Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyul, 2025   |   15 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:17
Quyosh
04:59
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyul, 2025, 15 Muharram, 1447

Qanday qilib farzandingizni g'am-tashvishlaridan forig' qilasiz?

08.02.2024   846   5 min.
Qanday qilib farzandingizni g'am-tashvishlaridan forig' qilasiz?

Bolalar kattalarga har doim ham ichlaridagi his-tuyg'ularini oshkor qilaverishmaydi. Bunga ko'pincha ota-onaning o'ta qattiqqo'lligi, bolaning har bir ishini, har bir gapini tergayverishi, tanqid qilishi sabab bo'ladi. Bola o'z fikrlarini bayon qila olmay ichida saqlaydigan, o'ziga qarshi nohaqlik qilinsa ham ichiga yutadigan, tengdoshlariga qo'shila olmaydigan, odamovi, bo'shashgan bo'lib qolishiga afsuski, ko'p hollarda ota-onalarning aynan o'zlari sabab bo'lib qolishadi.

Bunday bolalarning ichlarida hech kimga aytmay saqlagan gaplari turli hil ruhiy-jismoniy kasalliklarga chalinishlariga olib keladi. Insondagi qo'rqoqlik, jur'atsizlik xislatlari ham bolalikdan noto'g'ri yondashilgan tarbiya asorati hisoblanadi.

Qachon bola o'z ichidagi tuyg'ularini erkin ifoda qila olsa, qalbidagi xoh yaxshi, xoh salbiy hislarni birov bilan o'rtoqlasha olsa, shunda u butun salbiy energiyasini to'kib tashlagan, uni uzoq vaqt qiynaydigan sarqitdan xalos bo'lgan bo'ladi. O'zida cheksiz rohat tuyadi, butun ichki olami ila xotirjamlik lazzatini his qiladi.

Yoshi katta odamlar bu narsani yaxshi bilishadi. Lekin bolalar ichlaridagi oddiy gaplarni ham oshkor qilishga qo'rqishadi ba'zida. Aytsam ustimdan kulishadi yoki tanqid qilishadi deya-deya oxiri bora-bora mening fikrim hech kimga qiziqmas, men jamiyatga keraksiz odamman deya odamovi bo'lib qolishadi.

Ota-ona bu narsalarni bilishi, farzandining ichidan nima o'tayotganini his qilishi, uning ichki dunyosiga befarq bo'lmasligi, uning ichidagi g'am-g'ussalari uni eb bitirishiga yo'l qo'yib bermasliklari o'ta muhimdir.

Bir ona hikoya qiladi:

“O'g'limni g'amgin holda ko'rsam, unga nima bo'layotganini aytishini so'rayman. “Bolajonim, nima bo'ldi, gapir, nimalarni o'ylayapsan, nega siqilyapsan?” deb ko'nglidan kechayotgan hislarni bilishga harakat qilaman. Agar o'g'lim ichidagi gaplarni menga aytishga iymansa yoki o'zini noqulay sezayotganini payqasam, unga o'zini qiynayotgan muammolarini bir qog'ozga yozib berishini so'rayman.

Bolam ichidagi narsalarni aytib yoki qog'ozga yozib bo'lsa ham chiqarsa, rohat tuyadi, o'zida engillik his qiladi. Men ham bolam nimadan azob chekayotganini bilib olaman va uning kichik qalbiga malham bo'lish harakatida bo'laman. Agar ichidagini bila olmasam, uning dardlarini his qila olmasam, men ham qiynalaman, u ham. Natijada ona-bola o'rtasida muammolar kelib chiqadi”.

Yana bir ona aytadi:

“Har kuni dasturxon ustida o'tadigan vaqtimdan unumli foydalanishga harakat qilaman. Ovqat ustida bolalarimdan bugun maktabda, o'qishlarida qanday qiziq voqea bo'lgani yoki qanday noxush hodisa bo'lgani haqida so'rayman. Bu bilan men farzandimning ichidagi narsalarni tashqariga chiqara olishlik qobiliyatini shakllantira olaman. Voqealarga bolalarim qanday munosabat bildirashayotgani, ularning ruhiy olamlari sog'lom bo'lib shakllanyaptimi, yo'qmi, shularni ham bilib olishimda shu usul yaxshi samara beradi”.

Uchinchi ona aytadi:

“Men farzandimga boshiga biror tashvish tushsa, qandaydir sinovga yo'liqsa, Alloh taologa munojot qilishni o'rgatganman. Ya'qub alayhissalom ham farzandlari bilan sinalganlarida shunday qilganlarini bolalarimga aytib beraman. Ya'qub alayhissalom suyukli o'g'illari Yusuf alayhissalomdan ajralganlarida “Albatta, men dardu hasratimdan faqat Allohning O'ziga shikoyat qilaman” (Yusuf surasi, 86-oyat) degan edilar.

Oyatdan ko'rinib turibdiki, insonning hayotida ro'y beradigan har qanday mahzunlik paytida eng birinchi bo'lib topinadigani Alloh taoloning O'zi bo'lishi kerak. Mana shu tushunchani doim bolalarimga singdirishga urinaman. Bolalarimni g'amgin holatda ko'rganim zahoti undan nima bo'lganini so'rayman. Keyin unga darrov yangi tahorat olib ikki rakat namoz o'qishni, namozdan so'ng duo qilib Alloh taolodan muammolariga echim so'rashini, g'amlarini ketkazishini aytib munojot qilishini aytaman, Alloh bilan dardlashishga o'rgataman. Albatta bu ishda bolalarimga eng birinchi o'zim o'rnak bo'lishga harakat qilaman”.

Doktor Abdulloh Muhammad Abdulmu'tining
"Farzand tarbiyasida 700 ta saboq" kitobidan
G'iyosiddin Habibulloh, Kamronbek Islom tarjimasi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ka’ba kalitining tarixi

07.07.2025   4568   3 min.
Ka’ba kalitining tarixi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Ka’ba xizmati va qorovulligi deganda ulug‘ Ka’baga xizmat qilib, uni qulflab ochish tushuniladi. Bu arab tilida «Sidana val xijaba» deyiladi. Birinchi bu narsa Ismoil alayhissalom qo‘llarida bo‘lgan. Keyin o‘g‘illari Sobit va uning bolalariga o‘tgan. So‘ngra tog‘alari qo‘lida, ya’ni Jurhumda bo‘lgan. So‘ngra Kusay ibn Qilob qo‘liga yetib kelgunicha Xuzo’ada bo‘lgan. Qusay ibn Qilob Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning to‘rtinchi bobolaridir. Hijriy sakkizinchi yili Makka fath bo‘lganidan keyin Payg‘ambar alayhissalom Usmon ibn Talhadan Ka’baning kalitini so‘radilar-da, Ka’bani ochib, unga kirib chiqdilar, so‘ng: «Ogoh bo‘ling! Har bir johiliyatdagi qon yoki mol, yo obro‘-e’tibor mana bu ikki oyog‘im ostidadir. Lekin hojilarning xizmati va Ka’ba qorovulligi unday emas. Men uni johiliyatda kim boshqargan bo‘lsa, o‘sha kishida qoldirdim», deb quyidagi oyatni o‘qidilar:

«Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» (Niso surasi, 58-oyat).

Keyin Usmon ibn Talxani chaqirib, kalitni unga topshirdilar-da: «Ey Talha farzandlari, mana buni olinglar, u avloddan-avlodga o‘tib, abadiy sizlarda qoladi. Sizlardan uni faqatgina zolimlargina tortib oladi», dedilar («Majma’uz-zavoid»).

Ibn Kasirning ifoda etishlaricha, ko‘pgina mufassirlar quyidagi: «Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» oyati Usmon ibn Talha haqlarida nozil bo‘lgan, deyishadi. Shu oyatga binoan kalit ularga topshirildi. Usmon vafot etganlarida amakilarining o‘g‘li Shayba oldi, keyin Shaybaning bolalari egalik qilishdi. Mana shu alfozda kattalardan meros bo‘lib qolaverdi. Ular Shaybiylar deb ataladi. Hadisdagi: «Abadiy sizlar u kalitni qo‘lga kiritinglar...» degan gapda Abu Talha bolalarining nasli va Ka’ba qorovulligi qiyomatgacha davom etishiga ishora bordir.

Bu narsa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning boqiy qoluvchi mo‘jizalaridan edi. Chunki Ka’ba qorovulligi eng buyuk va ulug‘ hamda raqobatchilar raqobat qiladigan vazifalardandir. Ayniqsa, hokim va nufuzli kishilar bu narsaga ko‘proq qiziqishadi. Ushbu vazifaning Shayba oilasiga topshirilishi esa qo‘lida yeru osmon mulki bo‘lgan Zot ularni (har xil yomonliklardan) himoya etishiga dalildir.

Hozirgi kunga qadar ham ushbu kalit ana shu axd vakillari bo‘lmish Banu Shayba qo‘lidadir. U kalitning uzunligi 40 sm sof oltin bilan ishlangan, ipakli qutida saqlanadi. U quti har yili kisva fabrikasida tayyorlanadi. Ustiga: «Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» deb yozib qo‘yilgan. Boshqa tomoniga: «Buni yasashga ikki sharafli haram xodimi Fahd ibn Abdulaziz tomonidan amr etilgan», deb yozib qo‘yilgan.

Ka’ba eshigining qulfi sulton Abdulhamid Usmoniy tomonidan hijriy 1309, milodiy 1891 yili yasalgan eski qulf asosida hijriy 1399, milodiy 1979 yili yangi qulf qayta ishlandi. Bu o‘zgartirish yangi eshikka munosib bo‘ldi. Uni qayta ta’mirlashga ehtiyoj qolmadi. Bu qulfning uzunligi 34 sm Har tomonining eni 6 sm dan. Har bir tomonida sariq misdan bir bo‘lak bor. U tomonlarning uzunligi 8 sm, eni 2 sm Qulfga quyidagi ibora o‘yib yozilgan: «Xolid ibn Abdulaziz oli Saud tomonidan hijriy 1399 yili yasalgan».

"Makka, Ka’ba, Zamzam tarixi,
haj va umra manosiklari" kitobidan.

Maqolalar