Ikki o'zbek fil'mi: «Imom Abu Iso Muhammad Termiziy» (2019) va "Sharqdan nur "(2005) Islam-Today internet nashri tomonidan musulmonlar haqida eng yaxshi 10 ta fil'mlar qatoriga kiritildi.
“Bu juda sifatli kartina - O'zbekistonda ko'p yillar ichida birinchi marotaba suratga olingan diniy fil'm. Rejissyor va stsenariy muallifi shoirlar haqidagi fil'mlarning sovet an'anasiga tayanadi. Kartinada sevgi-muhabbat hikoyasi ham bor (gap bir qizni sevib qolib, Abu Iso uylanish uchun ustozini sovchilikka yuborish uchun yuborgani, lekin Allohning irodasi bilan qiz allaqachon unashtirilgan bo'lib chiqishi haqida bormoqda), lekin biz asosiy qahramon o'zini butunlay ma'naviy hayotga bag'ishlashini tushunamiz. Bu erda asosiy qahramonga qarshilik ko'rsatadigan yovuz kishi ham bor. Imom olijanob buyuk odamdek gavdalanadi va butunlay o'zini da'vat qilishga bag'ishlaydin. Raqibini esa hasad his-tuyg'ulari boshqaradi. U nafaqat boshqalarning hayotini zaharlaydi, balki o'zini yo'q qiladi. Bosh qahramon oqilona tarza fikr yuritadi, fil'mda mo''jizalar yo'q: Abu Iso Muhammad Termiziy hech kimga shifo bermaydi, o'zgartirmaydi. U faqat bilim to'plash va saqlab qolish uchun xizmat qiladi. Imom yigirma yilni vatanidan tashqarida hadis to'plash bilan o'tkazdi. Yigirma yil ichida Termiziy Shayx Ishoq ibn Rohavayh Marvaziy va boshqa ko'plab olimlardan tahsil oladi. Yigirma besh yoshida (boshqa versiyaga ko'ra, yigirma olti yoshida) Iroqqa, Basra shahriga borib, o'sha mintaqalarning ko'zga ko'ringan olimlaridan saboq ola boshladi, shundan so'ng Shomga, u erdan esa Hijozga boradi. Ana shu yigirma yillik sayyohat va ta'lim olishlar chog'larida Abu Iso Termiziy olimlardan eshitgan barcha hadislarini yod olar va yozib olar, har xil bahslarda ishtirok etgan”, - deyiladi maqolada «Imom Abu Iso Muhammad Termiziy» (2019) fil'mi haqida.
Boshqa yana bir o'zbek fil'mi bo'lmish "Sharqdan nur "(2005) kartinasiga mana bunday ta'rif beriladi: "Tibbiyot" atamasi qayerdan kelib chiqqanini hech o'ylab ko'rganmisiz? Olim va tadqiqotchilar orasida bu so'zning paydo bo'lishi Ibn Sino (Avitsenna), Buyuk Sharq allomasi, tabibi, olimi – "madat Sino" nomi bilan bog'liq degan fikr mavjud. Uning asarlarining aniq soni noma'lum,ammo tadqiqotchilar 160 va 450 raqamlari orasida deb faraz qilishadi. Uning kitoblari yoqib yuborildi, o'g'irlandi va yashirildi, ammo ularning oddiy sanab o'tilishi ham ta'sirli eshitiladi: "Shifo kitobi", "Najot kitobi", "Ko'rsatma va o'gitlar kitobi", "Ilm kitobi". Fil'mda dunyoga mashhur olim-entsiklopedist Ibn Sinoning buyuk mutafakkir Abu Rayhon Beruniy bilan tanishuvi asos qilib olingan. Suratga olish ishlari bir qancha mamlakatlar – O'zbekiston, Eron, Frantsiya va Rossiya hududida bo'lib o'tgan bo'lib, Sharq mutafakkiri rolini yosh iste'dodli aktyorlar Hasan va Husan Solihovlar ijro etishgan.
Fil'm biografik, ma'rifiy xarakterga ega bo'lib chiqdi. Rejissyorning so'zlariga ko'ra, avvaliga u ilmiy asarlari haqida ko'proq ma'lumot bermoqchi bo'lgan, ammo Avitsenna (Ibn Sinoni G'arb tadqiqotchilari shunday deb atashadi) haqidagi mavjud fil'mlarni tahlil qilgach, Shuhrat Mahmudov o'sha davrda mavjud bo'lgan barcha bilim va ko'nikmalarni o'zlashtirib, entsiklopedistning yoshligidan ishlagan sharoitlarini imkon qadar to'liq etkazishga harakat qilish uchun ma'rifiy kartinani tayyorlashga qaror qildi. "Aytishlaricha, G'arb - tana, Sharq esa - ruh deyishadi. Lekin o'zida butun dunyoni birlashtirgan odam bor edi. Davrning eng universal boshi Abu Ali Ibn Sino edi…"
Eng yaxshi fil'mlar o'ntaligiga «Biz barchamiz» (2017), «1001 kashfiyot va sirlar kutubxonasi» (2010), «Meni Kxan deb atashadi» (2010), «Noma xat» (1976), «Mulla» (2018), «Halima» (2017), «Bizning voizimiz» (2017), «Rabbingiz nomi bilan o'qing», «InshoAlloh» fil'mlari ham kiritilgan.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Uchrashuv avvalida yuqori martabali mehmon davlatimiz rahbariga Saudiya Arabistoni Podshohi Salmon Ol Saud hamda Valiahd, mamlakat Bosh vaziri Muhammad bin Salmon Ol Saudning salomi va samimiy tilaklarini yetkazdi. Shuningdek, vazir Prezidentimizga Podshohning ko‘p millatli O‘zbekiston xalqiga hadyasi – muqaddas Ka’ba yopinchig‘i –Kisvaning bir parchasini topshirdi.
Davlatimiz rahbari topshirig‘iga ko‘ra, Kisva parchasining ostida Saudiya Arabistoni Podshohi Salmon bin Abdulaziz bin Abdurrahmon Ol Saudning ko‘p millatli O‘zbekiston xalqiga sovg‘asi degan ma’nodagi izoh bo‘ladi.
– Ka’ba yopinchig‘i – Kisva parchasini Islom sivilizatsiyasi markaziga joylashtirish haqidagi Prezidentimizning topshirig‘i biz uchun tom ma’noda tarixiy va sharafli voqea bo‘ldi, – deydi Markaz direktori Firdavs Abduxoliqov. – Bu hadya Islom dinining ulug‘ allomalari yetishib chiqqan yurtimiz, xalqimiz va Prezidentimizga bo‘lgan yuksak hurmat va e’tiborning yorqin namunasidir. Biz shu kunning o‘zidayoq Markaz jamoasi ishtirokida o‘tkazilgan yig‘ilishda bu xushxabarni e’lon qildik. Markaz olimlari va ijodiy xodimlar bunday shukuhli xabarni mamnuniyat bilan qabul qilib, davlatimiz rahbarining bizga ko‘rsatayotgan yuksak e’tibori uchun tashakkur bildirdi. Hamkorlarimiz hurmatli Prezidentimiz orqali bizga yetib kelgan bunday tabarruk sovg‘a bilan bizni tabriklamoqda. Albatta, muqaddas Ka’ba yopinchig‘i – kisva parchasi Markazdagi eng qadrli eksponatlardan biri bo‘lib qoladi. Bunday bebaho hadya uchun hurmatli Prezidentimizga yana bir bor samimiy minnatdorlik bildiramiz.
Saudiya Arabistoni Podshohligi haj va umra vaziri O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan bunyod etilayotgan megaloyiha – O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga ham tashrif buyurdi va Markaz tomonidan amalga oshirilayotgan loyihalar bilan tanishdi.
Mehmonlar O‘zbekiston Prezidentining tashabbusi va g‘oyasi asosida bunyod etilayotgan ushbu Markaz nafaqat yurtimiz, balki Markaziy Osiyo hamda butun Islom olamining eng jozibali va ibratli ma’naviy maskanlaridan biriga aylanishini alohida ta’kidlashdi.
– Taassurotlarim ajoyib! Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi chin ma’noda o‘xshashi yo‘q loyiha. Bino va uning mahobati tahsinga sazovor. Uni yanada rivojlantirish uchun oz bo‘lsa-da, ko‘magimiz tegsa, mamnun bo‘lamiz. Islom sivilizatsiyasi markazi aynan shunday ko‘rinishda bo‘lishini tasavvur qilar edim. Uni o‘z ko‘zim bilan ko‘rgach, qoyil qoldim. Ulkan ish qilingani va buning ortida katta mehnat yotgani ko‘rinib turibdi, – dedi Tavfiq bin Favzon ar-Rabia.
Podshohlikning Haj va umra vazirligi hamda O‘zITSM o‘rtasidagi hamkorlikka bag‘ishlangan muzokaralarda O‘zbekistonda Haj va umraning tarixi, buguniga bag‘ishlangan hujjatli film yaratishga kelishib olindi. Filmda Islom dini diyorimizga yoyilishining ilk davridan boshlab yaqin o‘tmishgacha o‘zbekistonlik musulmonlarning Haj va Umra ziyoratini amalga oshirishida duch kelingan to‘siqlar, qiyinchiliklar va Yangi O‘zbekistonda bu boradagi keng imkoniyatlar ko‘rsatib beriladi. Bundan tashqari, filmda o‘zbekistonlik ziyoratchilar uchun yaratilayotgan qulay sharoitlar, O‘zbekiston va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi do‘stona munosabatlar ham aks ettiriladi.
Uchrashuv so‘ngida O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tomonidan nashr etilgan Katta Langar Qur’onining faksimilesi va xattot Habibullo Solih ko‘chirgan Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning maktublaridan birining nusxasi mehmonlarga hadya qilindi.
Rustam JABBOROV,
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy kotibi.
O‘zA