Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Uzoq umr, keng rizq garovi

9.09.2020   2899   6 min.
Uzoq umr, keng rizq garovi

Uzoq umr ko'rish, keng rizqqa ega bo'lish – har bir inson orzusi. Kimdir bu yo'lda kunni tunga, tunni tongga ulab mehnat qilsa, yana kimdir boshqa choralar axtaradi. Ba'zan ming uringani bilan ishi baroridan kelmayotganidan noliydigan insonlarni uchratamiz. Bunday insonlar keng rizqqa ega bo'lish uchun har chorani ko'rishadi-yu, biroq Nabiyyi muhtaram alayhissalomning birgina hadislarini unutib qo'yishadi. Bu hadis...

“Sharhus sunna” kitobida ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimning qaramog'ida uch qizi bo'lsa yoki otasi vafot etib, uch singlisi qaramog'ida qolsa, ularga mehribonlik qilib, boradigan joyida murosali yashab ketadigan darajada yaxshi odob o'rgatsa, Alloh unga jannatni vojib qiladi”, deganlar. Shunda bir kishi: “Yo Allohning payg'ambari! Qizi ikki nafar bo'lsa-chi?” deb so'radi. Rasululloh solallohu alayhi va sallam: “Ikki nafar bo'lsa ham”, dedilar. “Bir nafar bo'lsa-chi?” deb so'rashganida: “Bir nafar bo'lsa ham”,  dedilar.

Ayol kishi turmush qurgunicha otasi, aka-ukasi yoki biror boshqa erkak qarindoshining qaramog'ida bo'ladi. Oila qurishi bilan erning qaramog'iga o'tadi. Taqdir taqozosi bilan qiz oilasidan ajrashib kelsa yoki turmush o'rtog'i vafot etib, beva qolsa, unga kim qaraydi? 

Bunday hollarda ayolning mahramlari uni o'z holiga tashlab qo'ymasliklari, o'ksigan ko'ngliga tasalli berib, ilgarigidek yaxshilik qilishlari lozim. Bunday ezgulik xayr-ehsonning eng yaxshisi hisoblanadi.

Rivoyat qilishlaricha, bir ayol og'ir xastalikka chalinadi. Shunda u  dori-darmoniga mablag' topa olmay, ming xijolat bilan ukasining xonadoniga keladi. Hol-ahvol so'rashib, gapni nimadan boshlashni bilmay turganida, ukasi: “Opa, tinchlikmi?” deb so'raydi. Opa maqsadini ming istihola bilan tushuntiradi: “Tobim qochib, shifokorga borgan edim, zudlik bilan operatsiya qilish zarurligini aytdi. Bir qancha dori-darmonlar buyurdi. Bilasan, jiyanlaring hali yosh, yolg'izman. Sendan najot istab keldim”.

Opaning nigohlari erga qadalgan edi. Uka opaning ahvolini tushunmadi yoki tushunishni istamadi. “Opa, ko'rib turibsiz, uy qurib, ta'mirlash ishlarini tugatay deb turibman. Ortiqcha mablag'im yo'q!”.

Opa ota-onasidan yolg'iz yodgorligi bo'lgan ukasining xonadonidan boshini egib chiqib ketdi.

Muolaja o'z vaqtida ko'rsatilmagani bois dard zo'rayib, opa omonatini topshirdi. Ukaning esa uyiga tasodif tufayli bir kechada o't ketib, bor-budidan ayrildi.

Shariatimiz ahkomlarida silai rahm keng targ'ib qilingan. Jamiyatda qarindoshlik aloqalarining, ya'ni silai rahmning ahamiyati adolat, yaxshilik qilish va boshqa chiroyli amallar kabi muhimdir.

Abdulloh ibn Amr ibn Oss roziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday marhamat qildilar: “Alloh taolo rahmli insonlarga rahm qiladi. Yer yuzidagilarga mehrli, shafqatli bo'ling, osmondagilar sizlarga rahm qilishadi. Rahm (qarindoshlik aloqalari) Rahmonga yaqindir. Kim qarindoshlikni bog'lasa, Alloh taolo u bilan (rahmat rishtasini) bog'laydi. Kim uni uzsa, Alloh taolo ham undan (rahmat rishtasini) uzadi” (Imom Abu Dovud va Imo Termiziy rivoyati).

Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallamning bu hadislarida ummatlarini silai rahmga chaqirib, qarindoshlik rishtalarini uzish Alloh taolo rahmatidan uzoq bo'lishga olib kelishi keltirilgan.

Kishi yaqinlariga yaxshilik qilmasa, tug'ishganlariga nisbatan toshbag'ir bo'lsa, bunday insonlar boshqalarga ham bemehr bo'ladi. Islom ta'limoti bunday ishlardan qat'iy ogoh etadi.

Suroqa ibn Ja'shamdan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey Suroqa, senga eng ulug' sadaqaning yoki sadaqadan ham ulug'roq narsaning dalolatini beraymi?” dedilar. “Ha, yo Rasululloh”, dedi. “Huzuringga qaytib kelgan va sendan boshqa ta'minotchisi bo'lmagan ayol zotiga ikrom ko'rsatmog'ing”, dedilar.

Oilasidan ajrashgan, boquvchisini yo'qotgan kishilarga, kam ta'minlangan oilalarga mehr-muruvvatli bo'lish, ularga ham ruhan, ham ma'nan ko'mak berish Alloh taoloning rahmatiga erishish uchun muhim vosita ekanini unutmaydik.

Qarindoshlik rishtalarini turli yo'l va usullar bilan mustahkamlashga harakat qilish insonning rizqi va umriga baraka berishi haqida Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam bashorat berib, bunday deganlar:  “Kimni rizqu ro'zi keng bo'lishi va umri uzoq bo'lishi xursand etsa, bas, u silai rahm qilsin, ya'ni qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin” (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).

Demak, uzoq umr ko'rish, keng rizqqa ega bo'lishning asosiy omili birgina shu hadisda aytib o'tilgan. Shunga amal qilsak, ishoning, umrimiz uzun, rizqimiz keng bo'ladi, inshoalloh!

 

Munira ABUBAKIROVA,

O'zbekiston musulmonlari idorasi mutaxassisi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Ota-ona bilan muomaladagi 35 odob

24.12.2024   1763   2 min.
Ota-ona bilan muomaladagi 35 odob

Bismillahir Rohmanir Rohiym

1. Ularning huzurida telefonni o‘chirish.
2. So‘zlariga diqqat bilan quloq solish.
3. Ularning fikrini qabul qilish.
4. Suhbatlariga qiziqish bilan munosabatda bo‘lish.
5. Ularning yuziga kamtarona va e’zoz bilan boqish.
6. Ularga doimo maqtov va iliq gaplar aytish.
7. Quvonchli yangiliklarni ular bilan baham ko‘rish.
8. Salbiy xabarlarni aytmaslik.
9. Ularning yaqin do‘stlarini maqtash va hurmat qilish.
10. Ular bajargan ishlarini doimo esga olib, maqtash.
11. Bir gapni qayta-qayta gapirsalar ham diqqat bilan eshitish.
12. Ularga og‘ir bo‘lgan o‘tmish voqealarini esga solmaslik.
13. Keraksiz gaplarni gapirishdan o‘zini tiyish.
14. Ular bilan kamtarona holda o‘tirish.
15. Ularning fikriga bepisanlik bilan qaramaslik yoki inkor etmaslik.
16. So‘zlarini bo‘lmaslik, ularni erkin gapirishiga imkon berish.
17. Ularning yoshini hurmat qilish va nevaralar bilan bezovta qilmaslik.
18. Nevaralarni ularning oldida tergamaslik.
19. Ular bergan nasihat va ko‘rsatmalarni qabul qilish.
20. Ular huzurida ularni asosiy shaxs deb bilish.
21. Ularning oldida ovozni ko‘tarmaslik.
22. Ularning oldida yoki ulardan avval yurmaslik.
23. Ulardan avval ovqat yemaslik.
24. Ularning yuziga tik qaramaslik.
25. Ularning qadriga yetib, ulardan faxrlanish.
26. Ularning oldida oyoqlarni uzatmaslik yoki orqa o‘girmaslik.
27. Ularni haqorat qilib, ularga malomat keltirmaslik.
28. Ularning haqqiga har doim duo qilish.
29. Ularning huzurida charchaganlikni yoki dilxiralikni namoyish qilmaslik.
30. Ular xatoga yo‘l qo‘ygan bo‘lsa, ularni kulgiga olmaslik.
31. Ular so‘ramasdan oldin ularga xizmat qilish.
32. Ulardan xafa bo‘lmaslik va ularni muntazam ravishda ziyorat qilish.
33. Ularning oldida go‘zal va xushmuomala so‘zlarni tanlab gapirish.
34. Ular yaxshi ko‘rgan ismlar bilan chaqirish.
35. Ularni hamma narsadan va barcha insonlardan ustun qo‘yish.

Ota-ona – yer ustidagi xazinaki, yer ostiga ko‘chishga yaqin qolgan. Allohim, ularning umrini sog‘liq va ibodatda uzun qil!
Omin, yo Robbim!

Homidjon domla ISHMATBЕKOV