Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Go'zal axloqdan go'zal bo'stonlar unar…

15.01.2021   2057   4 min.
Go'zal axloqdan go'zal bo'stonlar unar…

 

Islom dini go'zal axloqdan iborat. Axloq din asosi bo'lganidek, mo'minlikning ham belgisi hisoblanadi. Ijtimoiy hayotda kiyim-kechakdan tortib o'zini tutishgacha, muomaladan to tijoratgacha, oilaviy munosabatlardan hatto jamiyatdagi xatti-harakatgacha – barcha fe'l-atvorning umumiy jamlanmasi axloq deyiladi.

Axloq Olamlar Rabbisining fitratimizga joylashtirgan yaxshilik, go'zallik va rahm-shafqatning bir butun ko'rinishidir. Har bir bola Islom fitratida tug'ilib, keyinchalik ota-onasining tarbiyasi bilan o'z yo'lini tanlaydi. Har bir bola go'zal axloqqa yo'g'rilgan holda dunyoga keladi. Vaqt o'tishi bilan oila davrasi, do'st-suhbatdoshlari, atrof-muhit, iqtisodiy imkoniyatlar, axborot vositalari kabi tashqi ta'sir axloqning go'zalligiga, bir butunligiga putur etkazishi mumkin.

Odam Atoning farzandlari Qobil va Hobildan boshlab inson fitratiga bir imtihon zaruriyati sifatida joylashtirilgan hasad, xiyonat, g'urur, adovat, ehtiros kabi kishini yomonlikka etaklovchi nafsoniy tuyg'ular ham eng oliy maxluqot bo'lgan insonni eng past darajaga – tubanlik jariga qulatishi mumkin.

Bugun dunyoning manzaralariga boqsangiz, urushlar, qonli to'qnashuvlar ayrimlarning manfaat va hirslarininggina in'ikosi ekanini ko'rasiz. Global olamdan o'zimizning kichik dunyoga “ko'chganimiz”da esa yurtdoshimiz, mahalladoshimiz, hatto oila a'zolarimizdan birining toza fitratga zid xatti-harakatlariga ko'zimiz tushadi. Bu aslida o'sha bir butun go'zal axloqning zaiflashganini ko'rsatuvchi omildir.

Abdulloh ibn Muborak rahmatullohi alayh go'zal axloqqa bunday ta'rif beradi: “Go'zal axloq – ochiq chehrali bo'lish, insonlarga doimo yaxshilik qilish va ularga aziyat etkazadigan narsalarni bartaraf etishdir”.

O'qiganda yoqimli va qilish osondek ko'ringan bu amallar aslida dinimizda eng ulug' savobga erishish mumkin bo'lgan maqbul ibodat sanaladi. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Qiyomat kuni tarozuda go'zal axloqdan o'zga og'irroq keladigan narsa yo'q”deb marhamat qilganlar (Imom Termiziy rivoyati).

Shu nuqtai nazardan, asli fitratimizda bor bo'lgan, bizga olam-olam savoblar keltiradigan go'zal axloqni “uyg'otish” unchalik qiyin ish emas.

Go'zal axloq – shirin so'z, yaxshi muomala, muhabbat, tabassum, marhamat ko'rsatish, avvalo, insonning o'zidan boshlanishi kerak. Ya'ni, inson o'ziga yaxshilik qilib, boqiy dunyoda xayr va saodatga erishishi uchun ana shu yaxshiliklarga qo'l urishi lozim. Zero, bu amallar o'z o'rnida uni halovat va baxt ko'chasiga olib kiradi.

Inson o'z yaratilishiga muvofiq, ezgu niyatlar bilan harakat, halol mehnat qilsa, umri davomida muvaffaqiyat qozonadi, chunki olg'a qadam tashlash uchun arzirli maqsadi bor. Bu xatti-harakatlari, avvalo, o'z oilasiga, keyin atrofidagilarga xotirjamlik, ijobiy muhit va albatta ishonch beradi. Mo'minning ishonchli va omonatdor bo'lishining siri ham mana shunda.

Ta'kidlash lozimki, insonning bu harakatlaridan hosil bo'layotgan ishonch va omonatdorlik hissi vaqt o'tishi bilan yaqinlaridan o'ziga qaytadi. Bora-bora bu ijobiy fazilatlar atrofolamga yoyiladi va o'zi yashayotgan, kelajakda farzandlari yashaydigan muhit ijobiylashuviga turtki bo'ladi. Huddi Rasululloh alayhissalom yashagan saodat asridagidek… Huddi jaholat sabab kin, adovat va maishatdan bo'shamagan insonlar jamiyatida bir burda nonini ham mo'min birodarlari bilan bo'lishib egan sahobai kiromlar shakllanganidek…

Nigora MIRZAYeVA tayyorladi.
“Mo'minalar” jurnalining 2020 yil, 4-sonidan

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Majburlab erga berish durustmi?

11.07.2025   536   1 min.
Majburlab erga berish durustmi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Savol: Ota-onam meni majburlab erga bermoqchi, bola bilan ko‘rishdim va ko‘nglim g‘ash bo‘lib qoldi. Keyin istixora o‘qishni boshladim va baribir ko‘nglim yumshamadi. Uydagilarga tushuntirdim, lekin meni eshitishmayapti. Men qanday yo‘l tutsam bo‘ladi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xotin-qizlarni majburlab erga berishdan man qilingan. Zero, nikoh ikki tomonning roziligi bilan tuziladi. Juvon bo‘lsa, u bilan ochiqcha gaplashiladi, bokira bo‘lsa, undan izn so‘raladi. Bokira (rozilik alomatlari bilan) sukut qilsa, bu uning nikohga izn bergani bo‘ladi.

Barcha fiqhiy manbalarimizda kelin va kuyov o‘z roziligini bildirishi (iyjob va qabul) nikohning asosiy rukni ekani bayon qilingan. Kelin-kuyovdan biri nikohga rozi bo‘lmasa, nikoh durust bo‘lmaydi.

Ota-onaning vazifasi esa farzandini boylik, mansab yoki boshqa g‘arazlar sababli ko‘r-ko‘rona uylanish yoki erga tegishga majburlash emas. Balki farzandiga juft bo‘layotgan yigit yo qizning diyonati, xulq-odobiga va kasb-hunariga e’tibor qilishdir.

O‘z o‘rnida turmush qurayotgan farzand ham ota-onasining tavsiyalari o‘rinli bo‘lsa, qabul qilishi, qaysarlik qilmay ularning hayotiy tajribalaridan foydalanishi kerak.

Xotin-qizlarni majburlab erga berish holatlarida Payg‘ambarimiz alayhissalomning ayolga nikoh yo ajralishni tanlash ixtiyorini berganlari ma’lum. Hatto bir holatda qiz kambag‘al yigitni, ota-ona esa boy yigitni tanlaganida, u zot qizning ixtiyorini ustun qo‘yib: 


لم ير للمتحابين مثل النكاح
«Bir-birini yaxshi ko‘rganlar uchun nikohdan yaxshisi yo‘qdir", dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati). Vallohu a’lam"

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

Maqolalar