Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.

Professor Talal Aqiliy aytadi:
«Bu atroflar bozor edi. U Rum ehromini o'rab turardi. Ehromning ichida qadamjo bor edi. Bu devor Rum ehromining tashqi devori edi. U o'zgarmagan, biroq binoning mohiyati o'zgardi. Rum ehromi endi Vizantiya cherkoviga aylantirildi».

VII asrda shaharni fath qilgan musulmonlar cherkovni tortib olishmadi, balki umaviylar masjidini qurishdi. Bu masjid hozir ham bor. Bir necha o'n yillar davomida ushbu bino nasroniylar cherkovi bo'lib turdi. Buni qarangki, musulmonlar uni nasroniylar bilan baham ko'rishga qaror qilishdi.

«Sharq tomonda masjid, g'arb tomonda esa cherkov edi. Damashq ahli – musulmonlar ham, nasroniylar ham janubiy darvozadan kirib kelar, so'ng o'z ibodatxonasi tomonga – musulmonlar masjidga, nasroniylar cherkovga yurar edi. Bu holat 70 yil davom etdi».

Damashqning musulmonlar tomonidan fath qilinishi diniy va madaniy bag'rikenglik hamda harbiy kuch asosida bo'ldi. Ushbu tamoyillarga keyingi fathlarda ham, hatto butun mintaqa uchun muhim ahamiyatga molik shaharni fath qilishda ham qat'iy rioya qilindi. Bu shahar alohida ­strategik ahamiyat kasb etmasa-da, mintaqadagi barcha diniy jamoalar uchun, jumladan, yosh Islom davlati uchun ham ulkan ahamiyatga ega edi.

Quddusi sharif. Hadislarga ko'ra, Jabroil farishta Muhammad sollallohu alayhi vasallamni Isro, ya'ni mo''jizaviy tungi sayr asnosida aynan mana shu shaharga olib kelgan. U zot bu erda boshqa payg'ambarlarga namozda imom bo'lganlar, so'ng Alloh taoloning dargohiga ko'tarilganlar. Quddusi sharif – musulmonlarning Makkai mukarrama va Madinai munavvaradan keyingi uchinchi muqaddas shahridir.

«Islom tarixi» birinchi juzi asosida tayyorlandi