Koson tumanidagi eski uy devorlaridan arab tilida yozilgan qadimiy qo'lyozma topilgan.
«Novosti Kashkadar'i», nashri habariga ko'ra, qo'lyozma va boshqa bir qancha qog'oz to'plamlar devorda maxsus qurilgan tokchada joylashgan bo'lib, buning natijasida quruvchilar darhol topilmani topishgan, biroq, qog'ozga birozgina zarar etkazishgan.
– Holam bu uyda 60 yildan ortiq yashab, keyin uyini singlimga bergan, – deydi Maqsuda Boboqulova. – Opamning iltimosiga ko'ra, eski uy-joyni buzib, yangisini qurishga qaror qildik. 3 xonali uyning devorlaridan birini buzish paytida quruvchilar bo'shliqni payqab, ular eski qo'lyozmani va yana bir nechta qog'oz to'plamlarni topdilar. Bu uyni kim va qachon qurgani noma'lum. Holasining so'zlariga ko'ra, bu uyni otasi Hasan Sultonov kichikligida sotib olgan.
Qarshi Davlat universiteti filologiya fanlari doktori, professor Nafas Shodmonovning aytishicha, ko'hna uy devoridan topilgan qo'lyozma 18-asrning ikkinchi yarmiga to'g'ri keladi. Professor, shuningdek, qo'lyozma muallifi ayol ekanligini ta'kidladi. Bu 200 yil oldin Koson tumanida ayol kotiblarning avlodi yashaganini ko'rsatadi. Topilmani oldindan tekshirib ko'rib, filologiya fanlari doktori bir emas, bir-biriga aralashib ketgan bir necha qo'lyozmalar borligini aytdi. Ko'rinib turibdiki, bu kitobni devordan chiqarish paytida sodir bo'lgan.
Tarixchilar va pedagoglar qo'lyozmaning nima uchun devorga yashiringanini va unda qimmatli narsalarni o'rganishlari kerak.
Hullas, Mug'jagul mahallasidagi 90 kvadrat metr maydonda joylashgan ko'hna uy-joy egalari ilmiy izlanishlar yakunida topilmani Qashqadaryo viloyati Tarix va madaniyat davlat muzeyiga topshirishga qaror qilishdi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Ayoli vafot etganidan keyin eri juda mayus bo‘lib qoldi. Bir kuni uning yaqin do‘sti uni koyidi:
– Haliyam uylanmadingmi?
– Yo‘q, – dedi u.
– Nega, nahotki boshqa ayollar ichida senga yoqadigani bo‘lmasa?
– Rahmatli ayolimga o‘xshagani topilmasa kerak...
– Qo‘ysang-chi, ayollarning bari bir-biriga o‘xshaydi-ku!..
– Men zohirini aytmayapman. Ichki olamini, botinini aytyapman.
Yigit hayron bo‘lib qarab turgan do‘stiga hayotida bo‘lgan birgina voqeani gapirib berdi:
“Bir kuni ayolim jahlimni chiqardi. Qattiq urishdim va uni ota uyiga haydadim. Jimgina ketdi. Oradan bir necha kun o‘tgach, qilgan ishimdan pushaymon bo‘ldim. Aslida ayb o‘zimdan o‘tganini angladim. Ming andisha bilan qaynotamnikiga bordim. Eshik oldida biroz turib qoldim. So‘ng eshikni taqillatdim. Ayolim ochdi va meni hayratda qoldirib, xuddi oramizda hech gap o‘tmaganday, baland ovozda:
– Assalomu alaykum dadajonisi, safaringiz yaxshi o‘tdimi? – deya tabassum bilan ko‘zini qisib qo‘ydi. Unga bir nimalar demoqchi bo‘lgan edim, u meni qattiq bag‘riga bosib, bunday dedi:
– Gapirmang, ota-onamga sizni “safarga ketdilar”, dedim...
Ana shunday fahmli, oqila edi ayolim. Shuning uchun ham unga hech birini o‘xshatolmay, uylanolmay yuribman, do‘stim”.
Ha, azizlar! Alloh taolo erkakni ayol uchun, ayolni erkak uchun ne’mat qilib bergan. To‘g‘ri, ba’zilar bir-birlarining kamchiliklaridan shikoyat qilib qolishadi. Ammo hech kim benuqson emas. Mukammal ayolni ham, erkakni ham axtarmang bu dunyoda. Hikoyada kelganidek, ba’zida er uchun bir jufti halol butun dunyodagi ayollardan afzal bo‘lishi mumkin. Shunday ekan, ahli ayolimizni qadrlaylik. Zero, u ham kimningdir farzandi, bolalarimizning onasi. Eng muhimi, Allohning bizga bergan omonatidir.
Akbarshoh RASULOV