Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Yanvar, 2025   |   24 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:19
Quyosh
07:41
Peshin
12:40
Asr
15:48
Shom
17:32
Xufton
18:49
Bismillah
24 Yanvar, 2025, 24 Rajab, 1446

Ramazon va saxiylik

14.04.2021   2076   4 min.
Ramazon va saxiylik

Inson tabiatan unutishga va g'aflatda qolishga moyildir. Dunyo esa yolg'on va bekorchi his-tuyg'ulardan iborat. Agar insonda g'aflat, unutish va dunyo matohlariga bo'lgan muhabbat jamlansa, o'sha qalb qotib boradi, nafs esa osiylik qila boshlaydi. Shu sababdan Alloh taologa bo'lgan iymoni zaiflashib, oxirat diyoriga bo'lgan rag'bati kamayib boradi. Butun o'y-xayoli dunyo bo'lib qoladi. Dunyo uchun elib yuguradi, unga erishish uchungina yashay boshlaydi.

Endi shu holat butun insoniyat orasida tarqalsachi?! Unda, buyuk bir ofatga yo'liqqan bo'ladi. Chunki ular bir-birini eydigan, zaiflariga rahm-shafqat qilmaydigan, uzoq-yaqinlarining haqlariga rioya qilmaydigan vahshiy hayvonga aylanib borayotgan bo'ladi.

Shu sababli Alloh taolo bandalariga payg'ambarlar yuboradi, ularga O'zining tavhidini bildirish, to'g'ri yo'lga yo'llash uchun shariatlar joriy qiladi. Alloh taoloning rahmati sababli insonlar bir-birlariga mehr ko'rsatadi, o'zaro silayi rahm qiladilar. Kuchlilari zaiflariga shafqatli bo'ladi. Kattalari kichiklarini izzat qiladi. Mana shu go'zal sifatlar bilan iymon va islom ahllari ziynatlanib boradilar. Qachonki mana shu maqtalgan sifatlar musulmon kishida yo'qola boshlasa, ular o'rnini dunyo ziynatlariga bo'lgan muhabbat egallaydi.

Har yili ramazon oyi kirishi bilan musulmonlar qalbida unga bo'lgan sog'inch va ishtiyoq kuchayadi. Dangasaliklar ketib, ibodatga bo'lgan harislik ortadi. Qayerga qaramang musulmonlarni infoq-ehson qilayotgan, iftorliklar ulashayotgan holda topasiz. Ramazon oyida dunyo havaslari bilan emas, oxirat zaxirasi ila yashay boshlaydilar. Zero, Alloh taolo ramazon oyining ro'zasini ham aynan shuning uchun farz qilgan.

Salafi solihlarimizdan birlaridan so'rashdi: "Ramazon ro'zasi nima uchun joriy qilingan?". U kishi javob berdi: "To'qlar ochlik ta'mini totib ko'rib, qorni och kishilarni unutub qo'ymasliklari uchun".

Ro'za saxovatga va ehsonga eltuvchi yo'ldir. Alloh taolo buyurganidek ro'za tutgan kishi ramazon oyi davomida fahsh so'zlar-u ishlardan uzoq bo'ladi. Haromga boqmaydi. Yon-atrofidagilarning holidan xabar oladi. Amallarini bajarishda Rosululloh sollallohu alayhi vasallamdan o'rnak oladi. U zot sollallohu alayhi vasallam doim go'zal namuna bo'lganlar. Alloh taolo buyurgan amallarni o'zlari amalda ko'rsatib berganlar. Sahobalar va ulardan keyin yashab o'tgan tobeinlar ana shu manhaj asosida hayot kechirishgan.

Ibn Umar roziyallohu anhu dasturxonida miskin bo'lmasa taomlanmas edilar. Ahllari bilan ovqatlanib o'tirsalar, biror miskin ovqat so'rab kelsa, idishdagi bor taomni unga berib yuborar, oilalari esa idishda qolib ketgan taom qoldiqlari bilan kifoyalanishar edi.

Imom Shofeiy rohimahulloh aytardilar: "Ramazon oyida Rosululloh sollallohu alayhi vasallamga iqtidoan ko'proq och yurgan kishini, faqat o'zini tutib oladigan darajada taomga ehtiyoji bo'lishini, bu oyda ko'proq ro'za va namozlar bilan mashg'ul bo'lishini yaxshi ko'raman".

Ramazonni saxovat oyi dedik, chunki to'q kishi bu oyda ro'za tutarkan, ochlikni his qiladi. Shu sababli och qolganlarga taom ulashadi. Agar ro'za tutmasa, ochlarning ahvolini qayerdan ham bilardi?!

Boy odam ham shunday, u ham ro'za tutarkan, faqirlarning holatlarini ko'z oldidan o'tkazadi va molidan zakot beradi, saqada qiladi.

Mo'min banda uchun ramazon ayni fursatdir. Bunday kunlarda g'ofil qolgan banda, ramazondan keyin xayr-barakaga erisha olmaydi.

Zero, Muhammad sollallohu alayhi vasallam: "O'zi to'q bo'lib, qo'shnisi och qolgan haqiqiy mo'min emas", deb aytganlar.

 

“Hadis va islom tarixi fanlari” kafedrasi mudiri F.Homidov

RAMAZON-2021
Boshqa maqolalar

"Maqsadimga erishdim" degan adashadi

16.01.2025   6915   4 min.

Har birimiz hayotda muvaffaqiyat qozonish istagida bo‘lamiz-u, lekin unga yetisha olmaymiz. Buning sababi esa “muvaffaqiyat”ni yetib bo‘lmas bir ro‘yo deb o‘ylashimizdir. Aslida biz muvaffaqiyatga eltuvchi omillarga bee’tibor bo‘lamiz, natijada muvaffaqiyatsizliklarimiz ko‘payib boraveradi.

Muvaffaqiyat – bu yaxshidan yanada yaxshirog‘i tomon intilishimizdir. (Barkamollik Alloh taoloning O‘zigagina xosdir). Birortasi sizga “Hayotdagi maqsadimga erishdim” desa, bilingki, u odam qulay boshlabdi. Kishi muvaffaqiyat sari harakat qilishi zarur. Zero, Alloh azza va jalla hech bir odamning ajrini zoye qilmas. Badi’uz zamon Hamazoniy bunday deydilar:

Vojib manga tirishmog‘im, qilmoq jahd,
Shart bo‘lmag‘ay najohni idrok etmak.

Hayot bo‘stonidan muvaffaqiyat mevalarini terish ilinjidagi kishiga oid mana bu nasihatlar sizga ham asqatadi. Bu nasihatlar ikki dunyo saodatini topish uchun chaqiriqdir. Zero, oxirat diyorida kishi ochiq-oydin xusronga yuz tutar ekan, uning dunyo hayotidagi zafaridan ne naf?!

Alloh taologa taqvoni lozim tuting, shuning o‘zi xayr­li oziqa va a’lo nasihatdir. Zero, Alloh taolo Taloq surasining 2–3-oyatlarida: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning yo‘lini ochib qo‘yur. Va unga o‘zi o‘ylamagan tarafdan rizq berur...», deya marhamat qiladi va yana xuddi shu suraning 4-oyati so‘ngida ham: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning ishida osonlik qilib beradur!» – deya  taqvo qilishga amr qilgan.

Qalbingiz avval Alloh taolo va Uning Rasuliga, ke­yin esa ota-onangiz va atrofingizdagilarga muhabbat ila to‘lib-toshsin. Zero, muhabbat kishini yoshartiradi, umrni uzaytiradi, xotirjamlik baxsh etadi. Nafrat esa qalbni qoraytiradi. Muhabbat jarohatga malham bo‘lib xizmat qiladi hamda qalbga mehr va yaqinlik taftini soladi.

O‘zingizga bo‘lgan muhabbatingiz boshqalarga nisbatan kichikroq, ozroq bo‘lsin. Alloh taolo Hashr surasining 9-oyatida ansoriylarni maqtab: «...Va gar o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham, (ularni) o‘zlaridan ustun qo‘yarlar...», deya marhamat qiladi. Odamlarga yaxshilik ilinib farahmand bo‘ladigan kishilar haqiqiy baxtiyor insonlardir. Badbaxtlar esa faqat o‘z manfaatlarini ko‘zlaydilar. Oxir-oqibatda hech qanday savobga erishmaydilar.

Qalbingizni muhabbat, bag‘rikenglik, g‘amxo‘rlik kabi tuyg‘ular bilan to‘ldirish uchun harakat qiling. Hech shak yo‘qki, badbaxtlarning qalblari hasad, g‘azab va nifoq ila limmo-lim bo‘ladi.

O‘tgan ishlarga qayg‘urmang! Noxushliklarga ko‘z yosh to‘kish foyda bermaydi. Birovlarning musibatlaridan kuladiganlar esa o‘zlariga jabr qiladilar. Ko‘zadagi to‘kilgan sutga ayyuhannos solgandan ko‘ra, uning o‘rnini qoplash payida bo‘ling. Bu borada Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mana bu muborak so‘zlarini doimo yodda tuting: “Senga biror ish sodir bo‘lsa, “agar bunday qilganimda, mana bunday bo‘lardi-da” deya ko‘rma, faqatgina “Alloh taqdir qilgan ekan, O‘zi xohlagani bo‘ldi” deb
aytgin. “Agarda” shaytonga yo‘l ochib beradi”[1].

Nafsingizni yaxshi gumon qilishga o‘rgating! Zero, yaxshi gumonda bo‘ladiganlar tunda osmonga tikilib, oyning nazokatini ham ko‘ra oladilar. Badgumonlar esa samoga tashlagan nazari ortida zulmatdan boshqa narsani ko‘ra olmaydilar. Boshqalarni o‘zidan ko‘ra yaxshiroq deb o‘ylaydiganlardan bo‘ling. Yaxshilikka yo‘yuvchilar boshqalarning muhabbatiga sazovor bo‘ladilar. Badgumonlar esa o‘z atrofidagilarni go‘yo quvib-soladilar.

Haliymiy  aytadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam yaxshi gumonni xush ko‘rardilar. Chunki  badgumonlik Alloh taolo xususidagi yomon o‘ylovdir. Nekgumonda bo‘lish esa Alloh taolo xususidagi yaxshi o‘ydir. Mo‘min hamma holatda ham Alloh taolo xususida yaxshi gumonda bo‘lishga ma’murdir”.

Boshqa bir hadisda Muoviya ibn Hakam roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Men: “Yo Allohning Rasuli, bizning oramizda shumlanadiganlar bor”, dedim. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “U ko‘ngillariga kelgan narsa xolos. Bu narsa ularni (biron ish qilishdan) to‘smasin”, dedilar».

Hasson Shamsiy Poshoning "Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar" nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1] Imom Muslim rivoyati.