Islom ta'limoti insoniyatni o'zaro yaxshi aloqada, yaxshi muomalada bo'lishga chaqiradi. Hususan, qo'shnichilik xaq-huquqlari borasida ham talaygina ta'limotlar bor. Har bir musulmon oila bu ilmni o'rganib amal qilib yashar ekan najot topadi. El-yurt, mahalla-ko'y oldida namunali oila bo'ladi.
Qo'shnichilikda hatto u g'ayridin bo'lsa ham, qo'shnilik xaqqi borligi uchun u bilan ham go'zal muomala va aloqada bo'lishlik dinimizda ta'kidlanadi. Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu qo'y so'yganlarida o'ziga yomonlik qilib yurgan yahudiy qo'shniga go'sht berishni qayta-qayta tayinlaganlar. Bizchi? Ozgina xatolik o'tgan qo'shnimizni yomon ko'ramiz, aloqani uzamiz. Qani bizdagi musulmonlik hulqi va odobi?
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan" Yo Rasululloh, mening ikkita qo'shnim bor, qaysi biriga hadya beray?" deb so'radilar. U zot sollallohu alayhi vasallam: "Senga eshigi yaqinrog'iga", dedilar.
Hadya berish uzoqdagi qo'shnidan boshlansa yon qo'shnining ko'ngli og'rishi, ozorlanishi mumkin. Ijtimoiy aloqalarga putur etsa odamlar orasiga sovuqchilik tushadi. Bu musulmonlarni parokanda bo'lishiga sabab bo'luvchi omillardandir. Nabiy alayhissalomning qo'shnichilik borasida yana ko'p va ho'p ko'rsatmalari bor. O'zi to'q bo'lib qo'shnisi och qolgan mo'min emasligi, qiyomat kunida qo'shnisining bo'yniga osilib olishi bor xaqiqatlar. Agar qo'shni yordam so'rab chiqsa, imkon bo'lib turib yordam qo'lini cho'zmay yuziga eshik yopishlik ham bandani qiyomat kunida yuzini qaro qiladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Ey, Abu Zarr! Sho'rva qilsang, suvini ko'paytirgin, qo'shnilaringdan xabar ol", deganlar. Bundan ko'rinadiki, ko'rinmay qolgan qo'shnidan xabar olib, hol-ahvolini so'rashlik uning xaqlaridan ekan. Bugungi qo'shnichilik ahvolimiz shariat ko'rsatmalaridan afsuski olisda. Qo'shnilar bor, bir-birini tanimaydi. Hatto uyida o'lib qolsa haftalab birov bilmay qolgan kunlarda yashayapmiz. Shuning uchun ham o'zaro munosabatlarimizda iliqlik va oqibat yo'q. Oxiratini unutgan odamgina bechorahol qo'shnilarini holiga tashlab qo'yadi. Allohdan umidi bor qo'shni albatta ularga ham rag'bat va muruvvat ko'rsatadi.
Musulmon odam aslo qo'shnilariga ozor bermasligi kerak. Bir ayoliki, kechasi bilan namoz o'qiydi, nafl ro'zalar tutadi va falon yaxshiliklarni qiladi-yu, lekin qo'shnisiga ozor etkazishini Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga aytganlarida, u zot alayhissalom: "U ayolda yaxshilik yo'q. U do'zah ahlidandir", dedilar. Alloh saqlasin. Qarang! Shuncha ibodatlarni birgina tili ila ozor berishi bilan yo'qqa chiqarib" do'zah ahli"dan bo'lishi achinarli hol.
Bugun qo'shnisining tilidan tinchligi va xotirjamligini yo'qotganlar yo'q deysizmi?
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kimning qo'shnisi uning yomonligidan omonda bo'lmasa u jannatga kirmaydi", dedilar.
Ha, birovning oilasini tinchini buzib, ozor bersa tavba qilmay, kechirim so'ramay vafot etsa, u inson uchun endi jannat begona ekan.
Qo'shningizga ozor bermang. Qiyomat kuni qo'shningiz sizni zinhor: "Yomon qo'shni edi", demasin. Qo'shnichilik xaqqini buzish zulmdir. U yomon bo'lsa siz ham yomonlik qilasizmi? Qo'shningiz balki bu ta'limotlarni bilmas, endi siz bilib, o'qib turib yana yomonligiga yaxshilik ila javob bermas ekansiz, sizda ham yaxshilik yo'q ekan. Ertangi kunda sizning hisobingiz qo'shningiznikidan og'irroq bo'ladi.
Abdurahmon ARTIQOV,
Andijon shahar"Uyg'ur" jome masjidi imom-xatibi.
Muhtaram vatandoshlar!
Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.
Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.
Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.
Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.
Aziz do‘stlar!
Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.
Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.
Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.
Hurmatli yurtdoshlar!
Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.
Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.
Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.
Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.
Aziz va muhtaram vatandoshlar!
Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.
Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.
Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.
Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.
Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!
Shavkat Mirziyoyev,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti