Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Diniy bag'rikenglik – tinchlik va taraqqiyot kafolati

18.11.2020   2026   8 min.
Diniy bag'rikenglik – tinchlik va taraqqiyot kafolati

Bugungi kunda yurtimizda 130 dan ziyod millat va elat, 16 ta diniy konfessiya vakillari teng huquqli hamda o'zaro hamjihatlikda tinch-totuv yashab kelmoqda. Ularning huquq va erkinliklari kafolatlangan holda ta'lim olishi, kasb-hunar egallashi hamda o'z milliy va diniy an'ana hamda qadriyatlariga rioya qilishlari uchun barcha zarur sharoitlar yaratib berilgan.

Bundan tashqari, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasida millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglikni ta'minlash, yon-atrofimizda xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo'shnichilik muhitini rivojlantirish, yurtimizning xalqaro nufuzini mustahkamlash masalalariga alohida e'tibor qaratilgan bo'lib, bu bilan millatlararo munosabatlar rivojida yangi bosqich boshlandi.

BMT Bosh Assambleyasining qaroriga muvofiq, 1997 yildan buyon butun dunyoda har yili 16 noyabr' – “Halqaro bag'rikenglik kuni” sifatida nishonlanadi. Mazkur sana munosabati bilan O'zbekiston xalqaro islom akademiyasida “Diniy bag'rikenglikni ta'minlashda Markaziy Osiyo davlatlarining tarixiy qadriyatlarini o'rganish va targ'ib qilish masalalari” mavzusida xalqaro onlayn konferentsiya bo'lib o'tdi.

Anjumanda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mitasi, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining xalqaro ishlar va parlamentlararo aloqalar qo'mitasi, O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi, UNESSOning O'zbekistondagi vakolatxonasi, O'zbekiston musulmonlari idorasi, mamlakatimizdagi diplomatik korpus, turli davlat va jamoat tashkilotlari, yurtimizda rasman ro'yxatdan o'tgan 16 ta diniy konfessiya vakillari, dinshunos va huquqshunos olimlar, soha bo'yicha ekspertlar, Akademiya o'qituvchilari hamda talaba-yoshlar ishtirok etdi.

Zoom platformasi orqali o'tkazilgan onlayn konferentsiyani O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi Ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo'yicha prorektori Zohidjon Islomov olib bordi. Anjumanni O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi Diniy-ma'rifiy faoliyatni muvofiqlashtirish bo'yicha birinchi prorektor, professor Shuhrat Yovqochev kirish so'zi bilan ochdi.

– Bugungi konferentsiyani o'tkazishdan ko'zlangan asosiy maqsad millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglikni ta'minlash borasida amalga oshirilgan ishlarni o'rganish, istiqboldagi belgilangan vazifalarni tahlil qilish, mavjud muammolarni aniqlash va shu yo'nalishda o'z echimini kutayotgan masalalarni hal qilishda takliflar ishlab chiqishdir, – deydi Shuhrat Yovqochev. – Zero, mamlakat taraqqiyotida barqarorlik, millatlararo totuvlik, dinlararo bag'rikenglik muhitini saqlash ustuvor ahamiyat kasb etadi. Hozirgi globallashuv jarayonida diniy bag'rikenglik muammosi jahon hamjamiyati uchun ham g'oyat dolzarb masalalardan biri bo'lib hisoblanadi. 1995 yil 16 noyabrda BMTning Fan, ta'lim va madaniyat bo'yicha ixtisoslashgan tashkiloti UNESSO tomonidan “Bag'rikenglik tamoyillari” deklaratsiyasining qabul qilinishi buning yorqin dalilidir. Shuningdek, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev 2017 yil 19 sentyabrda BMT Bosh Assambleyasi 72-sessiyasida “Diniy bag'rikenglik” deb nomlangan maxsus rezolyutsiyasini qabul qilish tashabbusi bilan chiqqani jahon hamjamiyatining diqqatini tortgan edi. Mazkur hujjat ko'p o'tmay, BMTning 73-sessiyasida a'zo davlatlar tomonidan yakdillik bilan qabul qilindi va 50 dan ziyod mamlakatlar ushbu hujjatni qabul qilish istagini bildirdi.

Shundan so'ng, Oliy Majlis Qonunchilik Palatasining xalqaro ishlar va parlamentlararo aloqalar qo'mitasi rahbari Dilorom Fayziyeva mamlakatimizda diniy bag'rikenglikka bo'lgan e'tibor, millatlararo totuvlikni ta'minlashning huquqiy asoslari xususida so'z yuritdi.

Onlayn konferentsiya davomida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mitasi raisi Abdug'affor Ahmedov so'zga chiqib, yurtimizda konfessiyalararo totuvlik, tinchlik va barqarorlikni saqlash yo'lida olib borilayotgan oqilona siyosat va islohotlar, amaliy chora-tadbirlarga to'xtalib o'tdi.

– Muhtaram Prezidentimiz tomonidan so'nggi yillarda jamiyat hayotining barcha sohalari qatori diniy-ma'rifiy sohaga ham alohida e'tibor qaratilmoqda, – deydi Din ishlari bo'yicha qo'mita raisi Abdug'ofur Ahmedov. 

– 2017-2021-yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasining beshinchi yo'nalishi xavfsizlik, diniy bag'rikenglik va millatlararo totuvlik masalasiga bag'ishlangani, mazkur masala davlat siyosatining ustuvor yo'nalishi ekanini ko'rsatadi. «Ma'rifat va diniy bag'rikenglik» to'g'risidagi rezolyutsiya jahonda turli din va e'tiqod vakillariga nisbatan toqatsiz, murosasiz munosabatlar kuzatilayotgan bir vaqtda global tahdidlarga qarshi kurashishning samarali vositasi sifatida ilgari surilgani bilan yanada ahamiyatlidir. Shuningdek, O'zbekiston tashabbusi dunyoda tinchlik-osoyishtalikni saqlash, diniy bag'rikenglikni ta'minlashda naqadar katta ahamiyatga ega ekani bugungi murakkab davrda yaqqol namoyon bo'lmoqda. Uchrashuv mobaynida Rus pravoslav cherkovi Toshkent va O'zbekiston eparxiyasi rahbari mitropolit Vikentiy Morar hamda Rim-katolik markazi rahbari episkop Yeji Masulevich ham so'zga chiqib, yurtimizdagi diniy bag'rikenglik va millatlararo totuvlik qadriyatga aylanganini ta'kidlashdi. – Asrlar davomida mana shu zaminda rivojlanib kelgan millatlararo va diniy bag'rikenglik g'oyalarini qadrli meros sifatida saqlash yo'lida birgalikda harakat qilishimiz kerak, – deydi Rus pravoslav cherkovi Toshkent va O'zbekiston eparxiyasi rahbari mitropolit Vikentiy Morar. 

– Chunki barqarorlik, birlik, bahamjihatlik bor joydagina qudratli davlat va rivojlangan jamiyat barpo etiladi. Eng muhimi, O'zbekiston xalqida ana shunday bag'rikenglik bor. Tarixan bu isbot topgan. Ikkinchi jahon urushida turli hududlardan olib kelingan yuz minglab oilalar va bolalarga o'zbek xalqi boshpana berdi. Har bir oila ularni o'z bag'riga olib, ota-onalik mehrini ulashdi. O'zbek xalqining ana shu bag'rikengligi avloddan avlodga meros bo'lib o'tib kelayotgani juda muhim. – Mazkur an'anaviy xalqaro konferentsiyada muntazam qatnashib kelaman, – deydi Rim-katolik markazi rahbari episkop Yeji Masulevich. 

– Konferentsiya yildan yilga ishtirokchilar soni, mavzular rang-barangligi hamda qatnashuvchi mamlakatlar geografiyasi kengayib bormoqda. Halqaro bag'rikenglik bayrami bizga O'zbekistonda ko'plab diniy, milliy, madaniy markazlarning tinch-totuv yashayotganini ko'rsatyapti. Hayotiy bir voqeani yodga olsam: Samarqanddagi cherkovga borganimda mashina haydovchisi aytib bergan holat hech esimdan chiqmaydi. U o'zi tojik, bir qo'shnisi yahudiy, boshqasi nasroniy ekan. Ular o'z bayramlarini birga nishonlashlarini aytgandi. Mana shu — haqiqiy bag'rikenglik. Shuningdek, konferentsiya davomida «Tarixiy qadriyatlar, dinlararo aloqa va diniy bag'rikenglik; qiyosiy tahlil», «Markaziy Osiyo davlatlaridagi diniy vaziyat», «Zamonaviy dunyoda bag'rikenglik: diniy, huquqiy va siyosiy jihatlar», «Tarixiy qadriyatlarda diniy bag'rikenglik tamoyillari», «O'zbekiston Respublikasi – ko'pmadaniyatli jamiyat model'i sifatida», «Diniy bag'rikenglik – jamiyat taraqqiyoti poydevori» va boshqa mavzularda diniy konfessiya vakillari, dinshunos va huquqshunos olimlar, soha bo'yicha ekspertlarning ma'ruzalari tinglandi. – Asrlar davomida Turon zaminida yashagan ajdodlarimiz diniy bag'rikenglik tamoyillarini o'z turmush tarziga aylantirgan, – deydi O'zbekiston qozoq milliy madaniy markazi raisi Serikbay Usenov. 

– Diniy bag'rikenglik o'zbek xalqining turmush tarzida muhim o'rin tutgan. Boshqa xalqlar va dinlarga nisbatan etnik madaniy bag'rikenglik va totuvlik o'zbek xalqiga xos fazilatlardan biridir. Tarixga nazar tashlasak, O'zbekiston ilk diniy qarashlar va tasavvurlar o'lkasi ekaniga guvoh bo'lamiz. Qadimgi Horazm hududida zardushtiylik e'tiqodi vujudga kelgan bo'lsa, buddaviylik O'zbekistonning janubiy hududlariga eramizning boshlarida Kushon imperiyasi orqali kirib kelgani yozma manbalarda yozib qoldirilgan. Bu esa O'zbekistonda qadimdan diniy bag'rikenglik tamoyili ustuvor bo'lganidan dalolat beradi. Qizg'in munozara ostida o'tgan konferentsiya qatnashchilarda katta taassurot qoldirdi. Yig'ilganlar tomonidan bu kabi tadbirlar respublikamizda yashayotgan turli millat va elat vakillarining tili, madaniyati, an'analari va urf-odatlarini hurmat qilishga, jamiyatda ko'p millatli katta oila tuyg'usi, millatlararo totuvlik hamda diniy bag'rikenglikni yanada mustahkamlashga xizmat qilishi shubhasiz ekani ta'kidlandi.

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

​Jamoat haqining gunohi og‘ir!

10.07.2025   3678   4 min.
​Jamoat haqining gunohi og‘ir!

O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi xabar berishicha, may oyining 13-sanasida bir kunda 3 mlrd so‘mlik energoresurslarini talon-toroj qilish holatlari aniqlangan. Afsuski, bugun bunday gaz va elektr energiyaga yashirincha ulanib, davlatga milliardlab zarar yetkazgan kimsalar haqidagi xabarlarni tez-tez o‘qib qolamiz.
 

Birovning, ayniqsa, xalq haqidan qo‘rqmay o‘g‘rilik orqali manfaat topmoqchi bo‘layotgan insonlar oramizda ko‘plab topiladi. Bundaylarning nazdida gaz, suv, elektr energiya tuganmas boylik. Undan har kim o‘z manfaati yo‘lida foydalanishi mumkin. Biroq bu ne’matlar xonadonlarga kirib borishi uchun minglab insonlar mehnat qilishini, davlat esa milliardlab mablag‘ sarflashini, ular ham bir kun tugab qolishini xayoliga ham keltirmaydi.


Aslida ushbu ne’matlardan oqilona foydalanish, isrof qilmaslik nafaqat fuqarolik majburiyatimiz, balki insoniy vazifamiz, mo‘minlik burchimizdir.


Aytish joizki, uyda, ishda, ko‘chada kommunal to‘lovlar atrofida aylanayotgan qator muammolar haqida ko‘p eshitamiz, ba’zan o‘zimiz uning guvohi yoki bevosita ishtirokchisiga aylanamiz. Lekin bu muammolar to‘lovni o‘z vaqtida amalga oshirmaslik yoki ayrim nobop kimsalarning qilmishi oqibatida yuzaga chiqayotgani yodimizga ham kelmaydi. To‘lovlarni imkon bo‘la turib asossiz bahonalar yoki o‘z vaqtida to‘lamaslik yoki hisoblagich jihozlarini teskariga aylantirish yoxud har xil hiylalar ishlatib, ularni to‘lashdan qochish davlatning va xalqning haqini yeyish hisoblanadi. Chunki tabiiy boyliklar davlat va xalq mulkidir.


Qolaversa, kommunal xizmatlardan foydalanish uchun har bir xonadon ta’minotchilar bilan shartnoma tuzib, qo‘l qo‘ygan va o‘zaro kelishuvda to‘lovni o‘z vaqtida ado etishga kelishgan. Shu bois to‘lovlarni vaqtida ado etishimiz shar’an ham joiz. 


Ta’kidlash lozimki, xalqning mulkida barcha fuqarolar, xususan, kam ta’minlanganlar, nogironlar, yetim-yesirlar, keksalarning haqi bor. Ulardan foydalanishga kelganda faol bo‘lib, to‘lovga kelganda qochayotgan, paysalga solayotganlar yuqorida zikr etilgan qatlamlarning ham haqini o‘zlashtirib, nohaq yeyayotganini bilib olsinlar. Zero, Qur’oni karimda: Ey iymon keltirganlar, bir-birlaringizning mollaringizni botil yo‘l bilan yemanglar (Niso surasi 29-oyat), deya ogohlantirilgan. Shunday bo‘lgach, har bir fuqaro o‘zgalarning moliga, ayniqsa, jamoat mulkiga xiyonat etmasligi darkor! Bunga e’tiborsizlik oxiratda yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin.


Havla binti Amr roziyallohu anho rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar: Ba’zi bir odamlar Allohning mulki (jamoat pullari)ga xiyonat qiladi. Qiyomat kuni ular jahannamga ravona bo‘lishadi (Imom Buxoriy rivoyati). Shunday ekan, bu masalaga jiddiy yondashishimizga to‘g‘ri keladi.


Shuningdek, gaz, elektr energiya va suv kabi ne’matlardan oqilona foydalanish ham dinimiz talabidir. Zero, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Iqtisod qilgan kimsa kambag‘al bo‘lmas, maslahat qilgan pushaymon bo‘lmas” (“Mushkotul nasobih”), deb tavsiya  berganlar.


Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Solih hidoyat, go‘zal ko‘rinish va iqtisodli bo‘lish nabiylikning yetmishdan bir juzidir”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).


Demak, doim ahli solihlardan bo‘lib, tejamkor bo‘lish, isrofga yo‘l qo‘ymaslik, har bir narsani o‘z o‘rnida, me’yorida tasarruf qilish, keragidan ortiq, behudaga sarflamaslik nabiylikning yetmish juzidan bir juz, yetmish bo‘lagidan bir bo‘lak ekan. Buni har bir mo‘min-musulmon yaxshi anglab, hayotiga tatbiq qilishi lozim.


Xulosa qilib aytganda, halollik inson hayotini xotirjam, osoyishta va farovon qiladi. Shunday ekan, kommunal to‘lovlarni o‘z vaqtida to‘lab, xalq haqiga xiyonat qilmaylik, azizlar!

 

G‘ayrat BOZOROV,

Dehqonobod tumani

“Oqrabot ota” jome masjidi

imom-xatibi

Maqolalar