Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

«Ommaviy madaniyat» ko'lankasi yoxud qizingiz sharm-hayodan uzoqlashsa…

03.01.2021   2261   6 min.
«Ommaviy madaniyat» ko'lankasi yoxud qizingiz sharm-hayodan uzoqlashsa…

O'g'lingiz ko'zingizga tik qarab, o'z bilganidan qolmasa… Nevarangiz Amir Temuru Jaloliddinlar jasoratiga, Buxoriy va Moturidiylar zakovatiga emas, allaqanday jangari kovboylar hayotiga havas qilsa… Ko'zini ekrandan uzmaydigan qizchangiz Esmeralda bo'lish orzusida yonsa… Aslida shu emasmi biz xavfsirayotgan xurujning hayotimizga kirib kelayotgani, ma'naviyatimizga tahdid solayotgani…

Ulkan “Titanik” kemasining Atlantika ummoniga g'arq bo'lishi o'tgan asrning eng dahshatli fojiasi sifatida tarixga muhrlangan edi. Yangi asrga kelib, Tinch ummoni sohillaridan ham xuddi shunday bir mungli ingroq eshitilmoqda. Bu ingroq nazarimizda, XX asr fojiasidan ko'ra dahshatliroq, ko'lamliroqdir.

U misli dovul singari masofalarni pisand etmay kirib kelyapti. Ohanrabodek avlodlarni o'z domiga tortmoqda. Buyuk madaniyatlarni, tamaddunlarni evrilish nuqtasiga olib chiqmoqda. Bu yangi, shaytoniy “demokratiya” niqobidagi “ommaviy madaniyat” ko'lankasidir.

G'arbdan kelayotgan bu “madaniyat” qartayib qolgan millat ohidan, avlodlar orasidagi rishtalarning uzilayotganidan, o'zligidan mosuvo bo'lib, axloqsizlik botqog'iga qorishib borayotgan jamiyat fig'onidan darak bermoqda. Egotsentrizm g'oyalarini tarqatish, axloqiy buzuqlikni, zo'ravonlikni targ'ib etish, bir jinslilar nikohi, pornogrofiyaning ochiq-oshkora namoyishi kabi illatlarga ruju qo'yish G'arb mamlakatlarida oila degan muqaddas qo'rg'onni vayron etib, qadriyat va an'analar tizginini butkul izdan chiqarmoqda. Bu jarayon Ovrupada tanasidagi bitmas yaraga aylandi. Gapning indallosini aytganda, bir vaqtlar har narsaning chegarasi borligini bilgan jamiyat bugun sog'lom muhitning izdan chiqishiga sabab bo'layotgan omillarning haddan ziyod ko'pligidan karaxt ahvolda.

Statistik ma'lumotlarga ko'ra, Britaniyada bolalarning 34 foizi nikohsiz tug'ilmoqda.

Bir asr muqaddam Abdurauf Fitrat “Oila” risolasida bu xususda to'xtalib, “Kimki badaxloq bolalarni tarbiya etsa, insoniyatga dushmanlik qilgan bo'ladi”, deya ta'kidlagani bejiz emas. Ma'lum bo'lishicha, AQShda jinoyatga qo'l urib, qamalganlarning yarmidan ko'pi buzilgan oilalar farzandlari ekan. Bu holdan bugungi kunga kelib o'sha g'arb dunyosining o'zi ham tashvishga tushmoqda.

Boylik, manfaat uchun har narsadan kechganlar Vatan va millat oldida mas'uliyatni his qilish kabi aslida muqaddas sanalgan tuyg'ularni safsata deb bilganlar, nihoyat, endi bu tushunchalarning inson bolasi uchun naqadar muhim ekanini anglashyapti. Ishratparastlikni avj oldirish, feministlarcha tabiiy nikohni quldorlikka qiyoslash, mehr-oqibat tuyg'ularidan ko'ra moddiy manfaatni ustun qo'yish tushunchalari va bu tushunchalarni zamon talabi deb yoyish jamiyatlarni emiradigan ma'naviy inqirozga olib kelishi ro'y-rost bo'lib qoldi.

Biroq, eng achinarlisi, bu targ'ibot “ommaviy madaniyat” niqobi ostida butun dunyoga e'tiqod sifatida tiqishtirilayotganidir. Bu niqob o'z o'rnida yakkahokimlik, ya'ni gegemonlik qutqusidan qutula olmagan kuchlarga yanada qo'l kelib, o'z ta'sir doiralarini kengaytirdi. O'zidek yurishga, yashashga, o'ylashga, ular kabi fikrlashga, faqatgina o'zlarining izmida yurishga chorlamoqda. Hech bir an'anani tan olmay, ruhiy dunyoga kirib kelmoqda. Oddiygina aytganda, manqurtlarni tarbiyalashga xizmat qilmoqda. E'tibor bering, ayrimlarimiz ota-onamizning gapiga quloq solmaymiz. Erkinlik har narsani qilish mumkin, degani deb tushunamiz. Ayrim onalar qizlarini to'ylarga, bazmlarga olib borib, umuman begona, nomahram yigit bilan valsga tushirishni xohlab qoladi. Boylikni umr mazmuni deb tushunamiz.

Aynan mana shu jo'n ko'ringan hodisalar “ommaviy madaniyat”ning turmushimizga qilayotgan xurujidir. “Ommaviy madaniyat” tahdididan xolimiz deyish anoyilik bo'lur edi. Negaki, biz o'rtada masofalar tobora qisqarib borayotgan, madaniyatlar bir-biri bilan mushtaraklashib ketayotgan dunyoda yashamoqdamiz. Bu jarayonning bizga daxli yo'q, deyish shamol tegirmoniga qarshi kurashgan Don Kixotning ayanchli qismatidek kulgili tuyulishi aniq. Chunki shamolni to'xtatib bo'lmaydi, unga qarshi himoyalanish mumkin, xolos.

“Ommaviy madaniyat”ning turmushimizga ta'sirini ko'rish uchun uzoqqa borish shart emas. Yonimizga, o'zimizga teranroq nazar solsak, kifoya. “Alpomish”ni o'qib savod chiqargan, pana-pastqamlarda yashirinib, “Sabotul ojizin”ni, Navoiy asarlarini, Imom Buxoriy, Imom Termiziy hadislarini, “O'tkan kunlar”ni mutolaa qilib katta bo'lgan ota-bobolarimiz yoshligimizdanoq bizga “Uch og'a-ini botirlar” jasoratidan, “To'g'ri va egri” qismatidan saboq berishar, qadim alyorlardan, matallardan so'ylashardi.

Ho'sh, biz-chi? O'g'limiz kimning qo'shig'ini eshitib ulg'aymoqda. Ekranda qo'shiq kuylayotgan yigitning qiliqlariga qarang: u kimga taqlid qilyapti? “Og'zidan chiqqan gapni qulog'i eshitmayotgan”, bachkanalikni samimiy kulgi deb o'ylaydigan, saviyasizlikni ommaviylashtirayotgan kinoasarlarga qarang, yoningizda “shortik” va maykada yurishni kiborlik bilib, mahalla guzariga chiqayotgan “akaxon”ga razm soling. Yoshgina kelin-kuyovning ota-ona oldida quchoqlashib turganiga e'tibor qiling.

Axir, quyun kabi ostonamizga kirib kelayotgan bu unsurlarga munosib javob berish uchun ma'rifatparvar bobomiz aytganidek: “Tarbiya yo hayot, yo mamot” yo'li ekaniga amin bo'lmoq kerak emasmi?

To'g'ri, ba'zan biz uchun bolamizning tunda sang'ib yurishi, qizimizning yarim yalang'och kiyimda yonimizda o'tirishi, nevaralarimizning zo'ravonlikni, johillikni targ'ib qiladigan komp'yuterdan ko'z uzolmasligiga ko'nikib qolganimiz tabiiy hol bo'lib tuyulishi mumkin. Lekin bunday “mayda muammo”lar bir kun kelib, katta tashvishlarni, tahdidlarni keltirib chiqarishi turgan gap.

“Ommaviy madaniyat”ni tiqishtirayotganlarni, homiylik qilayotganlarni kuzatish uchun ekrandagi bemaza kino va musiqalarni, gazeta do'konlarining tashqi suratlarini bezab turgan oldi-qochdi matbuotni kuzatishning o'zi kifoya. Nomaqbul G'arb hayotining ko'rinishlari kino, musiqa, moda, internet orqali omma hayotiga kirishga urinmoqda.

Alhamdulillah, biz oqni qoradan ajrata oladigan, ma'naviy jihatdan boy an'analarga ega millatmiz. O'ylaymizki, yosh avlod “ommaviy madaniyat” niqobidagi buzg'unchi mafkuralarning maqsadi nima ekanini yaxshi tushunadi.

Asliddin SUYuNOV, jurnalist

“Mo'minalar” jurnalining 2020 yil, 5-sonidan

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

12.06.2025   1761   4 min.
Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar, Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin!

Qalbim sururi, ko‘zim quvonchi bo‘lgan aziz farzandim! Siz dunyoga kelganingizda mendanda baxtli inson yo‘q edi. Ilk bor mustaqil qadam bosganingiz, “dadajon” deb, erkalanganingiz, telefon qilib “dada uyga qachon kelasiz?” deganingiz kechagidek yodimda.
Ko‘z ochib yumguncha bir zumda ulg‘aydingiz... Maktabda tengqurlaringiz orasida tarbiyangiz bilan ajralib turardingiz.


Yoshligingizdan orzu qilgan Toshkent Islom institutining talabasi bo‘lish baxtiga erishsin deya kechalari onangizning yig‘lab qilgan duolari, “Allohim farzandimga manfaatli ilm bergin” deb qilgan iltijolarim ijobat bo‘lganini eshitganimda ko‘z yoshlarimni tiyolmagandim. Yuzlab qorako‘zlar ichidan talaba bo‘lish baxti sizga nasib bo‘lgani uchun Robbimga hamdlar aytdim.


Mana oradan 4 yil o‘tdi. Bugun bu fayzli va muborak dargohni tark etmoqdasiz.
Ey Farzandim! Bugun fursatdan foydalanib, Sizga kichik bir nasihatni qilmoqchiman. Unga umringizning oxirgi lahzalarigacha amal qilishingizga Alloh tavfiq berishini so‘rab qolaman.


Aziz dilbandim! Siz endigina 4 bahorni ko‘rgan bolakay edingiz. Jajji qo‘llaringizdan tutib sizni bog‘chaga olib ketardim. Shunda do‘kondagi mashina o‘yinchog‘ini ko‘rib qolib, olib bering deb rosa xarxasha qilgandingiz. Olib berishni juda istardimku, ammo afsuski oldimda shu kichkinagina o‘vinchoqni olib berishga ham pulim yo‘q edi....Jonimni so‘rashsa sizga berishga tayyorman bolam... o‘zimdan afzal inson bo‘lishingiz uchun bor imkoniyatimni ishga solib harakat qilaman. Ba’zan duoda o‘zimni unutsamda, sizni aslo unutmayman.

Oradan yillar o‘tib, Rasulimiz alayhissalomning sunnatlariga muvofiq nikoh to‘yingizni o‘tkazdik. Shu kuni sizni muborak etgani so‘zga chiqqanimda sizga mendan arazlab, hatto gaplashmay qo‘yishingizga sababchi o‘sha kichkina mashinani topshirganimda juda uyalib, yuzlaringiz qizarib ketgandi...
Jonim bolam, niyatim sizni uyaltirish emas... Sizga faqat yaxshiliklarni tilayman. Sizga butun umringiz va oxiratingiz uchun kerak bo‘ladigan muhim bir saboqni amaliy tarzda yetkazgim keldi, xolos...

Unutmangki, kunlar o‘tib Allohning huzuriga qaytarilasiz. Bir kun aniq Robbimizning oldida turamiz. Alloh taolo har birimizning qilgan amalimizni birma-bir hisob-kitob qiladi. Shunday kunda ummati Muhammad bo‘lgan siz dilbandim amallaringizning juda oz va kichkinaligi bilan butun xaloyiqning oldida uyalib qolmang! Buning uchun har bir amalingizni xolis Alloh taolo uchun qiling! Hech kimni g‘iybat qilmang, boshqalarga hasad qilmang!

Unutmangki, siz Alloh taoloning dinini yetkazishdagi omonatdorsiz. Ulug‘ zotlarga ilm beshigi bo‘lgan ma’hadning vakilisiz. Siz ularga so‘zsiz munosib bo‘lishingiz kerak. Zero, xalqimiz muborak Islom dinimizni – imom timsolida ko‘radi.

Bizni zalolatdan hidoyatga, zulmatdan yorug‘likka, jaholatdan ma’rifatga, baxtsizlikdan saodatga olib chiqqan, bu yo‘lda mollarini ham, jonlarini ham ayamagan, hamisha faqat biz bevafo ummatning g‘amida bo‘lgan sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nimaga buyurgan bo‘lsalar shuni mahkam tuting, nimadan qaytargan bo‘lsalar undan tiyiling. Hadislarini yodlashga haris bo‘ling, hayotlari, sifatlari, xulqlari va yo‘llarini ko‘proq o‘rganing va ularga amal qiling.

Aslo erishgan yutug‘ingiz bilan cheklanib qolmang. Kimdir yoki nimadir uchun ilm olmang. Eng muhimi – ilm ibodat ekanini unutmang!

Qur’onni qo‘lingizdan qo‘ymang. Qur’onga muhabbatli bo‘ling!

Jigarporam, musofirchilik, ota-onadan uzoqda yurish, ularga bo‘lgan mehrni ham uzoqlashtirmasin. Unutmangki, biz sizni yaxshi ko‘ramiz, siz bizning hamisha qalbimizda, duolarimizdasiz. 

Sizni ko‘rishimiz bolaligingizni, baxtli onlaringizni, quvonch bilan yugurib quchog‘imizga o‘zingizni otishingizni yodimizga soladi.
Siz kelmay qo‘ysangiz bizning yuraklar siqilib, sog‘inchdan va xavotirdan jam bo‘lmaydi. 

Sizdan yagona iltimosimiz shuki, duolaringizda doimo eslab, Alloh taolodan bizga rahm-shafqat so‘rang. Qaniydi, Jannatda barcha ota-onalar qatorida turganimizda ismlarimiz bilan chaqirilib, “farzandingiz Qur’on yodlab, qilgan solih amallari uchun sizga mukofot – izzat toji kiydiriladi” deganini eshitsak edi... Bu bizning eng buyuk orzuimiz.
Alloh taolo barchamizni jannatda birga qilsin! Izzat tojini kiyadigan zotlardan qilsin! Omiyn.

Davron NURMUHAMMAD