Mamlakatimizning Parijdagi elchixonasi tashabbusi bilan Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi (IMHTM) va Frantsiya Milliy kutubxonasi (BNF) Sharq qo'lyozmalari departamenti o'rtasida videoanjumanaloqa shaklida muloqot tashkil etildi, deb xabar qilmoqda “Dunyo” AA muxbiri.
Unda O'zbekiston tomonidan Markaz rahbariyati, frantsuz tomonidan esa Sharq qo'lyozmalari departamenti rahbari Loren Erishe boshchiligida frantsuz sharqshunos olimlari qatnashdi.
Onlayn-anjumanda Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining maqsad va vazifalari tanishtirildi. Islomiy ilmlar, xususan, kalom ilmi tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini tadqiq etish sohasidagi xalqaro hamkorlikni kuchaytirish, amalga oshirilgan tadqiqotlar natijalari bo'yicha qomuslar, kataloglar va kitoblar nashr etish ustida ishlar olib borilayogani aytib o'tildi.
Frantsuz ilmiy jamoatchiligi vakillari O'zbekistonda diniy-ma'rifiy sohadagi tizimli islohotlarni yuqori baholab, bugungi kunda chet davlatlarning O'zbekiston ilmiy muassasalari bilan hamkorlik qilishga bo'lgan qiziqishi kun sayin ortib borayotganini ta'kidladi.
Hususan, L.Erishe IMHTM bilan ilmiy aloqalar o'rnatishga tayyorligini bayon etdi. O'zbekiston madaniy me'rosi jahon to'plamlarida kitob-al'bomlari to'plamining kutubxonaga taqdim etilgani, BNFda saqlanayotgan qo'lyozmalar asosida tayyorlangan “Movarounnahr qo'lyozmalari Frantsiya to'plamlarida” kitobining nashr etilganini ta'kidladi o'tdi.
Bundan tashqari, Elchixonada tashkil etilgan O'zbekistonda diniy bag'rikenglik va millatlararo totuvlik, mamlakatimiz madaniy me'rosiga bag'ishlangan anjumanlarda taqdimotlar o'tkazganini bildirib, IMHTM bilan hamkorlik ikki tomon uchun yangi yo'nalish ekani, frantsuz tadqiqotchilarida mazkur munosabatlarga qiziqish yuqori darajada ekanini e'tirof etdi.
Qo'lyozmalar bo'yicha mutaxasis H.Sh-Alami islom dinining sofligi va bag'rikenglik tamoyillarini bayon etishda Imom Moturidiy ilmiy-ma'rifiy merosi muhim ahamiyatga egadir, deb ta'kidladi.
Tadbir yakunida tomonlar birgalikda chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqish, Imom Moturidiy hayoti va ijodiga doir qo'lyozmalarni tadqiq qilish, Frantsiyaning “Gallica” elektron kutubxona tizimi va kataloglashtirish bo'yicha tajribasini o'rganish va boshqa masalalar yuzasidan kelishuvlarga erishildi.
Ma'lumot uchun, BNF hozirgi nomda 1995 yilda tashkil etilgan, biroq turli manbalarga qaraganda, kutubxonaning tashkil etilish tarixi 1368 yilga borib taqaladi. Unda saqlanayotgan kollektsiyalar soni taxminan 40 million donani tashkil qiladi va dunyodagi eng yirik majmualardan biri hisoblanadi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Yarmuk – musulmon va Rum qo‘shinlari o‘rtasida bo‘lib o‘tgan jang. Unda asrlar o‘tsa-da, mangulikka yuz tutgan ajib lavhalar bor. Ularning ba’zilari quyidagilardir:
Urushning ayni qizigan pallasi. Bir kishi Abu Ubayda ibn Jarroh hazratlariga yaqinlashdi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: “Men shahid bo‘lishga astoydil bel bog‘ladim”, dedi. Haligi kishi: “Biror-bir gapingiz bo‘lsa ayting, men Rasululloh bilan ko‘rishgan paytim u zotga yetkazib qo‘yaman”, dedi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: «Ha, u zotga buni yetkaz: “Rasululloh, bizlar Robbimizning va’dasi haq ekanini topdik”», dedilar.
