Hammamizga ma'lumki, 21-asr axborot asridir. Bu asrda axborot texnologiyalari shu darajada rivojlandiki, dunyoning bir chekkasidagi voqea shu zahotiyoq keng jamoatchilikka etib boradi. Axborotning bunday tezlikda tarqalishiga internet global tarmog'ining kashf qilinishi sabab bo'ldi. Hozirgi davrda hayotni internetsiz tasavvur qilish qiyin. Albatta, axborot etkazishda, inson bilim doirasini kengaytirishda, biznes olamida va boshqa sohalarda uning o'rni beqiyos. Lekin internet omma mafkurasini buzishda, buzg'unchi g'oya va aqidalarni tarqatishda, inson ongini zaharlashda ham qora kuchlarni asosiy targ'ibot manbasi bo'lib qolmoqda. Global tarmoqning salbiy xarakterga ega bo'lgan bir necha omillari borki, bu omillar har bir inson uchun asosiy xatar hisoblanadi. Biz quyida ana shu omillarning ba'zilarini sanab o'tamiz.
1.Sog'lom e'tiqodga tahdid.
Internet ayniqsa, yoshlarni sog'lom e'tiqodiga tajovuz qiluvchi manbalar makonidir. U erda o'zlarini “do'st sanovchi” yoki “hidoyatga boshlovchi” qilib ko'rsatuvchilar ko'p. Aslida ularning din ilmidan xabarlari yo'q. O'z rahnamolaridan eshitganlarini takrorlashdan nariga o'tmaydilar. Ular o'z johilliklari bilan boshqalarni ham jarga etaklaydilar. Bunday aqidaparast oqimlar targ'ibotini olib borayotgan saytlar soni ma'lumotlarga ko'ra 7000 dan oshgan. “Al-Qoida”, IShID kabi terroristik tashkilotlarning targ'ibot manbalarining asosiy qismi internetga to'g'ri keladi. Afsuski butun dunyo bo'ylab ilmsiz, e'tiqodsiz yoshlar ularning o'ljalariga aylanmoqda.
2.Turli fitnalar makoni.
Internet xalqlar, millatlar orasida nizo keltirib chiqaruvchi manbalar makonidir. Ular ayniqsa, ijtimoiy tarmoqlar orqali keng faoliyatni yo'lga qo'yishgan. U erda yolg'on-yashiq, irqiy kamsitilishga sabab bo'luvchi xabarlar tarqatiladi va kishilarni ommaviy norozilik uyushtirishga chaqirib fitna qo'zg'ashga harakat qilinadi. Fitna har bir rivojlanishga intilayotgan davlat uchun katta halokatdir. Shuning uchun Alloh o'z kalomida: “Fitna qotillikdan ham ashaddiyroqdir”, deb marhamat qiladi. Shuningdek, diniy tushunchalar ham buzib ko'rsatiladi. Ular “Shahid”, “Jihod”, “Hijrat” kabi tushunchalarni ba'zi savodsiz “olim” larning fatvolariga tayanib buzib talqin qilishadi. Shu yo'l bilan omma orasida diniy asosda nizo chiqarishga urinishadi. Bu ishlar esa dinimizda qat'iyan man qilingan ishlardir.
3.Bekorchilik va buzuqlik o'chog'i.
Yoshlarning ko'p hollarda internetdan faqat ko'ngilochar manba sifatida foydalanishi achinarlidir. Bu inson uchun juda qadrli bo'lgan vaqtning behuda o'tishiga sabab bo'ladi. Ayniqsa, ijtimoiy tarmoqlarda behuda vaqt o'tkazish, keraksiz narsalarni tomosha qilish yoshlarning zehnini o'ldiradi, fikrlashini susaytiradi. Aslida, keraksiz narsalarga vaqt sarflash gunohdir. Payg'ambarimiz (s.a.v) hadislarida: “Behuda ishlarni tark etish kishi islomining go'zalligidandir”, deb marhamat qilganlar. Ommaviy madaniyatni, ayniqsa, buzuqchilikni targ'ib qiluvchi saytlar ma'naviyat uchun halokatlidir. Bunday saytlar kishilarni hissiz, atrofidagilarni qadrlamaydigan manqurtlarga aylantirib qo'yadi. Bunday buzuqchilikni doimiy ko'rish qalbni o'ldiradi. Hikmatlarda shunday deyiladi: “Ko'z bilan qilingan gunohning qalbga ta'siri katta.Chunki ko'z qalb bilan bog'liqdir”.
Yuqorida sanab o'tilganlar global tarmoqdagi xatarlarning ba'zilari xolos. Lekin ana shu “ba'zilari”ning ta'siriga berilib vayronkorlik bilan shug'ullanayotganlarni, bu vayronkorlik butun davlatlarni o'z domiga tortayotganligini guvohi bo'lib turibmiz. Bunday illatlardan saqlanish, yoshlarimizni saqlash o'zimizning qo'limizda. Shu yo'l bilan yurtimiz kelajagini, tinch hayotimizni asrash uchun kurashishimiz lozim.
F.Seytimmetov
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Savol: Bir birodarimning qalbi notinch bo‘lmoqda. Shu birodarim nomidan ushbu savolni yo‘llamoqdaman. Bomdod namozi vaqtida imomlikka u kishidan boshqa tajvidi yaxshi kishi bo‘lmagani sababli, jamoatga namoz o‘qib bergan. Namozdan so‘ng bavosir kasalligi esiga tushib, tahoratxonaga borib qarasa, kiyimida qonni ko‘rib qolibdi. U qon namozdan oldin chiqqanmi yoki keyin, buni aniq bilolmayapti. Endi o‘qilgan namozimiz to‘g‘rimi yoki yo‘qmi, jamoatga: “Namozingizni qayta qazo qilib o‘qib qo‘ying”, deb aytaymi-yo‘qmi, bilmay turibman, deb ko‘ngli notinch bo‘lmoqda. Buning hukmi qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Kishi kiyimida najosat ko‘rib qolib, uning qachon tekkanini bila olmasa, ko‘rgan vaqtidan boshlab tekkan hisoblanadi. Ammo bu hukm tashqaridan tekkan yoki tashqaridan tegishi ehtimoli bor bo‘lgan najosatlarga tegishli. Agar qon yoki yiring o‘zining badanidan chiqqani aniq bo‘lsa, bunda kiyim najosat bo‘lish bilan birga tahorat ham ketgan bo‘ladi. Ko‘rgan paytda qon yoki yiring qotgan holatda bo‘lsa, u avvalroq chiqqan hisoblanadi. Agar ho‘l holatda bo‘lsa, hozir chiqqan hisoblanadi. Demak, birodaringiz qonni ko‘rgan vaqtda, u ho‘l holatda bo‘lsa, namozni qayta o‘qish shart emas. Agar qon qurib qolgan bo‘lsa, birodaringiz namozni qayta o‘qishi lozim. Jamoatga kelsak, qaraladi, agar ularga aytilsa, fitnaga sabab bo‘lsa, ularga bu haqida aytilmaydi. Balki imom o‘zi qaytib o‘qiydi va istig‘for aytadi. Jamoatning namozi durust bo‘lgan hisoblanadi. Lekin jamoatga bu haqida aytsa, fitna va ixtilof chiqmaydigan bo‘lsa, u holda ularga ham bu haqda aytib qo‘yish lozim bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi