Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Abu Muin Nasafiy merosi Niderlandiya OAVlari nigohida

25.03.2021   1526   3 min.
Abu Muin Nasafiy merosi Niderlandiya OAVlari nigohida

Niderlandiyaning «Diplomat Magazine» jurnalida «Moturidiy ta'limotining izdoshi» sarlavhasi ostida Abu Muin Nasafiyga bag'ishlangan maqola nashr etildi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.

Mustaqillik sharofati bilan olimlar Abu Muin Nasafiy hayoti va ijodini ilmiy asosda o'rganishga muvaffaq bo'ldi, deb ta'kidlanadi materialda.

O'zbekiston Prezidenti diniy arboblar bilan muloqotda bugungi kunda o'zbek xalqining buyuk ajdodi asarlari katta ahamiyatga ega ekani va ularni nashr etish, mazmun-mohiyatini yosh avlodga etkazish zarurligini ta'kidlaydi. Ushbu majmuada, shuningdek, Samarqand qog'oziga yozilgan Qur'oni Karimning qo'lyozma nusxasi saqlanadi. Prezident Shavkat Mirziyoev bunday kitoblar o'zbek xalqining bebaho merosi ekani, ularni kelajak avlodlarga etkazish kerakligini ta'kidladi, deb qayd etadi muallif.

Shuningdek, maqolada mashhur ilohiyotshunos va mutafakkir Abu Muin Nasafiy 1027 yilda Nasaf (hozirgi - Qarshi) shahrida tug'ilgani va shu erda tahsil olib, bilimini oshirgani ma'lum qilingan.

«U XI asr aqida ilmining yorqin vakillaridan biridir, - deb e'tirof etadi nashr. - Abu Muin Nasafiy Abu Mansur Moturidiy asos solgan Moturidiya ta'limoti rivojida muhim rol' tutgan. Nasafiy o'z asarlarida Islom haqidagi noto'g'ri tushunchalarga oydinlik kiritgan, diniy fanatizmga qarshi kurashgan. Islomshunos olim 1114 yilda Samarqandda vafot etgan va Qarshi tumanidagi Qovchin qishlog'ida dafn etilgan».

Abu Muin Nasafiy - Abu Mansur Moturidiy asos solgan Moturidiya ta'limotining tarqalishiga katta hissa qo'shgan buyuk ilohiyotshunoslardan biridir.

Buyuk ilohiyotchilar Abu al-Hasan al-Ashariy va Abu Mansur Moturidiyning shogirdi Abu Muin Nasafiy kalom ilmining turli yo'nalishlarida 15 ga yaqin asar yozgan. «Al-Umda fi usulil-fiqh» («Fiqh usullari tayanchi»), «Tabsiratul-adilla fi ilmil-kalom» («Kalom ilmidagi dalillar ko'zgusi»), «At-Tamhid li qavoidit-tavhid fiy ilmil-kalom» («Kalom ilmidagi tavhid qoidalar uchun yagona kitob»), «Olim va mutaallim» («Olim va ilm o'rganuvchi»), «Izoh va mahajja li kavnil-aql hujjatan» (“Aql dalilligini izoh va hujjatlar bilan asoslash»), «Manohijul-aimma fil-furu'» («Imomlarning huquqshunoslik bo'yicha tutgan yo'llari»), «Mu'taqidot» («E'tiqodlar») asarlari shular jumlasidandir. Ushbu asarlar qo'lyozmalari bugungi kunda O'zbekiston Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik institutida saqlanadi.

Abu Muin Nasafiy ilmiy merosi islom falsafasining eng qimmatli manbalardandir. Mutafakkir asarlarining qo'lyozmalari Dubay, Damashq va Iskandariya kutubxonalarida ham saqlanadi. Shuningdek, uning asarlari 1886 yilda Bag'dodda va 1908 yilda Qohirada nashr etilgan.

Maqola ta'kidlanishicha, dunyo kutubxonalarida saqlanayotgan Abu Muin Nasafiy asarlari orasida «Din asoslarini imom Abu Mansur Moturidiy ta'limotiga muvofiq dalillar bilan izohlash» nomli kitobi ham bor. Olimning «Bahrul-kalom» («Kalom dengizi») asari Moturidiy ta'limotining asosiy manbalaridan biridir.

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Masiyh Dajjolning sifatlari (ikkinchi maqola)

24.12.2024   1220   6 min.
Masiyh Dajjolning sifatlari (ikkinchi maqola)

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: وَصَفَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الدَّجَّالَ ثُمَّ قَالَ: «لَعَلَّهُ سَيُدْرِكُهُ مَنْ قَدْ رَآنِي أَوْ سَمِعَ كَلَامِي»، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، كَيْفَ قُلُوبُنَا يَوْمَئِذٍ أَمِثْلَهَا الْيَوْمَ؟ قَالَ: «أَوْ خَيْرٌ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Abu Ubayda roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh alayhissalom bizga Dajjolni sifatlab berdilar. So‘ngra: «Ehtimol, kelajakda meni ko‘rgan yoki gapimni eshitgan kishi ham unga yetishar», dedilar. «Ey Allohning Rasuli, o‘sha kunda qalblarimiz qay holda bo‘ladi, bugungiga o‘xshashmi?» deyishdi. U zot: «Yo‘q, bundan yaxshiroq bo‘ladi», dedilar».

Abu Dovud va Termiziy rivoyat qilganlar.

Sharh: Chunki ular iymoni komil zotlardir.

وَلِلتِّرْمِذِيِّ وَمُسْلِمٍ: «تَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَنْ يَرَى أَحَدٌ مِنْكُمْ رَبَّهُ حَتَّى يَمُوتَ وَإِنَّ الدَّجَّالَ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ كَافِرٌ يَقْرَؤُهُ مَنْ كَرِهَ عَمَلَهُ».

Termiziy va Muslimning rivoyatida:

«…Bilasizlarki, birortangiz o‘lmagunicha Robbini ko‘rmaydi. Dajjolning ikki ko‘zi orasiga «kofir» deb yozilgan bo‘ladi. Uning amalini yoqtirmagan har bir inson uni o‘qiydi», deyilgan.

وَلِأَبِي دَاوُدَ: «مَنْ سَمِعَ بِالدَّجَّالِ فَلْيَنْأَ عَنْهُ فَوَاللهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَأْتِيهِ وَهُوَ يَحْسِبُ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ فَيَتَّبِعُهُ مِمَّا يُبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ أَوْ لِمَا يَبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ».

Abu Dovudning rivoyatida:

«Kim Dajjol haqida eshitsa, undan uzoqlashsin. Allohga qasamki, uning oldiga borgan odam uni mo‘min deb o‘ylab qoladi va undagi shubhalarga qaramay, unga ergashadi. Yoki unga berilgan shubhalar sababidan unga ergashadi», deyilgan.

Sharh: Dajjolga berilgan sehr mo‘jizasi, ba’zi odamlarni o‘ldirib, boshqalarini tiriltirish kabi mo‘jizalar odamlarni aldab qo‘yishi mumkin. Shuning uchun uning chiqqanini eshitgan har bir mo‘min unga yo‘liqmaslikka harakat qilmog‘i kerak.

عَنْ أَبِي الدَّهْمَاءِ وَأَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالُوا: كُنَّا نَمُرُّ عَلَى هِشَامِ بْنِ عَامِرٍ فَنَأْتِي عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ: إِنَّكُمْ لَتُجَاوِزُونِي إِلَى رِجَالٍ مَا كَانُوا بِأَحْضَرَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنِّي وَلَا أَعْلَمَ بِحَدِيثِهِ مِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «مَا بَيْنَ خَلْقِ آدَمَ إِلَى قِيَامِ السَّاعَةِ أَمْرٌ أَكْبَرُ مِنَ الدَّجَّالِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Dahmo va Qatoda roziyallohu anhumolardan rivoyat qilinadi:

«Hishom ibn Omirning oldidan o‘tib, so‘ng Imron ibn Husoynning oldiga borardik. Bir kuni u shunday dedi: «Sizlar mening oldimdan o‘tib, shunday kishilar oldiga borasizlarki, ular Rasululloh alayhissalomning huzurlarida mendan ko‘p bo‘lishmagan, u zotning hadislarini mendan yaxshi bilishmaydi. Men Rasululloh alayhissalomning «Odamning yaratilishidan tortib to Qiyomat qoyim bo‘lguncha Dajjoldan kattaroq fitna yo‘q» deganlarini eshitganman».

