Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyul, 2025   |   18 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:20
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
20:00
Xufton
21:33
Bismillah
13 Iyul, 2025, 18 Muharram, 1447

Vaqting ketdi...

30.10.2023   2930   4 min.
Vaqting ketdi...

Vaqt nima? Undan qanday foydalanish kerak? 

Vaqt – go'yo insonning hayot kiyimi to'qiladigan ip. Pishiq va nafisligiga qarab, uning qiymati oshadi. Agar iplari to'zg'igan bo'lsa, hayotning ham ma'nisi qolmaydi.

Vaqt o'tib ketsa, qaytib kelmaydi. U inson sarf etadigan asosiy sarmoyadir. U qanchalik ko'p bo'lsa ham, ozdir. Oz bo'lsayu barakali bo'lsa, ko'pdir. Inson har bir daqiqadan unumli foydalanib, uni yaxshi amallarga sarflasa, umri barakali bo'ladi.

Umrning g'animat ekanini Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan go'zalroq ta'riflagan kishi bo'lmagan.

“Besh narsani besh narsadan oldin g'animat biling:

1) keksalik kelishidan avval yoshligingizni; .

2) kasal bo'lishdan avval salomatligingizni; .

3) faqirligingizdan avval boyligingizni; .

4) bir ishga mashg'ul bo'lishingizdan avval bo'sh vaqtingizni;

5) o'limdan avval tirikligingizni!” (Imomi Hokim rivoyati).

Islom ummati mana shu oltin qoidalarga rioya qilgan paytlarda bashariyatning gultoji bo'lib, musulmon renessansiga asos soldilar.

Afsuski, bugun bunday deya olmaymiz. Chunki umrimiz “telegram”, “instagram”, “feysbuk”, “tik-tok” kabi ijtimoiy tarmoqlarda sovrilmoqda. Hatto kechasi bilan bedor, turli o'yinlar o'ynab yoki ko'ngilxushlik bilan vaqt o'tkazayotganlar ko'payib ketdi. Bunday illatlarning yana biri choyxona, gap-gashtagu turli ziyofatlarning haddan tashqari ko'pligidir. Vaqti-vaqti bilan do'st-yor va birodarlar bilan ko'rishmoq yaxshi. Biroq uning ham me'yori bo'lishi kerak.

Agar inson choyxonaga sarflagan vaqtini farzandlarining ta'lim-tarbiyasiga bag'ishlasa, o'zi uchun ham, farzandlari uchun ham foydadan xoli bo'lmaydi. Shu bilan birga, gap-gashtak, choyxonalarda foydali mavzular ko'tarilib, yaxshilikka targ'ib, yomonlikdan qaytarish bo'lsa, nur ustiga nur. Lekin aksar hollarda choyxona bekorchi va g'iybat gaplardan iborat bo'ladi. Bunday holatlar qalbni qoraytirishdan, umrning, pulning isrofidan boshqa narsa emas.

Halqimizda “So'nggi pushaymon – o'zingga dushman” degan maqol bor. Umrning isrofi qattiq pushaymonlikdir.

Alloh taolo Qur'oni karimda bunday marhamat qiladi: “(Ey Muhammad! Odamlarga) dunyo hayoti misolini keltiring, u xuddi bir suv kabidurki, biz uni osmondan yog'dirgach, bahorda u sababli er o'simliklari bir-biriga aralashib (qo'shilishib) ketur, so'ngra kuzda shamollar uchirib ketadigan xashakka aylanib qolur” (Kahf surasi, ٤٥-oyat).

Ushbu oyatning mazmun-mohiyatini yaxshi anglagan inson umrini isrof qilmaydi.

Bir mulohaza qiling. Ayni shu soatlarda dunyoning turli burchaklarida binolar qad ko'tarmoqda, yangi-yangi kashfiyotlar qilinmoqda, ilm majlislari o'tkazilmoqda, insonlarga yaxshilik ulashilmoqda, yosh yigit-qizlar turmush qurmoqda, chaqaloqlar dunyoga kelmoqda, kimlardir bu foniy dunyo bilan xayrlashmoqda.

Ammo biz-chi? Hech bir ezgu amalsiz hech narsa bo'lmagandek, hech narsa yo'qotmagandek xotirjammiz. Qimmatli vaqtimizni boy berayotganimiz bizni aslo tashvishga solayotgani yo'q. Har bir soniya zavolni topadi, har bir lahza yo'qlik qa'riga ketadi.

Bu hayotda “Esizgina umrim-a, yoshlik yillarimni behuda o'tkazib yuboribman. Qaniydi, umr boshqatdan berilganda bu xatolarni takrorlamagan bo'lar edim”, deya afsus-nadomat chekkan juda ko'p insonlarni ko'ryapmiz.

Siz-chi, azizlar. Chuqurroq bir o'ylab ko'ring... Umringizni nimalarga sarflayapsiz? .

Otabek YO'LDOShYeV,
Arnasoy tumani bosh imom-xatibi

Videolavhalar
Boshqa maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   3186   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi