Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Jannatga birinchi bo'lib kiradiganlar

25.01.2021   2404   5 min.
Jannatga birinchi bo'lib kiradiganlar

Ulug' tobein Abu Abdulloh Said ibn Jubayr ibn Hishom Asadiy Volibiy hijriy 46 yil (milodiy 665 yil)da Kufada tug'ilgan. Odamlar Ibn Jubayrni “ko'rinishlari qora bo'lsa ham, xislatlari oppoq edi”, deb ta'riflashgan. Abdulloh, Muhammad va Abdulmalik ismli uch nafar farzandi bo'lgan.

Dastlab bir muddat Kufada Abdulloh ibn Utbaning kotibi bo'lgan. So'ngra butun umrini ilmga bag'ishlagan. Ibn Abbos, Ibn Umar, Abdulloh ibn Mug'affal, Abu Said Hudriy roziyallohu anhum kabi yirik sahobalardan ta'lim olgan. Makka tafsir maktabining ustozi, “Qur'on tarjimoni” Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan tafsir va boshqa ilmlardan saboq oldi. Ibn Jubayr xuddi insonga soya ergashib yurgandek, doimo Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu bilan birga yurardi. Shu sabab, Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu shogirdining ilmiga qattiq ishonar, masala so'rab kelganlarni unga yo'llab: “Axir orangizda Said ibn Jubayr borku!” deb tanbeh berardilar.

Ibn Jubayr rohmatullohi alayhi Makka madrasasining old talabalaridan, tafsir, hadis va fiqh ilmlari imomlaridan bo'lib etishdi. Hammod ibn Abu Sulaymon, Amr ibn Diynor, Muhammad ibn Vose', Hishom ibn Hasson, Hilol ibn Hibbon, Sulaymon A'mash rohmatullohi anhum kabi zarabdast olimlarga ustozlik qildi, har kuni bomdod va asr namozlaridan so'ng dars berdi. Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhi talabalarga: “Haqiqiy tavbaning uchta sharti bo'lmasa, qabul bo'lmaydi: tavbaning qabul bo'lmaslik qo'rquvi, qabul bo'lishidan umid va toatlarda bardavomlik”, deb aytardi.

Qatoda rohmatullohi alayhi: “Bilimdonlar to'rttadir: Haj amallari borasida Ato ibn Abu Ravoh, tafsir ilmida Said ibn Jubayr, siyrat ilmida Ikrima, halol va haromda esa Hasan Basriydir”, degan.

Ramazon oylarida Ibn Jubayr rohmatullohi alayhi imomlikka o'tardi. Agar yolg'iz o'zi ibodatni ado etsa Qur'onni to'liq xatm qilardi. Qur'oni karimning «Kitob (Qur'on)ni va Biz payg'ambarlarimiz bilan yuborgan narsalarni (Kitoblarni) yolg'on degan kimsalar yaqinda (qiyomat Kunida) bilajaklar. O'shanda ular bo'yinlarida kishan va zanjirlar bilan sudralurlar» (G'ofir surasi, 70-72-oyat) oyatini tilovat qilganda rangi oqarib, butun vujudini titroq tutardi.

Har yili rajab oyida umra, zulqa'da oyida esa haj ibodatini ado etardi. Ibn Jubayr rohmatullohi alayhi Qur'oni karim ma'nolarini va qiroat ilmini chuqur va puxta bilsa-da, o'z fikri bilan tafsir qilishdan nihoyatda ehtiyot bo'lardi va “Men uchun tuproqqa qorishib ketishim, Qur'onni o'zimcha tafsir qilishimdan ko'ra yaxshiroqdir”, derdi.

Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhi hadislarni yozib sahifalarga to'plagan. Abdulloh ibn Zubayr, Anas ibn Molik, Said ibn Hudriy roziyallohu anhum kabi sahobalar bilan uchrashib, ulardan hadislar rivoyat qilgan.

Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhidan «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman…» (Baqara surasi, 152-oyat) oyatining tafsirini so'rashganda “Ibodat, itoat bilan «Meni yod etingiz...» shunda «(Men ham) sizlarni yod eturman…» ya'ni, gunohlaringizni mag'firat etaman, deb tafsir qilgan.

Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhidan zikr nima deb so'rashganda: “Kishi biror amalni bajarishda Allohga itoat, Uning roziligini topish niyatida bo'lar ekan, ushbu amali zikr hisoblanadi. Agar Allh taologa itoat etmasa, garchi tunlarini Qur'on tilovati va zikr bilan o'tkazsada zikr qiluvchilardan bo'lmaydi”, deb javob bergan.

Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhi zolim Hajjoj tomonidan hijriy 95 yili (milodiy 714) qatl etilgan. Bir qancha sahobalarning qonini to'kkan bu zolim: “Said ibn Jubayrning o'limichalik hech kimning o'limi menga og'ir kelmadi”, degan. Ibn Jubayrning vafotini eshitgan Imom Ahmad rohmatullohi alayhi: “Yer yuzi Said ibn Jubayrning ilmiga muhtoj”, deb chuqur qayg'uga botgan.

 

Said ibn Jubayr rohmatullohi alayhi hikmatlaridan

 

"Jannatga birinchi bo'lib kiradiganlar qiyinchilik va xursandchilika ham Allohga hamd aytadigan kishilardir".

 

"Alloh taologa tavakkul qilish iymonning husnidir".

 

 

Davron NURMUHAMMAD

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   5285   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.