Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Yanvar, 2025   |   18 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:45
Peshin
12:38
Asr
15:41
Shom
17:25
Xufton
18:43
Bismillah
18 Yanvar, 2025, 18 Rajab, 1446

Qur'onga ehtirom ko'rsatish

1.11.2023   1748   3 min.
Qur'onga ehtirom ko'rsatish

Qur'onga ehtirom ko'rsatish nima degani?

Shak-shubhasiz Qur'oni Karimga ko'rsatiladigan haqiqiy ehtirom uni ko'p tilovat qilish, uni puxta yod olish, oyatlarida kelgan ahkomlariga amal qilish, sahifalarida jo qilingan amrlariga bo'ysunish, qaytariqlaridan chetlanish, chegaralarida to'xtash, odoblari ila odoblanish, biror narsani qabul qilish yoki rad qilishda, amal qilish yoki tark qilishda, yaxshi ko'rish yoki yoqtirmaslikda uni me'zon qilib olish, hamda Qur'onni ilmda, adabda, aqiydada, amalda tutiladigan yo'l, sayri sulukda esa g'oya qilib olish bilan bo'ladi.

Qur'oni Karimni Muhammad ibn Abdulloh sollallohu alayhi vasallamga nozil bo'lishdan maqsad odamlarni haqqa hidoyat qilish va ularni zulmatlardan nurga olib chiqish ekani shubhasizdir. Alloh taolo shunday degan: «Batahqiq, sizlarga Allohdan nur va ochiq-oydin Kitob keldi. Alloh O'zining roziligini istaganlarni u bilan salom yo'llariga boshlar va ularni O'z izni ila zulmatlardan nurga chiqarur. Hamda siroti mustaqimga hidoyat qilur» (Moida surasi, 15-16-oyatlar).

Qur'onga ehtirom ko'rsatishning ko'rinishlari

Qur'onga bo'lgan haqiqiy ehtirom bilan bir qatorda uni ulug'lash, hurmat qilishning barcha ko'rinishlariga ahamiyat berish kerak. Jumladan, Qur'onni ushlamoqchi bo'lgan odam tahoratli bo'lishi vojib ekani.

Alloh taolo: «Uni faqat poklanganlargina ushlaydir», degan (Voqi'a surasi, 79-oyat).

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qur'onni pok odamgina ushlaydi», dedilar».

Tabaroniy rivoyat qilgan.

Shuningdek, Alloh taoloning kitobini xos, munosib, chiroyli g'ilofda saqlash vojibligi, tozaligiga etibor berish, munosib joyga qo'yish, erga tashlab qo'ymaslik vojib ekani.

Ulamolar Qur'onni axlatga tashlagan odamni kofir bo'ladi, hurmatini joyiga qo'ymaydigan odamga sotish haromdir, deb fatvo chiqarishgan. Ikki sahihda (Buxoriy va Muslimning sahihlarida) Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Mushaf dushmanning qo'liga tushib qolish xavfi bo'lsa, Mushaf bilan dushman erlariga safar qilishdan qaytarganlar.

Salafi solihlarimizdan Allohning kitobini so'zlari va fe'llari bilan ulug'lashganiga doir rivoyatlar kelgan.

Qatoda roziyallohu anhu aytadi: «Qur'on o'qiganimdan buyon piyoz emadim».

Yazid ibn Abu Molik aytadi: «Og'zilaringiz Qur'on yo'llaridan biridir. Qo'linglardan kelganicha uni poklanglar, tozalanglar».

U kishidan rivoyat qilgan roviy shunday deydi: «U kishi Qur'on o'qiganidan buyon piyoz emagan».

Mujohid aytadi: «Qur'on o'qiyotib seni esnoq tutib qolsa, esnog'ing ketgunicha Qur'on o'qimay tur».

Navaviy aytadi: «Mushaf taqdim qilinsa, u uchun turish darkor. Chunki ulamo va axyorlar uchun turish mustahab sanaladi. Mushaf (uchun turish) avloroqdir».

Muhammad Ali Muhammad Yusuf tayyorladi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Nega Usmonli sultonlar haj ziyoratiga bormagan?

14.01.2025   3028   1 min.
Nega Usmonli sultonlar haj ziyoratiga bormagan?

Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:

1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.

2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.

Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.

Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.

Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.