Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyul, 2025   |   15 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:17
Quyosh
04:59
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyul, 2025, 15 Muharram, 1447

Makedoniyada islom

18.09.2020   1766   5 min.
Makedoniyada islom

Joylashuvi. Janubiy Yevropada, Bolqon yarim orolining markaziy qismida joylashgan davlat. Janubda – Gretsiya, sharqda – Bolgariya, shimolda – Serbiya va Chernogoriya, g'arbda – Albaniya bilan chegaradosh.

Tarixi. Makedoniya eramizdan avvalgi V-II asrlarda Bolqon yarim orolida vujudga keldi. Filipp II Makedoniya erlarini birlashtirdi. Uning o'g'li Aleksandr ko'p erlarni bosib olib, ulkan hokimiyatga asos soldi. VII asrda Makedoniya hududiga slavyanlar kelib o'rnashdi. XIV asrga kelib bu o'lka Usmonlilar imperiyasi tarkibida bo'ldi. XX asrga qadar makedoniyaliklar tinch-omon yashashdi, mamlakatda ilm-fan, madaniyat gullab yashnadi. Buni barpo etilgan o'nlab maktab-madrasalar, shifoxona, kutubxonalar, ko'rkam va muhtasham masjidlar ham isbotlaydi. Birinchi jahon urushidan so'ng Usmonlilar saltanati parchalanib ketgach, Makedoniya Serbiya, Gretsiya va Bolgariya tomonidan bo'lib olindi.    

1945 yilda Sotsialistik Yugoslaviya tarkibiga kirgan Makedoniya Respublikasi Ittifoqi tashkil topdi. 1991 yilda Makedoniya mustaqil davlat deb e'lon qilindi. Mamlakat 1993 yildan BMT a'zosi. 1991 yil 4 dekabrda O'zbekiston Respublikasi suverenitetini tan oldi.

Iqtisodi. Makedoniya iqtisodi sust rivojlangan agrar-industrial davlatdir. Mamlakatda ko'mir, qo'rg'oshin, rux, temir va nikel rudalari qazib olinadi va qayta ishlanadi. Mashinasozlikda sanoat uskunalari, elektr asboblar, qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqariladi. Kimyo-farmatsevtika, yog'ochga ishlov berish ancha rivojlangan. Asosiy qishloq xo'jalik ekinlari — bug'doy, makkajo'xori, meva va sabzavotlar. Chorvachilik tog'-yaylov qo'ychiligiga ixtisoslashgan.

Ta'lim va madaniyat. Mamlakatda 7-15 yoshdagi bolalar uchun 8 yillik majburiy boshlang'ich ta'lim joriy etilgan. Shuningdek, gimnaziya va kasb-hunar maktablari ham faoliyat yuritadi. Skop'eda 1949 yilda tashkil qilingan yirik o'quv yurti, pedagogika akademiyasi, Makedoniya fan va san'at akademiyasi, milliy tarix instituti, Oxrid shahrida gidrobiologiya instituti, Strumitsa shahrida paxta instituti, bundan tashqari, turli yo'nalishlardagi 20 ga yaqin ilmiy tadqiqot markazlari bor. Poytaxtda Davlat kutubxonasi, arxeologiya, tarix, etnologiya muzeylari, rasmlar galereyasi joylashgan.

Dini. Makedoniya ko'p millatli davlatdir. Aholining 67 foizini makedonlar, qolgan qismini albanlar, turklar, serblar va slavyanlar tashkil etadi. Dindorlarning 59 foizi pravoslav, 35 foizi musulmon, 4 foizi katolik, 1 foizi protestant.

Makedoniyada Islom dini Usmonlilar hukmronlik qilgan yillari paydo bo'la boshladi. Aynan shu yillar mamlakatda ilk masjid va madrasalar barpo etildi. Musulmonlarning aksariyati hanafiylik mazhabiga e'tiqod qiladi. Mamlakat muslmonlarining diniy-e'tiqodiy ishlariga Makedoniya Islom birligi kengashi rahbarlik qiladi.

Makedoniyada 1000 ga yaqin jome masjidlari musulmonlar xizmatida. Ularning aksariyati XV va XVI asrlarda barpo etilgan. Skop'e shahridagi “Mustafo Poshsho” va “Sulton Murod” jome masjidlari, Bitoladagi “Ishoq”, Tetovodagi “Sharen” va “Saat” jomelari, Shtip shahridagi “Kadn” va “Hon” masjidlari, Oxriddagi “Ali Poshsho” kabi jome masjidlar Makedoniyadagi eng qadimiy va yirik masjidlar hisoblanadi.

Mamlakatda islomiy ilmlarni o'qitish bo'yicha o'ziga xos tizim joriy etilgan. Bolqon yarim orolidagi eng qadimiy diniy ta'lim dargohlaridan biri “Isobek” madrasasi o'n beshinchi asrdan beri faoliyat yuritib kelmoqda. Madrasa o'rta-maxsus ta'lim muassasasi maqomida bo'lib, o'z davrida hatto oliy o'quv yurti darajasigacha ko'tarilgan. O'quv dargohi huzurida kutubxona va masjid ham bor. Ushbu masjid 1475 yilda barpo qilingan. Ikkinchi jahon urushidan so'ng ushbu madrasa 1979 yilga qadar o'z faoliyatini to'xtatdi. 1984 yildan boshlab madrasa yana talabalarni qabul qila boshladi.

2000 yil mamlakatdagi Islom jamiyati tashabbusi bilan Skop'e shahrida oliy diniy ta'lim muassasasi ochildi. Ushbu dargoh nafaqat madrasa talabalariga, balki ko'plab xorij mamlakatlari talabalari uchun ham Islom ilmlari bo'yicha oliy ma'lumotga ega bo'lish imkoniyatini berdi. 

Mamlakatdagi eng qadimiy va jozibador “Mustafo Poshsho” jome masjidi poytaxt Skop'e shahrida joylashgan. U 1492 yil Sulton Salim I ning vaziri Mustafo Poshsho tashabbusi bilan barpo etilgan. Masjid yaqinida Mustafo Poshshoning qabri bor. Jome 1968 yil davlat muhofazasiga olingan.

Bitola shahridagi 1558 yil qurilgan “Yeni” masjidi (Yangi masjid) hashamatli bezaklari bilan alohida ajralib turadi. U to'g'ri to'rtburchak shaklida bo'lib, 40 metr uzunlikdagi minorasi bor. Makedoniya Islom hamkorlik tashkilotining a'zosi hisoblanadi.

Davron NURMUHAMMAD

Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

Indoneziya OAV O‘zbekiston olimlarining Jakartaga ilmiy safarini yoritdi

09.07.2025   2980   4 min.
Indoneziya OAV O‘zbekiston olimlarining Jakartaga ilmiy safarini yoritdi

O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi, Musulmonlar idorasi, Imom Buxoriy, Imom Moturudiy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi mas’ul xodimlaridan iborat ilmiy guruhning Indoneziyaga tashrifi ushbu mamlakatning yetakchi bosma va elektron nashrlari tomonidan keng yoritildi, deb xabar qilmoqda "Dunyo" AA muxbiri.

 

 

Jumladan, Indoneziyaning "CNN Indonesia" axborot agentligi "O‘zbekiston delegatsiyasi Indoneziyaga tashrif buyurdi" sarlavhali maqolani e’lon qildi. Unda Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universitetida "Movarounnahrdan Janubi-Sharqiy Osiyoga: hadis ilmlari va intellektual aloqalar" mavzusida ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tgani va mazkur anjumanda O‘zbekistondan yetakchi olimlar ishtirok etgani ma’lum qilingan.

 

"Tadbir ilmiy muloqot shaklida tashkil etilgan bo‘lib, uning doirasida Imom Buxoriy merosini o‘rganish, Mavarounnahr ulamolarining Indoneziya orollarida islom dinini tarqatishda tutgan o‘rni, hadisshunoslik yo‘nalishida hamkorlikni rivojlantirish kabi masalalar muhokama qilindi", – deb yozgan axborot agentligi.

 

O‘zbekiston delegatsiyasining tashrifi doirasida bo‘lib o‘tgan qator tadbirlar ikki mamlakat o‘rtasida islomiy ma’rifat, ta’lim, diniy bag‘rikenglik va tarixiy merosni asrab-avaylash sohalarida aloqalarni yanada mustahkamlashi ta’kidlangan.

 

Maqolada xabar qilinishicha O‘zbekiston ilmiy-ma’rifiy doiralari vakillari Indoneziya xalq manfaatlari va huquqlarini himoya qilish vaziri Muxaymin Iskandar, ekologiya vaziri o‘rinbosari Dias Xendrapriono, Ulamolar Kengashi va "Nahdatul ulamo" tashkiloti rahbariyati bilan uchrashuvlar o‘tkazdi.

"Businessreview" veb-sayti "Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligi diniy mo‘tadillik va islom ta’limi tizimini mustahkamlaydi" sarlavhali maqolani e’lon qildi.

 

 Nashrda Imom Buxoriy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligida Indoneziya poytaxtida ilmiy-amaliy konferensiya tashkil etilgani qayd etilgan.

 

 Materialda yozilishicha, anjumanda Mavorounnahr tarixi, Imom Buxoriy merosi, Markaziy Osiyo ulamolarining Indoneziyada islom ta’limotini tarqatishda tutgan o‘rni kabi mavzular muhokama qilindi.

 

Ushbu mamlakatdagi "Aspirasi Nusantara" elektron nashri Imom Moturidiy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari "Nahdlatul ulamo" tashkiloti faoliyati bilan tanishgani haqida yozdi. Ma’lum qilinishicha, shu yil 2 iyul kuni O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari Davron Maxsudov hamda Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari Shahzod Islomov Indoneziyadagi eng yirik tashkilot "Nahdlatul ulamo" rahbariyati bilan uchrashdi.

 

"Nahdlatul ulamo" tashkiloti qoshidagi Ilmiy markaz rahbari Abshor Abdullo Imom Moturidiy ta’limoti sunniy kalom ilmida mo‘tadil, aql va mantiqqa tayanadigan yo‘nalish ekanini qayd etdi" – deb yozgan elektron nashr.

 

Tomonlar ta’lim sohasida aloqalarni kengaytirish, talabalar almashuvini amalga oshirish va ziyorat turizmi yo‘nalishida dasturlar ishlab chiqish kabi mavzularda fikr almashdilar.

 

Indoneziyaning "Jakarta Merdeka" onlayn portali esa "Bogor Botanika bog‘ida do‘stlik daraxti ekildi" sarlavhali maqolani e’lon qilindi. Unda O‘zbekiston delegatsiyasi a’zolari Bogor shahridagi Indoneziya Milliy Botanika bog‘ida daraxt ekish marosimida ishtirok etgani va Indoneziya ekologiya vaziri o‘rinbosari bilan uchrashuv o‘tkazgani ma’lum qilingan.

 

 "Vazir o‘rinbosari Dias Xendrapriono Imom Buxoriy to‘plagan hadislar orasida tabiatni asrashga oid nasihat va tavsiyalar ko‘p ekanini ta’kidladi. Bu esa islom ta’limotida ekologik bilim va ong asosiy o‘rin tutishining yaqqol dalilidir", – deb yozilgan "Jakarta Merdeka" maqolasida. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati