Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Yanvar, 2025   |   10 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:32
Shom
17:16
Xufton
18:35
Bismillah
10 Yanvar, 2025, 10 Rajab, 1446

Habarchi qushni bilasizmi?

24.03.2021   2086   3 min.
Habarchi qushni bilasizmi?

Qadimda xabarni bir mamlakatdan boshqa mamlakatga choparlar olib borishgan.  O'z davrida choparlar xar xil turdagi xabar va ma'lumotlarni ot, tuya kabi ulovlar orqali amalga oshirganlar.  Keyinchalik texnika rivojlanish natijasida poyezd, mashina, samolyotlar orqali insonlarga xabarlar etkazilgan. Oradan vaqt o'tib xabarlar telefonlar, telegrammalar orqali insonlarga etkazildi.

Hozirgi kunlarda internet orqali yangidan yangi xabarlar tez va oson etkazilmoqda. Zero, internet insonlarga butun dunyo bo'ylab xabar va ma'lumotlarni etkazish uchun yaratilgan. Buni internet degan so'zning ma'nosidan bilib olish ham mumkin. Internet so'zi aslida xorijiy so'zlarning qisqartma shaklidan yasalgan bo'lib, u “xalqaro xabarlar to'ri yoki xalqaro ma'lumotlar to'ri“, degan ma'noni anglatadi.

Qadimda xabarlar qushlar orqali etkazilgan va olingan. Qadimda xabarchi qushlardan biri hudhud hisoblanadi.

Hudhud qanday qush?

Hudhud qushning arabcha nomidir. Uning o'zbekcha atamasi popishak, sassiqpopushakdir. Bu haqda “ O'zbek tilining izohli lug'ati”da: “Hudhud (arabcha)- popishak, sassiq popushak ” deyiladi.

Ma'lumotlarga qaraganda, Hud-hud-Ko'kqarg'asimonlar turkumiga mansub qush. U mamlakatimizning dasht, tog' va tog' oldi hududlarida uchraydi.  Boshida toji (popugi) bor bo'lib, pati oq-qora yo'l-yo'l, sarg'ish jigar rang bo'ladi.

Hudhud qushining xabarchi ekanligi haqida Qur'oni karimda shunday deyiladi: “U (Sulaymon payg'ambar) qushlarni ko'zdan kechirib: “ Nega men hudhudni ko'rmayapman. Balki u (beruxsat) g'oyib bo'luvchilardandir?!  Albatta,  uni qattiq azob bilan azoblarman yo so'yib yuborurman yoki menga uzrini bayon qilib aniq hujjat keltirur” dedi. So'ng uzoq vaqt qolmay (hudhud kelib) dedi: “Men sen ogoh bo'lmagan narsalardan ogoh bo'ldim va senga Sabo shahridan ishonchli xabar keltirdim”  (Naml surasi, 20-22-oyatlar).

Hudhud Sulaymon alayhissalmo yozgan maktublarini Sabo shahriga eltadi. Maktubda yozilganlar to'g'risida Qur'oni karimda: (Hudhud maktubni olib kelib malika Bilqis oldiga tashlagach) u dedi: «(Ey, zodagonlar!) Haqiqatan menga sharafli bir maktub tashlandi. Albatta, u Sulaymondandir va u (maktub-da): «Mehribon va Rahmli Alloh nomi bilan. Sizlar Menga kattalik qilmay huzurimga itoatli holingizda kelingiz!» (deb yozilgan)  (Naml surasi, 29-31-oyatlar) deyiladi. Sulaymon payg'ambarning bu xabarini Hudhud bir zumda Sabo mamlakatining malikasi Bilqisga etkazadi. Hudhudning Sulaymon payg'ambar xabarini etkazishi bugungi kundagi internet yoki telefondan “sms” tashlashga qiyos qilish mumkin. 

Ruhiddin Akbarov,

O'zbekiston musulmonlari idorasining Qashqadaryo viloyatdagi vakillik xodimi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

10.01.2025   2261   2 min.
Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.

Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).

Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.

Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».

Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.

Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.