Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Aprel, 2025   |   11 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:31
Quyosh
05:53
Peshin
12:30
Asr
17:02
Shom
19:00
Xufton
20:16
Bismillah
09 Aprel, 2025, 11 Shavvol, 1446

2. BAQARA SURASI, 154–157 OYaTLAR

24.09.2020   6695   6 min.
2. BAQARA SURASI, 154–157 OYaTLAR

وَلَا تَقُولُواْ لِمَن يُقۡتَلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتُۢۚ بَلۡ أَحۡيَآءٞ وَلَٰكِن لَّا تَشۡعُرُونَ١٥٤

154. Alloh yo'lida halok bo'lganlarni "o'lik" demanglar, yo'q, ular tirik, lekin sezmaysizlar.

Alloh dinining g'olib bo'lishi yo'lidagi janglarda fidoyilik ko'rsatib, halok bo'lganlar aslo "o'lik" sanalishmaydi, ular hamisha barhayotdir. Chunki ular bu jasoratlari bilan Parvardigorlari roziligini topishdi, Uning dini ravnaqi yo'lida eng shirin jonlaridan ham kechishdi. Oxiratda ulardan ham baxtli, ulardan ham yuqori imtiyozga ega, ulardan ham oliy maqomga erishgan kimsa bo'larmikin?!

Oyati karimadagi “Alloh yo'lida qatl qilinganlar”dan murod, shahidlardir. “Shahid” so'zi lug'atda «jangda qurbon bo'lgan» ma'nosini bildiradi. Jang maydonida kofir dushmanlar qatl qilgan, shar'iy hukumatga qarshi bosh ko'targan osiylar, yo'lto'sarlar o'ldirgan, tunda uyiga kirgan o'g'ri tosh kabi biron narsa bilan halok qilgan, jang maydonidan jarohatli o'lik jasadi topilgan odamlar «shahid» hisoblanadi. Bir musulmon kishi tomonidan qasd qilib, keskir qurol bilan nohaq o'ldirilgan musulmon ham shahid sanaladi. Yuqoridagilarning shahid bo'lishi uchun ular balog'atga etgan, hayz, nifos, junublikdan pok bo'lishi, hayotdan naf ko'rmay joni uzilgan bo'lishi kerak. Shuningdek, shariatda tug'ish paytida o'lgan, kasallik tufayli qorni shishib o'lgan, tom bosib yoki suvda cho'kib halok bo'lganlar ham shahidga tenglashtirilgan. Shahidlarning qonli kiyim-boshlari echilmay, jasadi yuvilmay, janozalari o'qilib dafn etiladi.

وَلَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ١٥٥

155. Va Biz sizlarni ba'zan biroz qo'rqinch va ochlik bilan, molga, jonga, mevalarga nuqson etkazish bilan imtihon qilamiz. (Ey Muhammad), sabrlilarga bashorat beringki;

Alloh taolo bandalarini "...bir oz qo'rqinch va ochlik bilan, mol-mulkka, jonga, mevalarga nuqson etkazish bilan" sinaydi. Qiyinchiliklarda, sinovlarda odam toblanadi. "Qo'rqinch" deganda dushmandan bo'ladigan xavf-xatar tuyg'usi tushuniladi. Qahatchilik yoki boshqa sabablardan kelib chiqadigan ocharchilik ham Alloh taoloning bir nav sinovidir. Shuningdek, o'g'ri olishi, ofat etishi yoki zolimlarning tajovuzi tufayli mol-mulkka nuqson etkazish; turli xastaliklar bilan, yaqin kishilarning, yor-birodar va sheriklarning o'limi, kasalligi bilan jonga nuqson etkazish; mevalarga ofat yuborish, barakasini o'chirish bilan zarar etkazish ila sinab ko'ramiz, deydi. "Qaysi bir bandaga Alloh taolo yaxshilikni ravo ko'rsa, unga shu dunyoning o'zida jazo va uqubat beradi. Yomonlikni ravo ko'rsa, oxiratga qoldiradi" mazmunli hadisi sharif rivoyat qilingan. Banda o'z boshiga yoki musulmon yoru birodari, qavmu qarindoshining boshiga sinov kelganida sabr qiladi. Ayniqsa, biror balo yoki musibat etganida musulmon kishi sabrli bo'lishi va Janobi Haqning o'zi o'rgatgan istirjo' duosini aytishi, hamma narsa Alloh taoloniki va bari Uning O'ziga qaytadi, degan e'tiqodni mahkam tutishi kerak. Ulamolar: «Musibatga ilk to'qnashgandagi sabr muhim, chunki vaqt o'tgach kishi xohlasa ham, xohlamasa ham sabr etadi. Aqlli kishi musibatning boshida chidagan kishidir», deyishgan.

ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ١٥٦

156. ularga musibat kelganida: "Bizlar albatta Allohnikimiz va albatta Unga qaytamiz", deyishadi.

Oyatdagi "Bizlar albatta Allohnikimiz va albatta Unga qaytuvchimiz" ("Inna lillahi va inna ilayhi roji'un") istirjo' duosidir. Musibat yoki bir balo-ofat etganida musulmon kishi sabrli bo'lib, Janobi Haq O'zi o'rgatgan shu duoni aytishi lozim. Agar bu duodan so'ng "Allohumma ajirni fi musibati vaxluf li xayromminha" (ya'ni: "Allohim, menga musibatimda ajr ber va uning o'rniga yaxshirog'ini bergin") duosini qo'shsa, Payg'ambar alayhissalomning sunnatlariga amal qilgan bo'ladi. Rasululloh alayhissalom: "Birortangizning oyoq kiyimi ipi uzilsa ham, istirjo' aytsin", deganlar. Demak, kattayu kichik har bir ko'ngilsiz hodisada, ko'zining qorachig'i, jigarbandi bo'lmish bolasi o'lganida ham, oyoq kiyimining ipi uzilganida ham sabr kerak. Barcha payg'ambarlar o'z ummatlariga ibrat bo'lish uchun har qanday sinov-qiyinchiliklarga sabr etishgani tarixdan ma'lum. Musibatlarga sabr etish Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalomning ham ulug' sifatlaridan edi. Alloh taolo Qur'oni karimning ushbu oyati orqali u zotning ummatlari bo'lmish sizu biz, musulmonlarga ham sabrni buyurgan va buning natijasi yaxshilik bilan tugashi xabarini bergan. Alloh taoloning savobiga erishish uchun sabr-chidam kerak, Haq yo'lida «chiroyli sabr qilish» kerak. Ammo sabr degani jim-harakatsiz turish, degani emas, Alloh taolo aytganiday chidam bilan yurish deganidir. Shundagina Alloh taoloning haq va'dasiga erishiladi. Hadisi sharifda: «Hech kimga sabrdan ko'ra yaxshiroq va kengroq hadya berilmagan», deyiladi.

أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَةٞۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ١٥٧

157. AnashulargaParvardigorlaridanmag'firatvarahmatbor, anashularto'g'riyo'lnitopganlardir.

Musibat etganida sabr qilib, hamma narsa Allohniki va bari Alllohga qaytadi, degan e'tiqodni mahkam tutgan, uning ma'nosini o'ziga aqida qilib olgan kishiga mukofot o'laroq Allohning salovotlari, mehri, shafqati hamda rahmati va'da qilingan. Rasululloh sollallahu alayhi vasallam marhamat qilib: "Mo'minning ishi ajoyib, Alloh unga nimani qazo qilsa, faqat yaxshilikka bo'ladi. Agar unga musibat etsa, sabr qiladi. Bu o'zicha yaxshi. Agar yaxshilik etsa, shukr qiladi, bu ham o'zicha yaxshi. Bunaqa ne'mat mo'mindan o'zga hech kimga nasib etmaydi", deganlar.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Maqolalar

100 ta sirli ibora

08.04.2025   3810   5 min.
100 ta sirli ibora

100 ta SIR-ASRORLI IBORA

yoxud

ODAMLAR BILAN

MULOQOT (oila, uy, ishxona, jamoat joylari) DAGI

100 ta “SЕHRLI SO‘Z”ni

ULUG‘  USTOZ  ULAMOLARIMIZ  bayon  qilib  berganlar:

 

         (1-qism)

KALOMULLOHNING OYATI KARIMALARIDA

XUDOIM TAOLO MARHAMAT QILADI:

 

  1. “...Odamlarga shirinso‘z bo‘ling!” (Baqara surasi 2/83 oyat).

 

  1. “Allohning rahmati sababli Siz, ey, Muhammad, sahobalarga muloyimlik qildingiz. Agar dag‘al va toshbag‘ir bo‘lganingizda, albatta, ular atrofingizdan tarqalib ketgan bo‘lur edilar. Bas, ularni afv eting, gunohlari uchun kechirim so‘rang va ular bilan kengashib ish qiling!” (Oli Imron surasi 3/159 oyat).

 

  1. “Ey, Muso! Siz o‘zingiz va birodaringiz Horun Mening oyatlarimni odamlarga olib boringiz va Meni zikr qilishda sustlik qilmangiz! Ikkingiz Fir’avnning oldiga boringiz, chunki u «Men – xudoman», deb haddidan oshdi. Bas, unga yumshoq so‘z aytingiz! Shoyad, u eslatma olsa yoki halok qilishimdan qo‘rqsa (Toho surasi 20/42-44 oyatlar).