Rum qo‘shinlarining hujumi kuchaygan paytda Ikrima ibn Abu Jahl roziyallohu anhu musulmonlarning orasida: “Alloh taolo meni hidoyat qilmasidan avval men Rasulullohga qarshi jang qilardim, endi bugun Allohning dushmanlaridan qochib ketamanmi!” – deya jar solardi. Oradan ko‘p o‘tmay, Abu Jahl yana: “Kim o‘limga bay’at qiladi?”[1] – dedi.
Musulmonlarning bir jamoasi u zotga bay’at qilishdi va ularning barchasi birgalikda jang maydoniga kirishdi. Ularning maqsadlari g‘alaba va shahidlik edi. Alloh taolo ularning bay’atlarini qabul qildi va ularning bari Allohning inoyati ila shahidlikka erishdilar.
Tarix zarvaraqlariga e’tibor qarating. Buyuk qo‘mondon Xolid ibn Valid 100 kishilik qo‘shini bilan to‘rt ming kishilik Rum qo‘shinlariga qarshi turdilar. Qarang-a! Yuz kishilik qo‘shin to‘rt mingta askarga qarshi chiqib, ularni yengsa-ya?! Bu ularning qalblari Allohga bo‘lgan iymonlari bilan to‘lib-toshgani ekanining belgisi emasmi?!
Urush biroz tinchib turgan paytda Xolid ibn Validning oldiga Jo‘rja ismli Rum qo‘mondoni keldi va: “Ey Xolid, nimaga da’vat qilyapsan? Ayni paytda Islomni qabul qilgan kishiga ham sizlarga berilgandagi kabi ajru savob nasib qiladimi?” – deb so‘radi.
Sahobiy: “Ha. Undan ko‘prog‘i ham nasib etishi mumkin”, dedi.
“Qanday qilib? Axir sizlar avvaldan musulmon bo‘lib, o‘zib ketgansizlar-ku?!” – dedi Rum qo‘mondoni. Xolid ibn Valid roziyallohu anhu: “Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga yashadik va u zotning mo‘jizalariga guvoh bo‘ldik.
Bizning ko‘rganlarimizni ko‘rib, biz eshitgan narsalarni eshitgan odam Islomni osonlikcha qabul qilishi haqiqat. Lekin sizlar u zotni ko‘rmagansizlar, u zotning gaplarini eshitmagansizlar, bunday holda g‘aybga iymon keltirgan bo‘lasizlar. Agar sizlar niyatingiz, qalbingiz ila Allohga iymonda rostgo‘y bo‘lsalaringiz, sizlarning savoblaringiz buyukroq bo‘ladi”, dedilar. Bu gaplarni eshitgan Rum qo‘mondoni oh urdi va: “Ey Xolid, menga Islomni o‘rgat”, deya o‘zini Xolid roziyallohu anhu tarafga tashladi.
Shunday qilib Rum qo‘mondoni Islomni qabul qildi. Alloh taolo uchun ikki rakat namoz o‘qidi, haqiqatda ikki rakat, bundan boshqacha emas. Ikki taraf yana urushga kirishdi. Jo‘rja endi musulmon askarlar safida shahidlik maqomiga erishish ilinjida jang qilardi.
Ha! O‘sha ikki rakat namoz sababidan Allohning izni ila unga jannat nasib etdi, uning bundan boshqa amali yo‘q edi...
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Buning ma’nosi: “Men o‘lgunimcha shu jang maydonidan ortga chekinmayman, to so‘nggi nafasim qolgunicha musulmonlar safida Allohning dushmanlariga qarshi jang qilaman, meni faqatgina o‘lim to‘xtata oladi” (Tarj.).