Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyun, 2025   |   14 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:28
Asr
17:37
Shom
19:59
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyun, 2025, 14 Zulhijja, 1446

Halimlik fazilat, qo'pollik ayb

11.12.2020   3060   4 min.
Halimlik fazilat, qo'pollik ayb

Musulmon odobi 

“Halim” sifati “hilm” so'zidan olingan bo'lib, lug'atda “shoshmasdan oqilona ish tutish» va “yomonlik qilganga yomonlik qaytarmaslik” ma'nolarini bildiradi. Hushmuomalalik, har bir ishni eng go'zal va oson yo'l bilan qilish ham halimlikka kiradi. Ya'ni, qo'pollik ham, o'ta zaif holga ham tushib qolmaydi.

Halimlik – jazolash uchun g'azabni qo'zg'atuvchi sabab paydo bo'lganda vazminlik, salobat va viqor bilan turishdir. Halim odam darhol o'ch va intiqom olishga shoshilmaydi. U vazmin va bosiqlik bilan tili va a'zolarini ozorga yarasha javob berishdan tiyadi.

Oysha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Albatta, Alloh taolo muloyimlikni yaxshi ko'radigan Halim zotdir. Umuloyimlik (sohibiga)ka qo'pollik va undan boshqa narsa (xislat)larga berilmaydigan narsa (ajr-mukofot)ni beradi”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

Sharh: Kechirimli, kamtarin bo'lish, kattalarga hurmat, kichiklarga izzat ko'rsatish, mo'minning obro'sini saqlash, hatto jonivorlarga ham rahm-shafqatli bo'lish maqtalgan xislatlardan.

Imom Navaviy rahimahulloh: “Halimlikka beradi”, deyilganidan murod boshqa amallarga berilmaydigan savob halimlik uchun beriladi”, deydi. “Buning ma'nosi halimlik tufayli maqsadlarga erishiladi va amalga oshmaydigan istaklar ro'yobga chiqadi”, deya izohlaydi Qozi Iyoz rahmatullohi alayh. Ibn Hajar Asqaloniy  rahmatullohi alayh “Fathul Boriy” asarida: “Halimlik yordamida uning ziddi orqali qo'lga kiritilmagan ishlarga erishiladi”, deydi.

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Albatta, banda halimlik tufayli ro'zadorning va kechalari ibodat bilan qoim bo'luvchining darajasini topadi” (Abu shayx ibn Hibbon).

Oysha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday dedilar: Ey Oysha, muloyim bo'l. Shubhasiz, muloyimlik ne narsada bo'lsa, uni ziynatlagan va u ne narsadan olib tashlangan bo'lsa, uni aybli qilgan”(Imom Abu Dovud va Imom Muslim rivoyati).

Ba'zida qo'rs, dimog'dor kimsalar muomalasidan ko'nglimiz ranjiydi. Ammo qo'lidan kelsa, yaxshilik qiladigan, qurbi etmasa boshqalarga zarari tegmaydigan sodda, kamtarin insonlar ham atrofimizda ko'plab uchraydi. Ularni mensimaslik, soddaligidan foydalanish katta gunohdir.  

Halimlik kishini nafsiga erk berish va g'azabini sochishdan to'sadi, inson shaxsiyati kuchini, noqisliklardan yuqori turishni ko'rsatadi. Zero, muloyimlik, kamtarinlik fazilat, qo'pol, manmanlik aybdir.

Demak, yaxshi ishlarga shoshilgan kabi go'zal xulqli, chiroyli muomalali, kamtar va halim inson bo'lishga ham intilishimiz lozim. 

Manbalar asosida

Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi

ilmiy xodimi Abduvohid O'rozov tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Minoda qanday amallar bajariladi?

04.06.2025   5810   2 min.
Minoda qanday amallar bajariladi?

Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.

“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.

“Tarviya” – tafakkur ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.

 

Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.

Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.

 

Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.

Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).

Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.

Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..

Davron NURMUHAMMAD