 

 

JANOBI PAYG‘AMBARIMIZ

RASULULLOH SALLALLOHU ALAYHI VASALLAM

MЕHR-MURUVVAT TARIQASIDA MARHAMAT QILADILAR:

 

  • «Yarimta xurmo bilan bo‘lsa ham o‘zingizni do‘zaxdan saqlang! Agar kimki buni topolmasa – shirin so‘z bilan!»;
  • «Haq bo‘la turib, janjalni tark etgan kishiga Jannat yonidagi bir uyga kafilman! Hazildan bo‘lsa ham, yolg‘onni tark etgan kishiga Jannat o‘rtasidagi bir uyga kafilman! Go‘zal xulqli kishiga Jannatning eng yuqorisidagi bir uyga kafilman!» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Mo‘minlarning imoni eng mukammali – xulqi go‘zal bo‘lganlaridir» (Imom Termiziy rivoyatlari);
  • «Yer yuzidagilarga rahm qiling, osmondagi Zot sizga rahm qilgusidir»;
  • «Albatta, odamlarga go‘zal xulqdan afzalroq narsa berilmagan» (Imom Tabaroniy rivoyatlari);
  • «Bir kishiga tabassum bilan yaxshi so‘z aytish – sadaqadir» (Imom Buxoriy rivoyatlari);
  • «Qo‘shnilaringiz sizni “yaxshi odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yaxshisiz. Agar ular sizni “yomon odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yomon odamsiz»;
  • «Sadaqaning afzali – kelisholmay qolganlarning o‘rtasini isloh qilishdir» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);   
  • «Biror kishi bor aybingizni aytib, sizni haqoratlasa, siz uni unda bor aybi bilan ham haqoratlamang. Shunda buning savobi sizga, gunohi unga bo‘lur»;
  • «Kim Allohga va Oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, yaxshi gap aytsin yoki jim tursin!» (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Kim agar birovning aybini aytib, odamlarga oshkor qilsa, to o‘zi ham shu aybni qilmasdan dunyodan ketmaydi»;
  • «Kimiki biror mo‘min kishining aybi yoki gunohini bilib turib, uni fosh etmay yashirsa, go‘yo tirigicha ko‘milgan go‘dakni tiriltirganchalik savobga ega bo‘lur» (Imom Bayhaqiy rivoyatlari);
  • «Kimki bir musulmonning aybini yashirsa, Alloh dunyo-yu oxiratda uning aybini yashiradi»;
  • «Har bir qilinadigan yaxshilikka sadaqa savobi berilur»;
  • «Qaysi kishi o‘zganing aybini ko‘rib, uni yashirsa, xuddi tiriklay ko‘milgan qizni qabridan qutqargan kabi bo‘ladi» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Kimki bir chumchuqni bekordan-bekor o‘ldirsa, Qiyomat kunida u chumchuq Arsh oldiga kelib, baland ovoz bilan: “Parvardigorim, bu bandadan so‘ragin, nima uchun meni behuda o‘ldirdi ekan?” – deydi»;
  • «Zolim bilan birga yurgan odam jinoyat sodir qilibdi»;
  • «Birodaringiz zolim bo‘lsa ham, mazlum bo‘lsa ham unga yordam bering!» (zulm ildiziga bolta urish – ham zolimga, ham mazlumga yordamdir);
  • «Maslahatni aql egalaridan so‘ranglar – to‘g‘ri yo‘l topasizlar. Ularning aytganidan chiqmang – pushaymon bo‘lasizlar»;
  • «Kim bir musulmonning gunohini yashirsa, Alloh uning gunohini dunyoda ham, oxiratda ham yashiradi»;
  • «Kimniki Alloh Taolo do‘st tutsa, unga odamlarning hojatlari tushadigan qilib qo‘yadi»;
  • «Siz yaxshilikni unga munosib bo‘lganga ham, bo‘lmaganga ham qilavering. Agar siz ezgulikka loyiq odamni topsangiz, demak, u ezgulik ahlidir, agar unday odamni topmasangiz, demak, siz o‘zingiz ezgulik ahlidansiz»;
  • «Kimki biror gunoh ish qilishni niyat qilsa-yu, so‘ngra niyatidan qaytsa, unga bir yaxshilik savobi yozilajak»;
  • «Butun umr ezgulikni tilanglar!»;
  • «Odamlarning yaxshisi – kishilarga manfaati ko‘p tekkanidir»;
  • «Biror banda dunyoda bir bandaning aybini yashirsa, Alloh taolo Qiyomat kuni uning ayblarini yashiradi» (Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Allohning ne’matlari bilan yaxshi qo‘shnichilik qilinglar, zero u biror oiladan ketib qolsa, qaytib kelmasligi mumkin»
  • «Kimki yaxshilik ko‘chatini qadasa, orzu qilgan hosilini yig‘ib oladi va kimki yomonlik urug‘ini sepsa, afsus-nadomat mevasini terib oladi»;
  • «Kim musulmon birodarining aybini yashirsa, Alloh uning aybini Qiyomat kuni yashiradi. Kim musulmon birodarining aybini oshkor qilsa, Alloh uning aybini oshkor qiladi, hatto uni o‘z uyida ham sharmanda qiladi» (Imom Ibn Moja rivoyatlari);
  • «Ummatimning rahmdillaridan va shafqatlilaridan fazilat istanglar! Chunki sizlar ularning qanotlari ostida yashaysizlar»;
  • «Sizlardan birortangiz o‘zi uchun yaxshi ko‘rgan narsani birodari uchun ham ravo ko‘rmaguncha, mo‘min bo‘la olmaydi» (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari).

                    

(1 – qism tugadi. Davomi bor...).

Ibrohimjon domla Inomov

 

Ibratli hikoyalar