Joriy yilning 11 oktyabr' kuni Qozog'istonning Astana shahrida Musulmon donishmandlari kengashining O'rta Osiyo filiali ochildi.
Ushbu filialning ochilishiga sabab o'tgan 2022 yilning 14–15-sentyabr' kunlari Astana shahrida bo'lib o'tgan “Jahon va an'anaviy dinlar etakchilarining VII-qurultoyi”da ishtirok etgan Al-Azhar shayxi Ahmad Toyyib janoblariga Qozog'iston Respublikasi Prezidenti Qosim-Jumart To'qayev ushbu taklifni kiritgan edi.
Prezidentning taklifiga binoan bu yil ushbu kengashning O'rta Osiyo – musulmon donishmandlari kengashining ochilish marosimi Astana shahrida “Tinchlik va hamkorlik saroyida” bo'lib o'tdi. Mazkur kengashning qarorgohi ushbu saroyda joylashishi ta'kidlandi.
Ushbu marosimda Qozog'iston respubilikasi Senati raisi Ashimbayev Mavlan Sagatxan o'g'li, Al-Azhar universiteti qoshidagi Islom tadqiqotlar markazi direktori Naziyr Muhammad Ayad, Musulmon donishmandlari kengashi bosh kotibi Muhammad Abdussalom ishtirok etdi va nutq so'zlab, boshlangan ushbu xayrli ishga baraka tiladi.
Ma'lumot uchun, Musulmon donishmandlari kengashi xalqaro miqyosdagi mustaqil tashkilot bo'lib, unga 1435 hijriy sananing 21 Ramazon oyida, melodiy hisob bilan 2014 yil 19 iyulida asos solingan. Ushbu tashkilotning o'z oldiga qo'ygan yagona maqsadi musulmon jamiyatlarda tinchlik va barqarorlikni ta'minlashga ko'maklashishdan iboratdir. Ushbu kengash o'z atrofiga islom ummati ichidagi etuk ilmu hikmatga ega, adolat va mo'tadil qarashlari bilan tanilgan shaxsiyotlarni to'plagan.
Musulmon donishmandlari kengashining bosh qarorgohi Birlashgan Arab Amirliklarining poytaxti Abu Dabi shahrida bo'lib, u islom ummatini birlashtirish, uning parchalanishini oldini olish, insoniy qadriyatlar, islomning bag'rikenglik tamoyillariga tahdid solayotgan kuchlarga qarshi birlashishga chaqiruvchi uyushma sanaladi.
Musulmon donishmandlari kengashi raisi katta imom Al-Azhar shayxi Doktor Ahmad Muhammad Toyyib janoblari sanaladi. Musulmon donishmandlari kengashi bosh kotibi Muhammad Abdussalom.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.