Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Iyul, 2025   |   14 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:16
Quyosh
04:58
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:37
Bismillah
09 Iyul, 2025, 14 Muharram, 1447

“Muborak oy suhbatlari” (8-son)

03.05.2021   5124   12 min.
“Muborak oy suhbatlari” (8-son)

Boshlovchi — Saidolim Turdiboyev: — Assalomu alaykum, aziz do'stlar! O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mita, O'zbekiston Musulmonlari idorasi hamda “UzReportTV” telekanali bilan hamkorlikda tayyorlanib, jonli efirga uzatilayotgan “Muborak oy suhbatlari” ko'rsatuvining navbatdagi soni yana xonadoningiz mehmoni.

Eslatib o'tamiz, ko'rsatuvimiz bosh homiysi — “Ipak yo’li banki”. Homiylarimiz “Biolife” hamda “Plasterm” savdo belgilari.

Bugun studiyamizga Toshkent shahar bosh imom-xatibi Nuriddin domla Holiqnazarovni taklif etganmiz. Assalomu alaykum. Ko'rsatuvimizga xush kelibsiz!

Nuriddin Holiqnazarov: — Bismillahir Rohmanir Rohiym! Alhamdu lillahi Robbil 'alamiyn, vassolatu vassalamu 'ala Rosulihi Muhammadin va 'ala alihi va ashabihi ajma'iyn! Amma ba'd. Assalomu alaykum va rahmatullohi va barokatuhu!

Boshlovchi: — Bugungi ko'rsatuvimizni suhbat shaklida davom ettirsak. Bu esa muxlislarimiz tomonidan kelayotgan savollarga ko'proq vaqt ajratish imkonini beradi.

 

— Assalomu alaykum. Er va xotin bir-birlarini Alloh taolodan hidoyatga boshlashini so'rab duo qilsalar bo'ladimi?

 

— Albatta, bu tabiiy. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytadilarki, mo'min kishi o'ziga ravo ko'rganini boshqalarga ham ravo ko'rishi kerak. Kishi ibodatning lazzatini o'zida totyaptimi, buni atrofdagilarga ham ulashsa, haqiqiy mo'minlik qilgan bo'ladi.

 

— Men Qur'oni karimni o'qishni yaxshi bilmayman. Qorilarning ovozini qo'yib o'qiyman. Shu tarzda o'qisam ham xatm o'rniga o'tadimi?

 

— Avvalo, Qur'oni karimni ta'lim bilan o'qigan ma'qul. Ustoz o'qiganining ketidan o'qish ham savob keltiradi.

 

— Namozdagi rukuda “Subhana robbiyal aziym” so'zidagi “z” harfini arabcha ohangda o'qimasa ma'nosi o'zgaradi, deb eshitdim. Shu to'g'rimi?

 

— Biz har bir harflarni o'z mahrajidan, o'rnidan kelib chiqib aytishimiz lozim. Bo'lmasa ma'no chindan ham o'zgarib ketadi. Ammo biz ajammiz, arab emas. Biroq arab tili grammatikasini o'rgansak o'zimizga manfaatli bo'ladi.

 

— Ko'zmunchoqni asraydi, deb taqib yurish qanchalik to'g'ri?

 

— Bu noto'g'ri ish. Faqat Alloh taolo bizni turli balolardan asraydi va rizq beradi.

 

— Yaqinda jarrohlik amaliyotini boshimdan kechirdim. Hozir yaxshiman. Ro'za tutsam bo'larmikin?

 

— Avvalo, salomatlikka qarash kerak. Agar musulmon shifokorlar ko'rib, ro'za tutish mumkin, desa tutish kerak. Agar tutmaslik kerak, desa tutmaslik kerak.

 

— Dush qabul qilishlik bilan ro'za buzilish mumkinmi?

 

— Dush qabul qilish bilan ro'za buzilmaydi.

 

— Qur'oni karimning “Baqara” surasi 136-oyatida payg'ambarlarning ismlari kelgan. U ismlarning ichida “asbod” degan so'z ham uchraydi. Bu nima degani?

 

— “Asbod” arabcha so'z bo'lib, o'zbekchaga o'girilganda “nabira” degan ma'noni anglatadi. Oyati karimada payg'ambarlar hamda ularning avlodlari degan mazmunda kelgan.

 

— Yaqin kunlarda sport turidan musobaqam bor. Shu kuni ro'za tutmasam bo'ladimi?

— Ro'zani tutishlikda uzrli kishilarning ro'yxati bor. Ularga ruxsat berilgan. Hamma o'zining holatiga qarab tutadi.

 

— Taroveh namozini uyda o'qisa savobi bo'ladimi?

