كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ وَهُوَ كُرۡهٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡ‍ٔٗا وَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡ‍ٔٗا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢١٦

216. Sizlarga yoqmasa-da, jang qilishingiz farz etildi. Yoqtirmagan narsangizda sizlarga yaxshilik bo'lishi mumkin, yoqtirgan narsangizda esa sizlarga yomonlik bo'lishi mumkin. Alloh bilganini sizlar bilmaysizlar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Makkada ekanlarida jihodga ijozat berilmadi, Madinaga hijrat qilganlaridan keyin faqat musulmonlarga urush ochgan kofirlargagina qarshi urushishga izn berildi. Keyinchalik esa barcha kofirlar bilan jang qilishga ijozat berildi va jihod farz bo'ldi. Agar kofirlar musulmonlarga qarshi hujum qilsa, jihod hamma musulmonlarga farzi ayn bo'ladi, aks holda farzi kifoyadir. Lekin jihod Kitoblarda ko'rsatilgan shartlarga muvofiq bo'lsagina, shunday. Agar biror qavm musulmonlar bilan sulh va kelishuv qilsa, yo dinlariga o'tsa, bu holda ular bilan jang qilish yoki ularning dushmanlariga yordam berish musulmonlarga nojoizdir.

يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ قِتَالٖ فِيهِۖ قُلۡ قِتَالٞ فِيهِ كَبِيرٞۚ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَكُفۡرُۢ بِهِۦ وَٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَإِخۡرَاجُ أَهۡلِهِۦ مِنۡهُ أَكۡبَرُ عِندَ ٱللَّهِۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۗ وَلَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمۡ عَن دِينِكُمۡ إِنِ ٱسۡتَطَٰعُواْۚ وَمَن يَرۡتَدِدۡ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتۡ وَهُوَ كَافِرٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٢١٧

217. Sizdan harom oydagi jang haqida so'rashadi. "Undagi jang ulkan gunohdir, Alloh yo'lidan to'sish, Unga kufr keltirish, Masjidul-Haromdan qaytarish, ahlini undan quvib chiqarish esa Alloh huzurida bundan ham ulkanroq gunohdir, fitna qotillikdan ham og'ir gunohdir", deng. Ular qo'llaridan kelsa, diningizdan qaytarguncha siz bilan urushaverishadi. Sizlardan kim dinidan qaytib, kofirlikda o'lsa, uning amallari dunyo va oxiratda zoye ketadi. Ular do'zaxiylardir va unda abadiy qolishadi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam musumonlardan bir guruhini kofirlar huzuriga yuboradilar. Ular “jumodus-soniy oyining oxirida turibmiz” deb o'ylab kofirlarni o'ldirishadi, mollarini o'lja olishadi. Kofirlar hisobiga ko'ra, o'sha kun rajab oyining boshi ekan. Ular Muhammad alayhissalom urush harom qilingan oyda jang qilishga, odamlarni o'ldirib, molini talashga ijozat berdi, deb ta'na qilishdi. Musulmonlar shu voqeadan iztirob chekib, Payg'ambarimizga savol berishganida yuqoridagi oyati karima tushirilgan. Alloh taolo urush harom qilingan oylarda (muharram, rajab, zulqa'da, zulhijja) jang qilish ulkan gunoh (gunohi kabira) ekanini eslatmoqda. Lekin odamlarni Islomga kirishdan to'sish va o'zining Islomga taslim bo'lmasligi, Baytulloh ziyoratiga kelgan kishilarga to'sqinlik qilish, Makka ahlini shahardan haydab chiqarish, xalq o'rtasida kufr tarqatish harom oylardagi urushdan ham ulkanroq gunohdir. Kofirlar musulmonlarni dinlaridan chiqarish uchun hamisha harakat qilishadi, ilojini topishsa aslo o'z hollariga qo'yishmaydi. Kim dinidan chiqib murtad bo'lsa, uning barcha amallari bu dunyoda ham, oxiratda ham habata (behuda) bo'ladi. Agar tavba qilib, yana diniga qaytsa, so'nggi yaxshi amallarining savobiga ega bo'ladi.

إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ يَرۡجُونَ رَحۡمَتَ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٢١٨

218. Haqiqatan imon keltirganlar, hijrat qilganlar va Alloh yo'lida jihod qiluvchilar Alloh rahmatini umid qiladilar. Alloh mag'firatli, rahmlidir.

Allohga imon keltirganlar, Alloh yo'lida hijrat qilganlar (ya'ni dinlarini asrab qolish uchun o'zga yurtlarga ko'chganlar) va Alloh roziligi yo'lida jiddu jahd qiluvchilardan Alloh taolo hech qachon O'z rahmatini darig' tutmaydi. Bundaylarga Parvardigor o'ta kechiruvchi va rahmlidir. Mo'minlar shundayin saodatli ummatdirki, Alloh azza va jalla ularga O'z rahmatini keng qilib, mag'firatini ustlaridan yog'dirib qo'yibdi. Bunga Alloh taoloning O'z Payg'ambariga amri sifatidagi quyidagi oyati ham dalolat qiladi: "Mening nafslariga zulm qilgan bandalarimga ayting: "Allohning rahmatidan noumid bo'lmanglar, albatta, Alloh (O'zi xohlagan bandalarining) barcha gunohlarini mag'firat qiladi" (Zumar, 53). Demak, banda bilmay turib bir gunohni sodir etsa va so'ngra chin dildan istig'for aytib tavbaga yuzlansa hamda o'sha ishni qayta qilmaslikka azmu qaror etsa, agar gunohlari dengiz ko'pigicha bo'lsa ham Alloh taolo u bandani O'z rahmati ila kechib yuboradi. Savbon roziyallohu anhu Payg'ambarimiz alayhissalomning: "Dunyo va undagi bor narsalardan ko'ra menga ushbu oyat afzaldir" deganlarini rivoyat qilgan (Ahmad rivoyati). Aliy ibn Abu Tolib karramallohu vajhahudan rivoyat qilingan hadisda esa, Rasuli akram alayhissalom: "Alloh taolo biror gunohni bexos sodir etib, keyin tavba qiluvchi bandasini yaxshi ko'radi", deganlar (Ahmad rivoyati).