Muslim rivoyat qilgan.

عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «يَمْكُثُ أَبُو الدَّجَّالِ وَأُمُّهُ ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَهُمَا وَلَدٌ، ثُمَّ يُولَدُ لَهُمَا غُلَامٌ أَعْوَرُ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ»، ثُمَّ نَعَتَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبَوَيْهِ، فَقَالَ: «أَبُوهُ طِوَالٌ ضَرْبُ اللَّحْمِ كَأَنَّ أَنْفَهُ مِنْقَارٌ، وَأُمُّهُ فِرْضَاحِيَّةٌ طَوِيلَةُ الْيَدَيْنِ»، فَقَالَ أَبُو بَكْرَةَ: فَسَمِعْنَا بِمَوْلُودٍ فِي الْيَهُودِ بِالْمَدِينَةِ، فَذَهَبْتُ أَنَا وَالزُّبَيْرُ بْنُ الْعَوَّامِ حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى أَبَوَيْهِ، فَإِذَا نَعْتُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيهِمَا فَقُلْنَا: هَلْ لَكُمَا وَلَدٌ فَقَالَا: مَكَثْنَا ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَنَا وَلَدٌ، ثُمَّ وُلِدَ لَنَا غُلَامٌ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ، قَالَ: فَخَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِمَا، فَإِذَا هُوَ مُنْجَدِلٌ فِي الشَّمْسِ فِي قَطِيفَةٍ لَهُ وَلَهُ هَمْهَمَةٌ، فَكَشَفَ عَنْ رَأْسِهِ، فَقَالَ: مَا قُلْتُمَا؟ قُلْنَا: وَهَلْ سَمِعْتَ مَا قُلْنَا؟ قَالَ: نَعَمْ، تَنَامُ عَيْنَايَ، وَلَا يَنَامُ قَلْبِي. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Abu Bakra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh alayhissalom: «Dajjolning ota-onasi o‘ttiz yil farzandsiz yashaydi. So‘ng ulardan bir o‘g‘il tug‘iladi. Uning bir ko‘zi yo‘q, zarari ko‘p, manfaati yo‘q bo‘ladi. Uning ko‘zi uxlaydi, lekin qalbi uxlamaydi», dedilar. Keyin Rasululloh alayhissalom bizga uning ota-onasini sifatlab, «Uning otasi novcha, sergo‘sht, burni qushning tumshug‘iga o‘xshashdir. Onasi bo‘lsa beso‘naqay, qo‘llari uzun», dedilar.

Keyin Madinada yahudiylardan bir bola tug‘ilganini eshitdik. Zubayr ibn Avvom bilan u yerga borib, ota-onasining oldiga kirdik. Qarasak, ikkovida ham Rasululloh alayhissalom aytgan sifatlar bor. «Bolangiz bormi?» dedik. «O‘ttiz yil farzand ko‘rmay o‘tdik, nihoyat, bir o‘g‘il tug‘ildi. Uning zarari ko‘p, manfaati yo‘q. Ko‘zi uxlaydiyu, qalbi uxlamaydi», deyishdi. Ularning oldidan chiqsak, uni bir qatiyfaga o‘rab, oftobga tashlab qo‘yishgan ekan. Undan tushunib bo‘lmaydigan ovoz chiqmoqda edi. U boshini ochdi-da, «Nima dedilaring?» dedi. «Biz aytgan gapni eshitdingmi?» dedik. «Ha. Mening ko‘zim uxlaydi, qalbim uxlamaydi», dedi».

Termiziy rivoyat qilgan.

 

«Fitnalar va Qiyomat alomatlari» kitobidan

Maqolalar