Keyingi yillarda ulug' allomalar nomlari bilan bog'liq ziyoratgohlar, maqbaralar, masjid va madrasalarni asl holiga qaytarib, ularni qayta tiklash, obod qilish, milliy qadriyatlarimizni asrash, ajdodlarimiz xotirasini ulug'lash, ularga hurmat-ehtirom ko'rsatishga keng ko'lamda e'tibor qaratilmoqda.
Ulug' qadamjolardan biri Qo'shrabot tumanining Shova qishlog'idagi domla Kamoliddin Oxund nomidagi jome' masjiddir. Bu muhtaram zot haqida so'z yuritadigan bo'lsak, u kishi 1868 yilda ana shu qishloqda dunyoga kelgan. Domla Kamoliddin Oxund yoshligidan zehnining juda o'tkirligi, zukkoligi, qobiliyatliligi bilan ko'pchilikning nazariga tushadi. Bundan xursand bo'lgan akalari Jontemir va Halil u kishini Shova qishlog'ining yuqorisida joylashgan Pangat qishlog'idagi masjidga o'qishga beradilar. Bu masjidning o'sha paytdagi imom-xatiblari Buxoro madrasasasini bitirgan Mullo Usmon hamda Avliyoxo'ja eshon g'oyat iqtidorli bu yigitni o'z homiyliklariga olib, Buxoroi sharifdagi oliy madrasaga o'qishga yuboradilar. 1904 yilda madrasani bitirib chiqadi. O'tkir qobiliyati va iqtidori tufayli uning nomi elga, hatto arab mamlakatlariga ham taraladi. Shu bilan birga domla Kamoliddin Oxundning avliyolik sifatlari yorqin namoyon bo'lib, Naqshbandiya tariqati bo'yicha o'ttiz ikki avliyo sifatida musulmon olamida tilga olinadi. Eski mustabid tuzim davrida qattiq ta'qib qilinishiga qaramasdan uyiga ziyoratga keluvchilarning keti uzilmasdi. Domla islom ma'rifatini, dinu diyonatni har qanday xuruju to'fonlardan saqlab qolishga va keyingi avlodlarga etkazishga o'zining salmoqli hissasini qo'shgan. Shuningdek, xalq orasida qisqacha Domla Kamol nomi bilan mashhur bo'lgan bu zot o'zining ilmi, kamtarona hayot tarzi, topganini xalqqa tarqatish odati bilan shuhrat topgan. Domla Kamoliddin Naqshbandiya-A'liya tariqati murshidi ham bo'lgan.
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, xususan muqaddas dinimiz qayta tiklangandan keyin yurtimizdagi ko'plab ulug' ajdodlarimiz qatori Domla Kamoliddin Oxundning ham dinmiz, el-yurt oldidagi xizmatlari o'z ro'yobini topdi, uning buyukligi yanada yorqinroq namoyon bo'la boshladi. Shova qishlog'idagi uy-joylari asl holiga keltirildi, masjidi, bog'-rog'lari zamonaviy tarzda qayta qurildi, obodonlashtirildi. 2002 yilda bu joy uy-muzeyiga aylantirildi. Uning ochilish tadbirida o'sha vaqtda Samarqand viloyatining bosh imom-xatibi bo'lib ishlab turgan, hozir kunda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy hazratlari Usmonxon Alimov ham ishtirok etgan.
Shuningdek, Usmonxon Alimov hazratlari va Samarqand ziyolilaridan biri guruhining tashabbusi bilan 1998 yil Samarqand shahrida yangi masjid Adliya boshqarmasi ro'yxatidan o'tkazilib, unga “Domla Kamoliddin” deya nom berilgan edi.
Oradan bir necha yillar o'tib, Qo'shrabot tumanidagi “Domla Kamoliddin Oxund” masjidi va u zotning maqbarasi yana ham obodonlashtirildi. 2020 yil fevral' oyida viloyat rahbarlari hamda diniy idora va Samarqand viloyat vakilligi tashabbusi bilan ushbu xayrli ishga kirishilgan edi. O'tgan davr mobaynida yangi masjid binosi qad rostladi. Domla Kamoliddin Oxundning maqbarasi obodonlashtrildi.
Olib borilgan ishlar bilan yaqindan tanishish maqsadida O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari Qo'shrabot tumani, Shova qishlog'ida bo'ldilar. Hazrat, allomaning maqbaralarida olib borilgan qurilish, obdonlashtirish ishlari, yangi bino qilingan masjid va tahoratxonani ko'zdan kechirdilar. Shu erda mahalliy aholi, namozxonlar bilan suhbatlashib, yurtimizda olib borilayotgan ijtimoiy, ma'rifiy islohotlar, dinimiz ravnaqi yo'lida amalga oshirilayotgan ishlar, ulug' allomalarimizning ilmiy meroslarini o'rganish bo'yicha yo'lga qo'yilgan chora tadbirlar haqida so'z yuritdilar. Shundan so'ng vatanimiz tinchligi, xalqimiz farovonligi, o'tgan ajdodlarimizning haqlariga duolar qilindi.
Albatta, Masjidlar Alloh taoloning er yuzidagi uylaridir. Ular er yuzidagi eng pokiza va toza makonlardir. Masjidlar dinni o'rganish, Qur'onni yodlash, Payg'ambarimiz alayhissalomning siyratlarini ta'lim olish uchun ilm va zikr majlislari tashkil etiladigan bo'stonlardir. U erda odamlar bir-birlaridan tarbiya, axloq, odob o'rganadilar. Masjidlarni obod qilish toat-ibodatlar bilan hamda o'sha masjidlarni yaxshilab qurib, ta'mir etib, pok saqlab, muhofaza qilish bilan bo'ladi.
Zero, Alloh taolo Qur'onda “(U) bir uylardaki, Alloh ularning ko'tarilishiga va ularda O'z ismi zikr qilinishiga izn bergandir. Ularda Unga ertayu kech tasbih ayturlar” deb aytgan (Nur surasi, 36-oyat).
Dinimiz bizlarni masjidlar qurishga va ularni obod etishga chaqirgan. Bu ishni jannatga olib boradigan va Allohning rizosiga erishtiradigan yo'l deb e'lon qilgan.
Usmonroziyallohuanhudanrivoyatqilingan hadisi sharifda esa:
“Rasulullohsollallohualayhivasallamning:“Kim Allohning roziligini tilab bir masjid qursa, Alloh jannatda unga o'shaning mislini qurib beradi”, deganlarini eshitganman”, deyiladi.
Muftiy hazratlariga safarlari davomida Samarqand viloyat bosh imom-xatibi Zayniddin Eshonqulov, Viloyat hokimi o'rinbosari D.Mamadkulov va boshqa mutasaddilar hamrohlik qildi.
O'MI Samarqand viloyat vakilligi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
FITR SADAQASI NIMA UCHUN BЕRILADI?
Fitr sadaqasi – ro‘zadan chiqish munosabati bilan beriladigan sadaqa. U Ramazon oyida behuda gap-so‘zlar, qilingan xato va kamchiliklarni yuvish hamda kambag‘al, miskinlar, yetim va bechoralarning ochliklarini ketkazish maqsadida joriy qilingan.
Imom Vaki’ ibn Jarroh rahimahulloh aytadilar: “Fitr sadaqasi – sahv sajdasiga o‘xshaydi. Namozning vojib amali tark bo‘lganda, sahv sajdasi bilan namoz to‘g‘rilangandek, fitr sadaqasi ham ro‘zaning kamchiliklarini to‘ldiradi”.
Hanafiy mazhabida fitr sadaqasi vojib amal hisoblanadi.
QACHON BЕRILISHI KЕRAK?
Fitr sadaqasini ramazon hayiti kuni tong otgandan ya’ni bomdod namozining vaqti kirgandan boshlab hayit namoziga chiqishdan oldingi vaqtga qadar berish vojib. Ramazon oyi boshlanishi bilan berilsa ham bo‘ladi.
Ammo hayit namozidan keyinga qoldirmaslik kerak. Agarda kishi fitr sadaqasini hayit namozigacha bera olmasa, namozdan keyin beradi, lekin savobi ramazon oyida berganchalik bo‘lmaydi, ammo berishi shart. Ya’ni uni berolmay qolgan kishi zimmasida fitr sadaqasini berish vojib bo‘lib qolaveradi.
KIMLAR BЕRISHI KЕRAK?
Xur, nisob miqdoridagi mulkka ega bo‘lgan (fitr sadaqasining nisobida molning o‘suvchi bo‘lishi e’tiborga olinmaydi) musulmon erkak va ayolning zimmasiga fitr sadaqasini berish vojib bo‘ladi. Nisob miqdoridagi mulkka ega kishi balog‘atga yetmagan bolalari nomidan fitr sadaqasini berishi vojib.
Kishi ayoli va balog‘atga yetgan farzandlari uchun fitr sadaqasini berishi vojib emas, balki ularning o‘zlari berishi maqsadga muvofiq sanaladi. Ammo balog‘atga yetgan farzandlari va ayoli uchun ular aytishmasa ham, fitr sadaqasini bersa, ular zimmasidan fitr sadaqasi soqit bo‘ladi.
Hayit kechasi tug‘ilgan chaqaloq uchun ham otasi fitr sadaqa berishi vojib bo‘ladi. Homila va hayit kunidan oldin vafot etganlar uchun esa vojib bo‘lmaydi.
KIMLARGA BЕRILADI?
Fitr sadaqasi musulmon kambag‘al-miskinlarga beriladi. “Fatavoi Hindiya” kitobida keltirilishicha, fitrni berishda eng afzali, avvalo, (kambag‘al) aka-uka, opa-singillar hisoblanadi. So‘ngra ularning farzandlari. Ulardan keyin amaki-ammalar, so‘ngra ularning farzandlari. Tog‘a-xolalar va ularning farzandlari so‘ng yuqoridagilardan tashqari qarindoshlar. Ulardan keyin qo‘shnilar, kasbdoshlar, keyin hamshaharlar yoki qishloqdoshlar haqli hisoblanadi.
KIMLARGA BЕRILMAYDI?
Fitr sadaqasi nisob miqdoricha moli bo‘lgan boy kishiga, o‘zining ota-onasi, bobo-momosiga, o‘zining o‘g‘il-qizlariga va ularning farzandlariga, er-xotin bir-biriga berish mumkin emas.
Shuningdek, g‘ayridinga, fosiqqa, gunoh va ma’siyatga, shuningdek musulmonlarga zarar keltiradigan har qanday ishlarga sarflaydigan kimsalarga berilmaydi.
Fitr sadaqasini muhtojlarning qo‘llariga qiymatini berish joiz. Bu pullar masjid qurilishi, umumiy xayriya ishlari uchun berilishi mumkin emas.
RO‘ZA TUTMAGANLAR HAM FITR SADAQASINI BЕRADIMI?
Biror uzr sababli ro‘za tuta olmaganlar ham o‘zlari yoki ular nomidan nafaqa berishi kerak bo‘lgan odam fitr sadaqasini berishi kerak.
FITR SADAQASI QANCHA MIQDORDA BЕRILADI?
2025 yil uchun har bir jon boshiga fitr sadaqasining miqdori:
Har kim o‘z imkoniyatiga qarab ushbu to‘rt mahsulotning xohlagan bir turidan fitr sadaqasini bersa kifoya.
Eslatma! Fitr sadaqasi qiymatlari Toshkent shahar bozorlaridagi narxga asosan belgilangan bo‘lib, har bir viloyat o‘z bozorlaridagi narxga qarab fitr sadaqasini belgilaydi.
Davron NURMUHAMMAD