hoji Derbisali, Yerjan hoji Mayamerov, Serikbay hoji Oraz janoblari katta hissa qo'shgani, hozirda Navro'zbay hoji Tag'anuli, boshchiligingizda ulkan va savobli ishlar amalga oshirilayotganini bayon etdi.
Onlayn anjuman doirasida so'z olgan Qirg'iziston musulmonlari idorasi markaziy apparati rahbari Ravshan Eratov mamlakatda olib borilayotgan ijobiy ishlar – hamjihatlik, birlik birodarlik, halqning taqvo va halollik uchun targ'iboti haqida, Halqaro turk akademiyasi rektori akademik Darxon Quvondiquli Qidirali o'z so'zida islom diniga turkiy halqlarning o'rni, turkiy olimlarning xizmatlari shariat ilmlari rivojidagi ahamiyatida to'xtalib o'tdi.
Azhari sharif universiteti doktori ustozi Muhammad Rizo o'z so'zida Islom dinining bu diyorlarga kirib kelishi nafaqat Allohni tanishga, unga iymon keltirishga, balki bu mintaqada istiqomat qiluvchi xalqlarning birlashishiga asos bo'lgani, ilm-fan rivojiga, insonning huquqlari taraqqiy darajasiga etkazilgani haqidagi ma'ruza qildi.
Halqaro onlayn uchrashuv yakunida qardosh xalqlar va xorijlik ulamolar bunday anjumanni yuqori baholab, o'zaro hamkorlikni yanada mustahkamlash borasida kelishib oldilar.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.
Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.
«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan