العَظِيمُ
Aql tasavvur qila olmaydigan darajada azamatli va ulug'.
الغَفُورُ
Ko'p mag'firat qiluvchi.
الشَّكُورُ
Oz amal uchun ko'p savob beruvchi.
العَلِيُّ
Martabasi oliylikda benihoya.
الكَبِيرُ
Har bir narsadan ulug'.
االْحَافِظُ
Har bir narsani muhofaza qiluvchi.
المُقِيتُ
Barcha moddiy va ruhiy rizqlarni yaratuvchi.
الحَسِيبُ
Kifoya qiluvchi. Qiyomatda bandalarning hisobini qiluvchi.
الجَلِيل
Sifatlari ulug' zot.
الكَرِيمُ
Birov so'ramasa ham, hech bir evaz olmasdan, narsalarni ko'plab ato qiluvchi.
الرَّقِيبُ
Hech bir zarrani ham qo'ymay tekshirib turuvchi.
المُجِيبُ
Duolarni ijobat qiluvchi.
الوَاسِعُ
Hamma narsani keng ilmi ila ihota qilgan. Barchani keng rahmati ila qamrab olgan.
الحَكِيمُ
Har bir narsani hikmat ila qiluvchi.
الوَدُودُ
Barchaga yaxshilikni ravo ko'ruvchi.
المَجِيدُ
Shon-sharafi va qadri behad yuksak.
Halqlarga payg'ambarlar yuboruvchi. Kishilarga himmat yuboruvchi. O'liklarni qayta tiriltiruvchi.
الشَّهِيدُ
Har bir narsaga hoziru nozir. Barchaga shohidlik beruvchi.
الحَقُّ
O'zgarmas, sobit zot. Haqni yuzaga chiqaruvchi.
الوَكِيلُ
Barchaning ishi unga topshirilgan zot.
القَوِيُ
Quvvatli Zot.
المَتِينُ
Mashaqqat bilmas, kuchli Zot.
الوَلِيُ
Muhabbat qiluvchi, nusrat beruvchi va xalqining ishini yurituvchi zot.
الحَمِيدُ
Barchaga maqtovlar ila maqtalgan zot.
المُحْصِى
Barcha narsaning hisobini oluvchi zot.
المُبْدِئ
Barcha narsalarni avval boshdan bor qilgan zot.
المُعِيد
Yo'q bo'lgan narsalarni yana qaytadan bor qiluvchi.
المُحْيِى
Tiriltiruvchi. U zot o'liklarni tiriltiruvchidir.
المُمِيت
O'ldiruvchi. Barcha jonzotlarning jonini oluvchi.
الحَيُّ
U hamisha tirikdir, U o'lmaydi. Allohning hayoti abadiydir, o'lim ila yo'q bo'lmas. Allohning hayoti azaliy, oldin yo'q bo'lgan emas.
القَيُّومُ
Har bir narsa ustida turuvchi va har bir turuvchi narsa Uning sababidangina turadi.
الوَاجِد
Hohlagan narsasini topuvchi. Bu ishda birov Uni to'sa olmaydi.
المَاجِد
Ulug'lik va sharaf sohibi.
Davron NURMUHAMMAD
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:
«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.
«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.
«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Keyin u zot:
«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».
Muslim rivoyat qilgan.
Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:
«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».
Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.
«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».
Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.
«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».
Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.
«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».
Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.
«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».
Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.
«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».
Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.
Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.
«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi