Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

E'tiqod Durdonalari: FARIShTALAR HAYo QILGAN INSON (Usmon roziyallohu anhu)

24.05.2021   3930   11 min.
E'tiqod Durdonalari: FARIShTALAR HAYo QILGAN INSON  (Usmon roziyallohu anhu)

 

FARIShTALAR HAYo QILGAN INSON

37- وَذُو النُّورَينِ حَقًّا كَانَ خَيْرًا    مِنَ الْكَرَّارِ فِي صَفِّ الْقِتَالِ

 

Ma'nolar tarjimasi:

Zunnuroyn (roziyallohu anhu), darhaqiqat, urush saflaridagi Qaytmas botir (roziyallohu anhu)dan afzalroq bo'lgan.

 

Nazmiy bayoni:

Albatta, Zunnuroyn a'loroq bo'lgan,

Urush saflarida qaytmas Botirdan.

 

Lug'atlar izohi:

النُّورَينِ ذُو – mubtado.

حَقًّا – mahzuf fe'lning maf'uli mutlaqi. Taqdirida أَحُقُّ fe'li bor.

كَانَ  – xabar.

خَيْرًا – noqis fe'lning xabari. Bu kalima, aslida, اَخْيَرُ ismi tafzilning hamzasi hazf qilingan shaklidir.

مِنْ – “ta'liliya” (izohlash) ma'nosida kelgan jor harfi.

الْكَرَّارِ – jor majrur كَانَ ga mutaalliq. Lug'aviy jihatdan jang maydonida o'ta hujumkor ma'nosiga to'g'ri keladi.

فِي – zarfiyat ma'nosida kelgan jor harfi.

صَفِّ – saf deganda to'g'ri chiziqda tekkis turish tushuniladi.

الْقِتَالِ – lug'atda “jang”, “kurash” ma'nolarini anglatadi.

 

Matn sharhi:

Usmon roziyallohu anhuning nasabi quyidagicha bo'lgan: Usmon ibn Affon ibn Abil Os ibn Umayya ibn Abdushshams ibn Abdumannof. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan nasablari Abdumannofda birlashadi. Milodiy 576 yilda Toifda tug'ilgan. Kunyasi avval Abu Abdulloh, u vafot etgach, Abu Amr bo'lgan.  Usmon ibn Affon roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ikkita qizlari avval Ruqayya, u vafot etgach Ummu Kulsumga uylangan. Shuning uchun ham u zot “Zunnurayn” (ikki nur egasi) deb atalgan. Rivoyat qilinishicha, “Odam alayhissalom zamonidan to qiyomatgacha biror payg'ambarning ikki qiziga Usmon ibn Affondan boshqa uylangan kishi yo'qdir”[1].  

 

Usmon roziyallohu anhuning oilalari

  1. Ruqayya binti Rasululloh sollallohu alayhi vasallam. Bu ayolidan Abdulloh[2] ismli farzandi tug'ilgan.
  2. Ummu Kulsum binti Rasululloh sollallohu alayhi vasallam. Bu ayolidan farzandi bo'lmagan.
  3. Foxita binti G'ozvon. Bu ayolidan Abdulloh (kichigi) ismli o'g'li tug'ilgan.
  4. Ummu Amr binti Jundab. Bu ayolidan Amr, Holid, Ubon, Umar, va Maryam ismli farzandlari tug'ilgan.
  5. Fotima binti Valid. Bu ayolidan Valid, Sa'iyd va Ummu Sa'iyd ismli farzandlari tug'ilgan.
  6. Ummu Baniyn binti Uyayna ibn Hisn. Bu ayolidan Abdulmalik ismli o'g'li tug'ilgan.
  7. Ramla binti Shayba. Bu ayolidan Oisha, Ummu Ubon va Ummu Amr ismli farzandlari tug'ilgan.
  8. Noila binti Farofisa. Bu ayolidan Maryam ismli qizi tug'ilgan.
  9. Ummu valad cho'rilari. Bu cho'risidan Ummul Baniyn ismli qizi tug'ilgan.

Albatta yuqorida bayon qilinganidek ushbu ayollarning to'rttadan ko'pi bitta nikohda jamlanmagan. 

 

Usmon roziyallohu anhuning fazllari

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Usmon roziyallohu anhu haqlarida hamma havas qiladigan juda ko'plab maqtovlarni aytganlar:

–  “ Ey Allohim, men Usmondan rozi bo'ldim, Sen ham undan rozi bo'lgin”;

–  “ Usmon mening jannatdagi o'rtog'imdir”;

–  “Usmon dunyoda ham, oxiratda ham men bilan birgadir”;

– “Usmon ummatimning eng hayolirog'i va eng ikromlirog'idir”;

– “Usmon hayolidir, undan farishtalar ham hayo qiladilar”.

“Bir kuni Usmon roziyallohu anhu va Abu Ubayda ibn Jarroh roziyallohu anhular tortishib qolishdi. Shunda Abu Ubayda: “Ey Usmon, sen menga qarshi gapiryapsan, lekin men sendan uch xislatda afzalman”, – dedi. Usmon: “Ular nima ekan”, – dedi. Abu Ubayda: “Birinchisi, men bay'at kunida hozir edim, sen yo'q eding, ikkinchisi, men Badrda qatnashganman, sen qatnashmagansan, uchinchisi, men Uhud kunida sobit turganlardan edim, sen sobit turmagansan”, – dedi. Usmon: “To'g'ri aytding, haqiqatda shunday bo'lgan, ammo bay'at kunida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni bir ish bilan jo'natgan edilar. Bay'at vaqtida qo'llarini mening nomimdan uzatib: “Bu Usmon ibn Affonning qo'lidir”, – deganlar. U zotning muborak qo'llari esa, albatta, mening qo'limdan yaxshidir. Badr kunida esa Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni Madinaga o'rinbosar qilib qoldirgan edilar. Men qarshi chiqib, u zot tayinlagan joyni tashlab ketolmasdim. U zotning qizlari Ruqayya kasal bo'lib yotgandi, men u vafot etgunga qadar xizmatida bo'ldim, vafot etganidan so'ng uni dafn etdim. Uhud kunida qochganimga kelsak, Alloh taolo bu ish to'g'risida meni afv qilgan va qilgan ishimni shaytonga taalluqli ekanini aytgan: 

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَلَّوۡاْ مِنكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِ إِنَّمَا ٱسۡتَزَلَّهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ بِبَعۡضِ مَا كَسَبُواْۖ وَلَقَدۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ١٥٥

“Ikki (harbiy) bo'linma to'qnashgan kunda orangizdan ba'zi qilmishlari bilan (tayin etilgan joydan) yuz o'girib ketganlarni shayton yanglishtirgan edi. Alloh ularni afv etdi ham. Zero, Alloh kechiruvchan va halim zotdir”[3].             

Usmon tortishuvda engib chiqdi”[4].

Usmon roziyallohu anhu nihoyatda farosatli kishi bo'lgan. Bir kuni u zotning huzuriga bir kishi kirdi. Shunda Usmon roziyallohu anhu: “Sizlardan biringiz ko'zlaridagi zino asari bilan kirib kelmoqda”, – dedi. Haligi kishi hayrat bilan: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan keyin ham vahiy bormi”, – deya g'alati holatga tushib qoldi. Usmon roziyallohu anhu: “Yo'q, lekin sodiq farosat bor”, – dedi. 

Halifa Umar ibn Hattob vafotidan so'ng musulmonlarning o'zaro ittifoqlari bilan u zot 644 yilda 69 yoshida xalifa etib saylangan. 

Usmon ibn Affon[5] roziyallohu anhu milodiy 656 yilda, 82 yoshida fitnachilar tomonidan shahid qilingan va Baqi' qabristoniga dafn etilgan. Janozasini Jubayr ibn Mut'im roziyallohu anhu o'qigan.

 

 

 

[1] Mulla Ali Qori. Sharhu Fiqhil akbar. Bayrut: “Dorul kutubil ilmiya”, Ali Muhammad Dandal tahqiqi. – B. 112.

[2] Usmon roziyallohu anhuning 9 o'g'il, 7 qiz, jami 16 farzandlari bo'lgan, ikkita o'g'illarining ismi Abdulloh bo'lgan.

[3] Oli Imron surasi, 155-oyat.

[4] Muhammad Rizo. Mavsuatu xulafoi roshidin. Bayrut: “Maktabatul Asriya”, 2006. – B. 28.

[5] Usmon roziyallohu anhuni Ali roziyallohu anhudan afzal bo'lgan deb e'tiqod qilish Ahli sunna val-jamoa jumhurining qavli bo'lib, moturidiya va ash'ariya mazhablari ittifoq qilgan masalalardan hisoblanadi. Imom Molik rahmatullohi alayh bu masalada jumhur ulamolarga xilof qilgan bo'lsada, keyinchalik jumhurning qavliga qaytgan.

Kutubxona
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

23.12.2024   280   7 min.
Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Internet, telefon va shu kabi boshqa jihozlarda harom narsalarni tomosha qilish.

Alloh taolo aytadi: «Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh bandalarning nima qilayotganidan xabardordir» (Nur surasi, 30-oyat).

Alloh taolo «Mana shu ular uchun poklikdir» deganida ko‘zni tiyish bilan mo‘minlarning hayoti yanada pokiza, yanada go‘zal bo‘lishini nazarda tutgan. Lekin banda ko‘zini tiymasa, buning aksi bo‘ladi.

Bu – qizlarda ko‘p uchraydigan holat. Kimki ko‘zini haromdan tiyib yashayotgan bo‘lsa, uning hayotda xotirjam, sokin, qanoatli ekanini ko‘rasiz. Lekin kim ko‘zining jilovini qo‘yib yuborgan bo‘lsa, tushkunlikda, hayotdan norozi bo‘lib yashayotganiga guvoh bo‘lasiz.

Demak, qiz bolaning xursand yoki tushkun kayfiyatda yashashi uning ko‘zlari nima bilan mashg‘ul ekaniga bog‘liq ekan. U ko‘zini tiymasdan, haromga nazar tashlagan paytda o‘zini ruhi singan, mahzun holda ko‘radi. Ko‘zini haromdan saqlagan paytlarda esa o‘zini baxtu saodat ichida topadi.

Bir qiz aytadi: «Internetda filmlar, qisqa videolar tomosha qilishni shunchaki ko‘ngilxushlik, xursandchilik deb hisoblardim. Ularni qiziqib tomosha qilardim, lekin ko‘rib bo‘lgach, sababi aniq bo‘lmagan mahzun holatga tushib qolardim. Nihoyat, bir kuni bu holatimning sababini topdim. Men ko‘nglimni yozish uchun ko‘rayotgan kinolarda behayo va ayanchli sahnalar ko‘p bo‘lardi. Mana shunday harom narsalarni tomosha qilish qayg‘uga botib qolishimga, mahzun holatga tushib qolishimga sabab bo‘lar ekan. Shundan keyin o‘zim bilan o‘zim kurasha boshladim. Yomon sahnalar ko‘rsatilgan paytda boshqa kanalga olib qo‘yadigan yoki kompyuterni o‘chirib qo‘yadigan bo‘ldim. Nafsimning xohishlariga qarshi turish ancha qiyin bo‘ldi, lekin Alloh harom qilgan narsalardan ko‘zimni saqlaganim uchun xursand bo‘lardim».

 

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Ba’zi qizlar «Oyatdagi ko‘zni tiyish faqat erkaklarga xos buyruq, chunki ayolda erkakni fitnaga soladigan narsalar bor. Shuning uchun erkaklar ayollarga qaramay, ko‘zini tiyishi kerak. Erkak kishida esa ayolning his-tuyg‘ularini junbushga keltiradigan narsa yo‘q. Shuning uchun ayolning erkaklarga qarashida hech qanday muammo yo‘q», deyishadi.

Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Ayol kishida erkakning his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladigan jihatlar bo‘lganidek, erkaklarda ham ayollarning aqli va his-tuyg‘ularini uyg‘otadigan omillar bor.

Erkak kishi ayolning nozik, kelishgan qomatiga, husniga qarab, unga qiziqadi. Ayol kishini esa erkakning ko‘rkam jismi, boyligi, atirining xushbo‘y hidi, qat’iyati, jur’ati va boshqa o‘ziga xos jihatlar o‘ziga rom qiladi.

Ayollar ham, erkaklar ham nafaqat qarama-qarshi jinsga nazar solish, balki o‘zi kabi jins vakillarining ham avratiga qarash ham haromdir.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vassallam bunday deganlar: «Erkak erkakning, ayol ayolning avratiga qaramasin. Erkak erkak bilan bir matoga o‘ranib olmasin, ayol ayol bilan bir matoga o‘ranib olmasin» (Imom Muslim rivoyati).

 

Demak, shariatimizda ayol kishi boshqa bir ayolning avratiga qarashdan, biror joyini ushlashdan qaytarilgan. Faqatgina tibbiy muolaja va shu kabi zarurat bo‘lganda shariat bunga ruxsat beradi.

Alloh taoloning oyatlariga ahamiyat beradigan bo‘lsak, U Zot barcha mo‘minlarga – erkagu ayollarga murojaat qilganida «Ey iymon keltirganlar!» deb xitob qiladi. Bu xitob iymon keltirgan har qanday erkak va ayolga tegishli bo‘ladi.

Buning yorqin misoli ushbu oyatdir:

«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyad taqvo qilsangiz» (Baqara surasi, 183-oyat.)

Bu oyatdagi xitob erkagu ayol mo‘minlarga qaratilgan, shuning uchun ro‘za tutish barchaga barobar farz qilingan. Buni quyidagi oyatda ham ko‘rishimiz mumkin:

«Ey iymon keltirganlar! Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga taqvo qiling va riboning sarqitini ham tashlang» (Baqara surasi, 278-oyat).

Bu oyatda erkak ham, ayollar ham sudxo‘rlik qilmaslikka buyurilgan. Demak, Alloh taoloning Kitobidagi qoida shunday: «Ey iymon keltirganlar» degan xitob erkagu ayollarni ajratmaydi, barcha mo‘min va mo‘minalarga qaratilgan bo‘ladi. Alloh taolo mo‘minu mo‘minalarga biror narsani buyursa, ularga «Ey iymon keltirganlar», deb xitob qilgan. Lekin mo‘minlarga ko‘zni tiyishni buyurganida erkaklarni ham, ayollarni ham o‘z ichiga oladigan umumiy xitob bilan yuzlanmadi, balki erkaklarga alohida oyatda, mo‘minalarga keyingi oyatda buyurdi:

«Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh ularning nima qilayotganidan xabardordir. Mo‘minalarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar, zohir ziynatlaridan boshqasini ko‘rsatmasinlar, ro‘mollari bilan ko‘kslarini to‘sib yursinlar...» (Nur surasi, 30-31-oyatlar).

Nima uchun Alloh taolo ko‘zni haromdan tiyishga buyurish uchun mo‘minalarga alohida oyat nozil qilmadi? Nima uchun erkaklar bilan ayollarga bitta oyatda birgalikda buyurmadi? Ehtimol, bundan maqsad – muslima ayol ko‘zni tiyish qanchalik muhim ekanini anglab yetishidir? Toki ayollar bu buyruq faqat erkaklarga qaratilgan, deb o‘ylab qolmasin. Chunki ayol kishi (qiz bola ham) begonalarning avratiga qarasa, hayoti barbod bo‘ladi, qalbi mahzunlikka to‘ladi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deganlar.

Boshqa bir rivoyatda «Ko‘z ham zino qiladi. Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deyilgan («Sahihul Buxoriy»).

Avratga qarash ham zinoning bir turidir. Erkakning, ayolning avratiga qaraydigan kimsalarga qanday jazo berilishi quyidagi oyatlarda aytilgan: «(Mo‘minlar) Allohdan boshqa hech qanday ilohga ibodat qilmaydilar; Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni nohaq o‘ldirmaydilar; zino qilmaydilar. Kim bu ishlarni qilsa, uqubatga duchor bo‘ladi. Qiyomat kuni ularning azobi bir necha barobar ko‘paytiriladi, ular u yerda xor bo‘lib, abadiy qoladi. Kim tavba qilsa, iymon keltirib, solih amal qilsa, Alloh o‘shalarning yomonliklarini yaxshiliklarga almashtiradi. Alloh mag‘firatli, rahmli Zotdir» (Furqon surasi, 68-70-oyatlar).

Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.

Maqolalar