Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Fevral, 2025   |   8 Sha`bon, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
06:08
Quyosh
07:28
Peshin
12:42
Asr
16:05
Shom
17:50
Xufton
19:05
Bismillah
07 Fevral, 2025, 8 Sha`bon, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

BAQARA SURASI, 102–103 OYaTLAR

31.08.2020   6656   10 min.
BAQARA SURASI, 102–103 OYaTLAR

 

وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٢

102. VaularSulaymonpodshohligidagishaytonlaro'qigannarsagaergashibketishdi. Sulaymonkofirbo'lmadi, lekinodamlargasehro'rgatishganiuchunshaytonlarkofirbo'lishdihamdaBobilshahridaHorutvaMorutismliikkifarishtagatushgannarsagaergashishdi. Holbukiikkovi: "Bizlarsinovmiz, yanakofirbo'libqolma" demayturibhechkimgasehro'rgatmasedi. Ikkovidaner-xotinorasinibuzishnio'rganishardi, vaholanki, ularAllohiznisizhechkimgazararetkazaolishmaydi. Ularo'zlarigazararlivabefoydanarsanio'rganishadi. Axirunialmashtirgangaoxiratdanasibayo'qliginibilishadi-ku! Nasibalarininaqadaryomonnarsagasotibyuborishganinibilishmasmikin?!

Ya'ni, yahudiylar o'z dinlari va kitoblarini bir chetga qo'yib, sehr va jodu o'rganishga kirishib ketishdi. Ularga sehr ikki tarafdan ma'lum bo'lgan edi: birinchisi – hazrati Sulaymon podshohligi zamonida insonlar va shaytonlar aralashib yurishardi, uni o'sha shaytonlardan o'rganishgan. "Bu toifa sehrni Sulaymon alayhissalomga nisbat berardi. Ular: "Sulaymon alayhissalom payg'ambar emas, balki bir sehrgardir, shu sehr quvvatidan insonlar va jinlarga barobar hukmronlik qiladi", deb bo'hton qilishardi. Buning ziddiga ushbu oyat nozil bo'ldi" (Ibn Ishoq zikr qilgan, Sobuniyning "Ravoi'ul bayon" tafsiri, 1-juz).

Alloh taolo ularning bu gapi behudaligini bayon qilib marhamat etadiki, sehr Sulaymonning ishi emas, chunki u kufrdir, Sulaymon esa kofir emas. Ikkinchi tomondan, Bobil aholisi Horut va Morut ismli ikki farishtadan sehr o'rgangan. Ammo ular sehr o'rganmoqchi bo'lganlarni "Biz Alloh tomonidan yuborilgan bir fitna-sinovmiz, yana kofir bo'lib qolmanglar" deb albatta ogohlantirishar edi. Shunga rozi bo'lganlargagina sehr o'rgatishar edi. Imoni zaiflar oxiratlarini dunyoga sotishdi va sehr orqali ko'pchilikka zararlari tegib, imondan bebahra qolishdi. Hozirda ham aksar sehrgarlar sehrni qabih niyatda, er-xotinni ajratish yoki do'stlar orasini buzish, insonlar o'rtasiga dushmanlik solish, jamiyatda fasod tarqatish kabi ishlarda qo'llashadi. Kim sehrni bir insonga ozor va zarar etkazish uchun ishlatsa, haq yo'ldan adashadi, imon gavharidan ajraydi, chunki sehr kishi imonining sinovidir.

Imron ibn Horis aytadi: "Biz Ibn Abbos oldida o'tirgan edik. U kishi bunday dedilar: "Shaytonlar osmondan xabarlarni o'g'rincha eshitib olar, so'ng bitta rostiga etmishta yolg'on qo'shib, odamlar diliga singdirar edi. Buni Sulaymon alayhissalom bilib qoldilar va barcha xabarlarni to'plab kursilari ostiga ko'mib qo'ydilar. U zot vafot etgach, yo'l shaytoni turib (odamlarga): "Sulaymonning berkitilgan xazinasini ko'rsataymi? Bu kabi xazina undan boshqada yo'q", dedi. Odamlar rozi bo'lishganida u: "Hazina kursi tagida", dedi. Odamlar uni topib: "Bu Sulaymonning sehri, u bilan ummatni sehrlagan", deyishdi. Alloh taolo Sulaymon alayhissalomni oqlab, ushbu oyatni nozil qildi".