 

— Ibodatni hamma joyda ado etsayam savobi bor. Hozir karantin payti uyda o'qisa juda yaxshi bo'ladi.

 

— Ramazon oyida spirtli ichimlik sotilishiga nima deysiz?

 

— Ramazondan boshqa paytdayam bu ishni qilmaslik kerak. Tijoratning boshqa turlari bilan shug'ullangan ma'qul.

 

— Tunda ishlayman. Saharlikni ishda qilaman. Va iftorlikkacha uxlayman. Ro'zam qabul bo'ladimi?

 

— Ro'zaning birinchi talabi niyat qilib subhdan to shomgacha emay, ichmay nafsni tiyishdir. Yana bir qator parhezlar borki, bu ramazonning odobiga kiradi. Shu ma'noda, ro'zador kishi uzrsiz kunni uyqu bilan o'tkazishi ham yaxshimas. Agar tunda ishlab, kunduzi uxlasa zarar qilmaydi.

 

— Biz Navoiyda, Buxoro viloyati bilan yondosh yashaymiz. Shunda qaysi viloyatnnig taqvimiga qarab og'iz ochishimiz kerak?

 

— Taqvimlar bizga ko'rsatma, xolos. Aslida, g'urub, ya'ni quyosh botishiga qarab og'iz ochish kerak.

 

— Rasmga tushish gunohmi?

 

— Rasmga tushish arablardayam bor. Foto nuqtai nazaridan qaraganda mumkin. Lekin insonni chizish joiz emas.

 

— Namozxon, ro'zador odam sarimsoqpiyoz iste'mol qilsa bo'ladimi?

 

— Bu eguliklar harom emas. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sarimsoqpiyoz egan odamlarni masjidga kelmay turishni nasihat qilganlar. Sababi hidi bilan yonidagi insonga ziyon etkazib qo'yishi mumkin.

 

— Oshxonada ishlayman. Chuchqa go'shtidan taom tayyorlashadi. Musulmon odam shunday ovqatlarni tayyorlashi mumkinmi?

 

— Musulmon kishi bu narsadan qaytishi kerak.

 

— Masjidimizda qori aka suralarni tez o'qiyapti. Shunday qilsa bo'ladimi?

 

— Hatmda o'qiladigan qiroatlar bor. Tez o'qishadi. Tajvid qoidalariga amal qilsa bo'ldi, tezroq o'qishning zarari yo'q.

 

— To'yga atab yig'ilgan umumiy pul zakot nisobiga o'tadimi?

 

— Qanday pul bo'lsayam bir yil tursa zakot nisobiga o'tadi.

 

— Qur'on xatm qilish muddati qirq kunmi?

 

— Dinimizda bunday talab yo'q.

 

— Ramazon oyida gunoh ish qilsa, boshqa oylardagidan og'irroq bo'ladimi?

 

— Mo'min kishi gunoh qilishga ijozat so'rashi kerak emas. Ammo Ramazonda gunoh qilish og'ir narsa. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam agar Ramazon oyi kirsayu gunohlardan mag'firat bo'lib chiqmasa, burni erga ishqalansin, degan hadisi bor. Demak, Ramazonda gunoh qilmaslik kerak.

 

— Turmush o'rtog'im ko'p ichadi. Oxirgi paytlarda otasi bilan kelishmay qolyapti. Turmush o'rtog'imga namoz o'qing, desam o'qimayapti. O'ylab o'yimga etolmayapman. Turmushimizni davom ettiray desam, bu farzandlarimdan qaytmaydimi, deb qo'rqaman. Shu haqda nasihat qilsangiz?

 

— Singlimizga sabr, turmush o'rtog'iga insof, tavfiq bersin. Bu holat ko'p. Ayollik vazifasini bajarib, eriga mehr ko'rsatsin.

 

— Qo'shnimiz g'ayridin vakili. Ular tez-tez uyimizga eguliklar olib chiqib turadi. Ulardan iste'mol qilsa bo'ladimi?

 

— Shunday qo'shnilar bo'ladi, ularni sizda bitta haqqi bor, ba'zi birlarida ikkita, uchta haqlari bor. Bitta haqqi bor qo'shni g'ayridin qo'shni, deyiladi. Musulmonmas, lekin qo'shni. Ular bizning shariatimizda ma'n qilinmagan eguliklarni olib chiqsa, iste'mol qilsa bo'ladi.

 

— Men namozda “Fotiha”dan keyin faqat “Ixlos” surasini o'qiyapman. Bu noto'g'rimasmi?

 

— Toki boshqa suralarni yod olguncha shuni o'qib tursa bo'ladi.

 

— Parkentdanman. Bizda taqvim bilan masjidda aytilayotgan azonning o'rtasida etti daqiqa farq bor. Dadam taqvimga qarab og'iz ochyapti. Shu to'g'rimi?

 

— Aslida azon ham taqvimga munosib aytilishi kerak. Taqvim O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tavsiya etiladi. Demak, bu erda muazzin kechiktirib aytayotgan bo'ladi. Shundan kelib chiqib, taqvimga qarab og'iz ochsa bo'ladi.

 

— Men tutgan ro'zamning savobini ota-onamning nomlariga yozilishini Hudodan so'rasam bo'ladimi?

 

— Ota-ona nomidan haj badal qilish mumkin. Shuningdek, boshqa moliyaviy ibodatlarni amalga oshirsa bo'ladi. Lekin ro'za farz amali, har kim o'zi uchun tutadi.

 

— Oilada  erkaklar va ayollar birga namoz o'qisa bo'ladimi?

 

— Oilada jamoat bo'lib namoz o'qisa bo'ladi. Bunda safga e'tibor berish kerak. Avvalgi safga yoshi kattalar, keyin yoshlar. Oxirida ayollar turadi.

RAMAZON-2021
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Xudkushlik qahramonlik emas

01.07.2025   13026   2 min.
Xudkushlik qahramonlik emas

Inson zimmasida bir nechta omonatlar borki, bularni qadrlash zarur hisoblanadi. O‘z joniga o‘zi qasd qilish esa ana shu omonatga xiyonat qilishdir. Binobarin, Quroni karim Niso surasi 29-oyatida Haq taolo  xitob qilgan: "Bir-birlaringizni o‘ldirmangiz".

Jundab ibn Abdulloh roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Sizlardan ilgari o‘tganlardan bir kishi jarohatlandi. Besabrlik qilib pichoq oldi-da, qo‘lni kesib tashladi va ko‘p o‘tmay, qon yo‘qotib vafot etdi. Alloh: "Bandam joniga qasd etdi, unga jannatni harom qildim", dedi" (Muttafaqun alayh).

Yana bir hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Kimki tog‘dan o‘zini tashlab, joniga qasd qilsa, u jahannam olovida abadulabad o‘zini pastga tashlaydi. Kimki zahar ichib joniga qasd qilsa, u qo‘lida zaharini tutib, jahannam olovida abadulabad o‘zini zaharlaydi. Kimki o‘zini temir bilan o‘ldirsa, u qo‘lida temirini tutib, jahannam olovida abadulabad u bilan o‘zini uradi" (Imom Buxoriy, Muslim va boshqalar rivoyati).

Mo‘tabar fatvo kitoblarimizdan “Fatavoi Sirojiya”da: “Qachon kema yona boshlasa, undagilarning agar o‘zlarini dengizga tashlashsa, suzish bilan xalos bo‘lib ketishga gumonlari g‘olib bo‘lsa, shunday qilishlari vojib bo‘ladi. Agar o‘zlarini dengizga tashlasalar ham g‘arq bo‘lishlari yoki tashlashmasa, kuyib ketishlari ehtimoli bo‘lsa, u holda kemada qolish va dengizga o‘zlarini otish orasida ixtiyorlidirlar. Kimki o‘zini o‘ldirsa, uning gunohi boshqa birovni qatl qilgandan ko‘ra qattiqroqdir!”

Yuqorida keltirilgan manbalardan ko‘rinib turibdiki dinimiz inson o‘z joniga qasd qilishga emas, balki bu omonatni asrashga qadrlashga chaqiradi. Lekin, jamiyatda ba’zi insonlar borki, o‘z joniga qasd qilishga, xudkushlikka rag‘bat qiladilar. Aslini olganda o‘zini-o‘zi o‘ldirish Alloh bergan ne’matni mutlaqo mensimaslikdir. Shu bilan birga bunday holat o‘sha jamiyatga ham musibat hisoblanadi.

O‘zini-o‘zi o‘ldirishning gunohi birovni o‘ldirishdan ko‘ra og‘irroq va kattaroq hisoblanadi. Endi, salgina hayot tashvishi deb, ozgina g‘am va alam deb o‘zini o‘ldirayotganlarning gunohi birovni o‘ldirishdan ko‘ra og‘irroq ekanligini bildik. Biroq, bundan ham eng achinarlisi, birovlarning yolg‘on-yashiq gaplariga uchib, “fatvo”lariga aldanib, begunoh mo‘min-musulmonlarni o‘ldirishga qasd qilib o‘zini o‘ldirishning gunohi bundan necha barobar og‘irroq hisoblanadi. Bu shahidlik emas, bu qahramonlik ham emas, balki xudkushlikdir.

Uychi tumani "Devona bobo" jome masjidi imom-xatibi

Abdufattoh Musaxanov

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA