Bobur Mirzoning bu so'zlari hazrati Ali roziyallohu anhuning hikmatli so'zlariga muvofiqdir. “Hadisu arba'iyn” sharhu Usfuriy[1] kitobida kelshicha, u zot xavorij toifasidan kelib bir xil savol bergan o'n kishining “Ilm afzalmi, mol-dunyo afzalmi?” degan savoliga “Ilm afzal” deb javob berdilar va o'n kishiga o'n xil dalil keltirdilar.
Birinchisiga: “Ilm payg'ambarlarning merosidir, mol esa Qorun, Shaddod, Fir'avn va boshqa shunga o'xshaganlarning merosidir!” – dedilar.
Ikkinchisiga: “Ilm seni qo'riqlaydi, molni esa sen qo'riqlaysan”, – dedilar.
Uchinchisiga: “Mol egasining dushmani ko'p bo'ladi, ilm egasining do'sti ko'p bo'ladi”, – dedilar.
To'rtinchisiga: “Molni sarflaganing sari u kamayib boradi, ilmni sarflaganing sari u ko'payib boradi”, – dedilar.
Beshinchisiga: “Mol egasini baxil-qizg'anchiq degan nom bilan malomat qilib chaqirishadi, ilm egasini esa izzat-ikrom va hurmat-ehtirom bilan chaqirishadi”, – dedilar.
Oltinchisiga: “Molni o'g'ridan saqlab yashiriladi, ilmni esa o'g'ridan saqlab yashirilmaydi”, – dedilar.
Yettinchisiga: “Molning egasi qiyomat kuni hisob-kitob qilinadi, ilm egasi esa qiyomat kuni shafo'at qiladi”, – dedilar.
Sakkizinchisiga: “Mol uzoq vaqt turishi va zamonlar o'tishi bilan eskiradi (va qadri ketadi), ilm esa aslo eskirmay va qadri ketmaydi”, – dedilar.
To'qqizinchisiga: “Mol qalbni qoraytiradi, ilm esa qalbni yoritadi – yorug' va nurli qiladi”, – dedilar.
O'ninchisiga: “Molning egasi bora-bora xudolikni da'vo qiladi, ilm egasi esa hamisha bandalik maqomida turadi”, – dedilar.
So'ng dedilar: “Agar mendan yana shu savolni so'rayverishsa, to o'lgunimcha shunday (“Ilm moldan afzal”) deb javobni beraveraman!” Keyin u (xavorij)lar keldilar va hammalari iymon keltirib, musulmon bo'ldilar.
ShOH BOBUR TILAKLARI
Nihoyat, Bobur Mirzo o'z tilak-istaklarini bayon etib, aytadi: «Ulamolardan mening tilagim shuki, bu ishda menga xayrxoh bo'lib, meni qo'llab-quvvatlasalar. Agar bu ilmiy ishimda sahvu xatolar, noaniq o'rinlar o'tgan bo'lsa, agar ularda shafqat bo'lsa, shafqat ko'rsatsinlar. Toki bu ishdan savob topib, afv etagini mening ustimga yopsinlar», deya tavozu' ko'rsatadi. Bu nazmiy ifodadan ulug' shoh va sarkarda, qomusiy alloma Bobur Mirzoning naqadar kamtarin, go'zal xulqli orif va halim zot ekanligi ham anglashiladi.
MA_''RIFIY DUO
Bobur Mirzoning Tasavvuf, ya'ni ruhiy tarbiya maktabiga naqadar ulkan e'tibor bilan qaragani “Mubayyan” asarida kelgan ba'zi duo matnlaridan ayon bo'ladi.
Bobur Mirzo “Haj kitobi”ning Arafot bobida hajning farzi bo'lmish Arafotda turib o'qiladigan duolarning eng afzalini bayon qiladi. Imom G'azzoliyning “Ihyo al-'ulum ad-diyn” kitobidan bu duo alloma tasavvufiy qarashlarining zubdasidir:
Ma'nosi: Ey bir eshitish ikkinchi eshitishdan O'zini mashg'ul qilmaydigan Zot, ey O'zi uchun ovozlar aralashib ketmaydigan (har bir ovoz egasining duosini ijobat qiladigan) Zot, ey so'raladigan narsalarning ko'pligi adashtirib qo'ymadigan Zot, ey (turli millat) tillar(i)ning har xilligi xalaqit bermaydigan Zot, ey hojat so'rab iltijo qiluvchilarning so'rovi malol kelmaydigan Zot, ey hojat so'rovchilarning hojatlari O'zini og'rintirmaydigan Zot! Bizga avfing lazzatini va rahmating halovatini tottir!
Bobur Mirzoning barcha fiqhiy va tasavvufiy g'oyalari ushbu dosida o'z ifodasini opgandir:
Ey qodiri barkamol Tangrim,
Ey qohiri zul-jalol Tangrim!
Ey berguchi Biru bor Tangrim,
V-ey olguvchi girudor Tangrim!..
Manga emdi ko'b orzu yo'qturur,
Yomon nafsima g'ulu yo'qturur.
Ta'alluq aloyiq bila qolmadi,
Ishim bu xaloyiq bila qolmadi.
Shariat ishida meni qodir et,
Tariqat yo'lida meni sobir et.
Ayirg'il meni jumla hamrohdin,
Yuzumni evur mosivallohdin!
So'zimiz muqaddimasida sultonlari olim, olimlari sulton bo'lgan xalqning farzandlarimiz, dedik. Sohibqiron Amir Temur, Mirzo Ulug'bek, Muhammad Rahimxon Firuz, Sulton Mahmud G'aznaviy, Husayn Boyqaro, Amir Umarxon – Amiriy kabi ham olim, ham ijodkor, ham davlat rahbari bo'lgan ko'plab shaxslar hayoti, faoliyati, ma'naviy meroslarini o'rganish va xalqimizga etkazish, ularning ezgu g'oyalarini bardavom saqlash biz ziyolilardan kuch-quvvat, chin safarbarlik, fidolik va g'ayrat-shijoatni talab qiladi. O'ylaymanki, Zahiruddin Muhammad Bobur hayotiga bag'ishlangan ushbu xalqaro anjuman ham ana ulug' va xayrli ishlarning yangi bir muqaddimasi bo'lib qoladi.
Mirzo KYeNJABYeK
Joriy yilning 5 iyul kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi hamda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita hamkorligida o‘tkazilib kelinayotgan namunaviy-amaliy tadbirning navbatdagisi Bandixon tumanida o‘tkazildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Surxondaryo viloyati vakili o‘rinbosari Abduxalil domla Abdunazarov boshchiligida o‘tkazilgan tadbirga Surxondaryo viloyati vakilligi rahbariyati, tuman bosh imom-xatiblari hamda otinoyilari, shuningdek, Bandixon tumanidagi masjid imom-xatiblari, noiblari, otinoyilar, Haj-2024 ziyoratchilari va mahalla raislari taklif qilinib ular ishtirokida ishchi guruh tuzildi.
Ishchi guruh a’zolari tomonidan tumanda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar, jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, jazo muddatini o‘tab qaytganlar, muqaddam sudlanganlar, nogiron va kasalmand, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan umumiy hisobda 30 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot hamda amaliy yordam tadbirlarini olib bordilar
So‘ng ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan masjidlarda peshin namozini ado qilib, yig‘ilgan qavmga “Yurtimizda bo‘layotgan xayrli ishlar”, “Mehr-oqibat va shukronalik fazilati”, “Tinchlik va osoyishtalik qadri” va “Masjidlarni obod qilish” kabi dolzarb mavzularda ma’ruza qilinib, bir yuz o‘ttiz besh nafardan ortiq namozxon qamrab olindi.
Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Bandixon tumani imom-xatiblarining ma’naviy-ma’rifiy hamda masjid boshqaruvidagi faoliyatida kuzatilgan kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
Surxondaryo viloyati tumanlar imom-xatiblari ish samaradorligini oshirishga qaratilgan Ishchi guruhning faoliyati davom etadi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Surxondaryo viloyati vakilligi
matbuot xizmati