Kalbiy esa bunday deydi: "Shaytonlar Osifning tilidan sehr va har xil ruqiyalarni (duolarni) yozib: "Bular Osif ibn Barhiyaning Sulaymon podshohga o'rgatgan narsalari", deya Alloh u kishining podshohligini olayotganida mehroblari ostiga ko'mib qo'yishdi. Sulaymon alayhissalom buni sezmadilar. U kishi vafot etgach mehrob ostidan boyagi narsalarni chiqarib olishdi va odamlarga: "Sulaymon sizlarga shu narsalar bilan hukmronlik qilgan, sizlar ham buni o'rganinglar", deyishdi. Bani Isroil olimlari buni o'rganib: "Alloh saqlasin, bu Sulaymonning ilmi emas", deyishdi. Ammo johil kimsalar "Sulaymonning ilmi shu ekan" deya uni o'rganishga kirishib ketishdi va payg'ambarlarining kitobini inkor qilishdi. Shunday qilib, Sulaymon alayhissalomga tuhmatu bo'htonlar yog'ildi va bu to Alloh Muhammad alayhissalomni yuborguncha davom etdi. Alloh Sarvari olamga Sulaymon alayhissalomning bu narsalardan pokligini aytib, ushbu oyatni nozil qildi" (Asbabun-nuzul", 23-bet).

Sehr kufrdir, halok qiluvchi etti ulkan gunohdan (gunohi kabiradan) biridir. Sehr bilan shug'ullanuvchilar kofirdir, ularning jazosi juda qattiqdir. Sehrdan topilgan pul esa harom va jirkanchlidir. Ba'zi ilmsiz, johil kimsalarning boshqalarga zulm qilish yoki g'animlaridan o'ch olish yoxud boshqa sehrgarning sehrini qaytarish uchun sehrgarga borishlari, uning so'ziga ishonishlari ham haromdir. Sehrdan oxirat uchun hech qanday foyda yo'q, aksincha uning zarari katta. Alloh taoloning iznisiz sehrgar hech kimga zarar etkaza olmaydi. Sehr va jodu bilan shug'ullanuvchilar buning o'rniga din va Kitobni o'rganishsa, savobga erishgan bo'lishardi. Mo'min-musulmonlar hayot qiyinchiliklarida faqat Allohdan yordam istashlari, duo va iltijolar bilan Uning O'zigagina yuzlanishlari darkor. Shayton, jin va sehrgarlar yomonligidan saqlanish uchun Qur'oni karim suralarini o'qib yurishga targ'ib qilinadi. Hadisi sharifda bunday hollarda Yosin, Hashr surasining oxiri, Qadr, Kafirun, Ixlos, Falaq, Nas suralarini, Oyatul-Kursiy va boshqa sura-oyatlarni muntazam o'qib yurish tavsiya etiladi (Aliyul Qori, "Mirqotul-mafotih", 8-juz).

وَلَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞۚ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٣

103. Agar ular bilishsa, imon keltirib, Allohdan qo'rqishganida Alloh huzuridagi savoblari yaxshiroq edi.

Allohga imon keltirish va har ishda Undan qo'rqish mo'minlikning asosiy talablaridandir. Agar kufr va shirk yo'lini tutgan kimsalar Allohga imon keltirib, U Zotdan qo'rqishganida Parvardigorlarining huzurida ulkan savoblarni qo'lga kiritgan, Uning taqvoli bandalariga va'da qilgan ajr-mukofotlarini qo'lga kiritgan bo'lishardi. Alloh taolo shunga buyuradi: "Ey mo'minlar, Allohdan qo'rqinglar! Har kim ertasi uchun nima tayyorlab qo'yganiga qarasin! Allohdan qo'rqinglar, chunki Alloh chindan ham qilayotgan amallaringizdan xabardordir" (Hashr, 18). Imom Abu Lays Misriy rahmatullohi alayh shunday yozadi: "Alloh taolodan qo'rqqan kishi tilini yolg'ondan, g'iybatdan, boshqalarga bo'hton qilishdan, bekorchi so'zlarni aytishdan tiyadi, hamisha Alloh taoloning zikri, Qur'on tilovati va ma'rifiy suhbatlar ila mashg'ul bo'ladi; qalbida musulmon qardoshlariga nisbatan dushmanlik, kin, adovat, hasad kabi g'ayriinsoniy illatlar bo'lmaydi; ko'zini qarash taqiqlangan narsalardan to'sadi, dunyoga ibrat nazari bilan boqadi; me'dasini nopok luqmalardan asraydi; qo'lini faqat Alloh rozi bo'ladigan narsalargagina uzatadi; oyog'i isyon yo'lida emas, toat, ibodat yo'lida, ilm majlislari sari odimlaydi; Alloh taolodan qo'rqqan odam faqat Uning rizosi uchun, Uning O'zigagina ibodat qiladi, riyodan va o'zini hamda ishlarini insonlarga ko'z-ko'z qilishdan va ikkiyuzlamachilikdan saqlanadi".

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Maqolalar

E’TIQOD ERKINLIGI VA IJTIMOIY ADOLATNI TA’MINLASH YO‘LIDA

5.02.2025   3476   6 min.
E’TIQOD ERKINLIGI VA IJTIMOIY ADOLATNI TA’MINLASH YO‘LIDA

Munosabat

Alloh taologa behisob shukrki, taraqqiyotimizning yangi davrida qabul qilinayotgan qonun-qoidalar va me’yoriy hujjatlar insonning e’tiqod erkinligi, ijtimoiy adolatni ta’minlash, uning qadr-qimmatini hurmat qilish hamda huquq-erkinliklarini himoya qilishga xizmat qilmoqda. 
Yangi O‘zbekistonda islohotlarning barchasi xalqimiz ehtiyojlarini ta’minlash, odamlarni rozi qilish va har bir insonning farovon hayot kechirishini ta’minlashga qaratilganini o‘z hayotimizda guvohi bo‘layapmiz. Bugun ro‘yobga chiqayotgan o‘zgarishlar va yangilanishlar zamirida Asosiy qonunimiz va unga asoslangan normativ hujjatlarning mazmun-mohiyati  mujassam. Chunki mazkurlarda «Inson va uning qadr-qimmati» degan ulug‘ tushuncha markaziy o‘ringa qo‘yilgan. Shu nuqtayi nazardan, Davlatimiz Rahbari barcha islohotlarning asosiy maqsadini «Odamlarni hayotdan rozi qilish – asosiy mezon» degan yuksak tamoyilga qaratmoqda.
Ta’kidlash joizki, taraqqiyotimizning yangi davrida insonlarning e’tiqod erkinligini ta’minlash xalqimizni ma’nan yuksaltirish va ilm-ma’rifatli avlodni tarbiyalashga xizmat qilmoqda. Ayniqsa, mo‘min-musulmonlarimiz ibodatlarini emin-erkin ado etishlari uchun barcha sharoitlar yaratildi, mamlakatimiz bo‘ylab yuzlab masjidlar ochildi, Qur’oni karim kurslari faoliyat yuritmoqda. Haj kvotasi 3 barobar oshirildi, umra ziyoratchilari bir necha yuz mingni tashkil etmoqda. Natijada qariyb 800 ming mo‘min-musulmonlarimiz haj va umra ibodatlarini amalga oshirish baxtiga erishdilar.
Diniy ta’lim tizimining rivojlanishiga katta e’tibor qaratilmoqda. Bugungi kunda O‘zbekistonda 4 ta oliy islom ta’lim muassasasi, 10 ta o‘rta maxsus islom ta’lim muassasasi, jumladan, 2 ta ayollar madrasasi yoshlarga ilm-ma’rifat bermoqda. Dunyoviy va diniy bilimlarni uyg‘unlashtirish, diniy sohada kadrlarni tayyorlash maqsadida O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi tashkil etildi.
Islom dini rivojiga ulkan hissa qo‘shgan mutafakkirlar merosini ilmiy o‘rganish, zamonaviy tahdidlarning g‘oyaviy asoslarini tadqiq etish yo‘lida O‘zbekiston Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy, Imom Motrudiy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari jadal faoliyat ko‘rsata boshladi. 
Yaqinda muhtaram Prezidentimiz ulkan va noyob loyiha – Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi bilan tanishish jarayonida din arboblari, ziyolilar, olimlar, me’morlar bilan suhbatlashar ekan, mazkur imoratni buyuk ajdodlarimiz zakovati, xalqimiz ma’naviy salohiyatiga mos qilib barpo etish, uni yoshlar uchun ulkan tarbiya maktabi, sayyohlar uchun tabarruk qadamjoga aylantirish kerakligini ta’kidladilar.
Mamlakatimizdagi mazkur umuminsoniy va inson qadri yo‘lidagi islohotlar amalga oshirilishi hamda fuqarolarimizning e’tiqod erkinligi ta’minlanishida Konstitutsiyamiz va “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi qonun mustahkam poydevor bo‘lmoqda.
Shu yilning 31 yanvar kuni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining bir guruh deputatlari tomonidan tashabbus qilingan O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati Konsepsiyasi loyihasi keng jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilgani ham mana shunday ishlarning mantiqiy davomi bo‘ldi.
Ushbu hujjat bilan tanishar ekanmiz, konsepsiya davlatchiligimiz rivojining boy milliy-tarixiy tajribasiga va umuminsoniy qadriyatlarga tayangan holda puxta ishlab chiqilganiga guvoh bo‘lamiz. 
Xususan, Konsepsiyaning 3-bandida diniy qadriyatlar O‘zbekiston xalqining madaniyati, turmush tarzi, urf-odatlari, odob-axloqining shakllanishi hamda ularning avloddan avlodga meros bo‘lib o‘tishiga xizmat qilib kelishi ta’kidlanib, bu Davlatimizda barcha dinlarga bo‘lgan e’tibor va e’tirofning yorqin dalili hisoblanadi.
Ta’kidlash kerakki, konsepsiya ko‘pmillatli va turli konfessiyali yurtimizda erkinlik, tenglik, ijtimoiy adolat va birdamlik asosida yashash hamda izchil taraqqiy etish uchun barqaror muhitni ta’minlashga qaratilgandir. Jumladan, hujjatda “Har bir shaxsning qonun asosida teng huquq, imkoniyat va himoyaga ega bo‘lishini ta’minlash, har bir inson qadrlanadigan, hurmat qilinadigan va fikri inobatga olinadigan ijtimoiy muhitni yaratish”, deb alohida qayd qilingan.
Demakki, bunday sa’y-harakatlar inson qadr-qimmatini oshirishga, millatlar va dinlararo munosabatlarni mustahkamlashga, tinchlik-xotirjamlikni ta’minlashga qaratilgani bilan ham yanada ahamiyatga ega. Zero, inson qachonki millati, xalqi, dini g‘ami bilan yashasa, barkamollikka erishadi. Hayotga tadbiq etilayotgan bu kabi qonun-qoidalar natijasida hamjihatligimiz yanada mustahkamlanadi.
Muhim bandlarni sinchkovlik bilan o‘qigan inson, qaysi sohada bo‘lmasin, ilm-ma’rifat, ilmiy asoslanganlik va rivojlanishga targ‘ib etilganini anglab yetadi. Jumladan, “jahon ilm-fani, madaniyati, san’ati va adabiyotining ilg‘or yutuqlaridan bahramand bo‘lgan holda mamlakat ilm-fani va madaniyatini rivojlantirish”, shuningdek, “mamlakat aholisida, ayniqsa, yoshlarda ilmiy, aqliy salohiyatni yuksaltirish, vatanparvarlik tuyg‘ularini, milliy qadriyatlar va ijtimoiy axloq normalariga bo‘lgan hurmat ruhini kuchaytirish”, degan mazmundagi bandlar bayon etilgan. 
Zero, Islom dini doimo insonlarga taraqqiyot yo‘lida yurishni shart qilgan va kishilarni ilm-ma’rifatga undagan. Chunki jamiyatni ilmdan boshqa narsa to‘g‘ri yo‘lga sola olmaydi va taraqqiyotga ham erishtira olmaydi. Mujodala surasidagi 11-oyatda esa ilmli kishilar Alloh taoloning huzurida boshqalardan ko‘ra yuqori darajada turishi ochiq-oydin aytilgan: «Alloh sizlardan imon keltirganlarning va ilmga berilganlarning darajalarini ko‘tarur».
Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ham kishilarni ilmga targ‘ib qiluvchi ko‘p hadisi shariflarni aytganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir», dedilar» (Imom Ahmad va Ibn Moja rivoyatlari). Demak, har bir musulmon ilm talab qilishni o‘zi uchun shart deb bilishi zarur. Yurt taraqqiyoti ham, xalqning farovon hayoti ham ilm bilan bo‘lishini har bir inson anglab yetishi juda muhimdir.
Teran nazar bilan loyihani o‘qib chiqqan kishi, mazkur hujjat bilan fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va O‘zbekiston Respublikasi dunyoviy davlat ekaniga oid konstitutsiyaviy qoidalarni ro‘yobga chiqarishga hamda diniy sohadagi davlat siyosatining maqsadi, vazifalari, yo‘nalishlari va ularni amalga oshirish mexanizmlarini belgilash taklif etilayotganini tushunib yetadi.
Yana bir e’tiborga molik jihat shuki, hujjatning juda ko‘p muhim nuqtalarida umumjamiyat manfaatlarini ro‘yobga chiqarishda tenglik va adolat kabi muhim tamoyillarga katta urg‘u qaratilgan. Bu ham bo‘lsa, jamiyatimiz adolatlilik, insonparvarlik va birdamlik yo‘lidan odimlayotganini yaqqol ifoda etadi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, mazkur Konsepsiya qabul qilinishi va sohada yagona davlat siyosatining amalga oshirilishi fuqarolarning teng huquqliligini kafolatlaydi, xalqimiz totuvligini ta’minlashga xizmat qiladi. Shuningdek, yoshlar ilm-ma’rifati, ma’naviyatini yuksaltirishga, davlatchilikning huquqiy asoslarini mustahkamlashga zamin hozirlaydi. 

Maqolalar
#logo