Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday marhamat qildilar: “Ro'za va Qur'on bandani Qiyomat kuni shafoat qiladi. Ro'za: “Yo Rab, uni kunduzlari taom va shahvatdan man etdim. Meni unga shafoatchi qilgin”, deydi. Qur'on: “Men uni kechalari uyqudan qoldirdim. Meni unga shafoatchi qilgin”, deydi. Keyin ikkalasi shafoat qiladi» (Imom Ahmad rivoyati).
Tiybiy rahimahulloh bunday deydi: «Hadisdagi Qur'ondan murod tahajjud namozida o'qiladigan qiroatdir. Sababi, Isro surasining: “Va Qur'anal fajri” (78-) oyatidan “tonggi o'qish”, ya'ni bomdod namozidagi qiroat nazarda tutilgan. Hadisdagi: “Men uni kechalari uyqudan qoldirdim” jumlasi ham shunga dalolat qiladi».
Ro'za va Qur'onning shafoati haqida ulamolar ixtilof qilishgan. Ibn Hajar rahimahulloh: “Ro'za va Qur'on jism shakliga kirib, bandani shafoat qiladi”, degan. Ali Qori rahimahulloh: “Jism shakliga kirmasdan, balki holat taqozosi bilan ham shafoat qilishi mumkin”, deydi.
Ulamolar yana hadisdagi nozik bir nuqtaga e'tibor qaratishdi. Ahli sunna val jamoa e'tiqodiga ko'ra, Qur'oni karim Alloh taoloning azaliy, abadiy kalomi bo'lib, maxluq – yaratilgan emasdir. Shu bois hadisi sharifda: “Yo Rab”, deb murojaat qilmayapti. Zero: “Yo Rab”, degan xitob murojaat qiluvchining maxluq ekaniga dalolatdir. Bu fikrni Ali Qori rahimahulloh “Mishkatul masobih”ga yozgan sharhi “Mirqotul mafotih”da bayon qilgan.
Hadisdagi xabar g'ayb olamiga tegishli bo'lgani bois uning ta'viliga kirishgan yoki qanday bo'lsa shundayligicha qabul qilgan olimlar ham bor. Hususan, bu haqda Tiybiy rahimahulloh bunday deydi: “Ro'za va Qur'onning shafoat qilishini izohlash mumkin. Lekin uni shundayligicha qabul etib, ta'viliga kirishmagan ma'qul. Mana shu to'g'ri yo'ldir. Sababi, inson aqli ilohiy olamni idrok etishdan ojiz”.
Ulamolar ushbu hadisning sharhida: “Ro'za shafoati bandaning gunohlari kechirilishi, Qur'on shafoati esa darajasining ko'tarilishidir”, deyishgan. Ba'zi olimlar esa: “Ikki shafoat va ularning qabul etilishi Parvardigorning g'azabi so'nishi, bandani rahmatiga olib, darajasini ko'tarishi va O'zining huzurida muqarrablardan qilishidan bashoratdir”, deyishadi. Ushbu rivoyatni Imom Bayhaqiy rahimahulloh “Shu'abul imon” kitobida keltirgan.
“Mirqot” asosida Zangiota tumani
“Mo'min hoji ota” jome masjidi
imom noibi Abdulloh G'OFUROV
tayyorladi.
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا كِتَابِيَهْ. إِنِّي ظَنَنتُ أَنِّي مُلَاقٍ حِسَابِيَهْ. فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ. فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ. قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ. كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخَالِيَةِ
Yaqinda davlatimiz Rahbari raisligida ijtimoiy himoya sohasida amalga oshirilgan ishlar hamda 2025 yildagi ustuvor vazifalarga bag‘ishlangan videoselektor yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari nutq so‘zladi.
Jumladan, ijtimoiy himoyaga muhtoj, nogironligi bo‘lgan kishilarga yordam ko‘rsatishning fazilati, ular haqiga xiyonat qilish og‘ir gunohligi, Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi, xayru ehsonlar o‘z egalariga yetkazilayotgani, yaxshilik qilishning fayzu barakasi haqida to‘xtaldi.
Qur’oni karimda yutuqqa erishish va oxiratda najot topishning to‘rt asosiy sababi haqida so‘z boradi. Alloh taolo aytadi: “Ey iymon keltirganlar, ruku, sajda qilinglar va Rabbingizga ibodat qilinglar hamda yaxshilik qilinglar, shoyadki, najot topsangiz” (Haj surasi, 77-oyat).
“Yaxshilik qilinglar” buyrug‘i barcha yaxshilikni o‘z ichiga oladi. Alloh taolo boshqa bir oyatda aytadiki: “Ularning ko‘pgina maxfiy suhbatlarida yaxshilik yo‘q, magar kim sadaqaga, yaxshilikka va odamlar orasida islohga amr qilsagina, yaxshilik bor” (Niso surasi, 114-oyat).
Haqiqiy yutuq odamlarning holini o‘nglash kabi voqelikda ta’siri ko‘rinadigan yaxshi amallaridir. Talabaning muvaffaqiyati ilmiy yuksalishda, jamiyatga foydasi tegadigan mutaxassis bo‘lib yetishishda. Ustozning muvaffaqiyati talabalarga chiroyli ta’lim berishda. Shu kabi har qanday kasb egasining yutug‘i o‘z ishini puxta bilishi, unga yuklangan vazifani to‘la-to‘kis ado etishidadir.
Haqiqiy yutuq Haqning toatida bo‘lish, Uning buyrug‘iga amal qilish, qaytarig‘idan qaytish ila ro‘yobga chiqarkan!
Haqiqiy yutuq – qiyomat kunida kishining amallari yozilgan daftari o‘ng tomonidan berilishidir: «Bas, o‘z kitobi (nomai a’moli) o‘ng tomonidan berilgan kishi aytur: “Mana, mening kitobimni o‘qingiz! Darhaqiqat, men hisobotimga ro‘baro‘ bo‘lishimni bilar edim”. Bas, u qoniqarli maishatda, oliy jannatda, mevalari (uzib oluvchiga) yaqindir. (Jannat ahliga): “O‘tgan kunlarda (dunyoda) qilib o‘tgan (ezgu) amallaringiz sababli (ushbu noz-ne’matlarni) yoqimli ishtaha bilan yeb-ichaveringiz!” (deyilur)» (Haqqa surasi, 19–24-oyatlar).
Musulmon inson dini va oxirati xususida muvaffaqiyatga erishishi kerak degani dunyoviy muvaffaqiyatlarga erishishga harakat qilmasin, dunyoga butunlay qo‘l siltasin deganimas! Aksincha, musulmon kishining dunyoda muvaffaqiyat qozonish uchun harakat qilishi – Allohning yerdagi “xalifasi” maqomiga munosib ish! O‘tkinchi hayotda muvaffaqiyat qozonishga berilib ketib, oxirat tadorigidan chalg‘imasa, bas! Musulmonlar dinu dunyolarida, oxiratlarida yutsalar, naqadar soz bo‘ladi!
Abdulaziz ABDULLAYEV,
Qamashi tumanidagi “Chim” jome masjidi imom-xatibi
"Hidoyat" jurnali 2-sonidan