بسم الله الرحمن الرحيم
O'zining kalomi Qur'oni Karimni o'qi deya boshlagan va musulmonlarga ilm olishlikni farz qilgan Alloh azza va jallaga hamdlar bo'lsin.
O'z hayot yo'llarida ummatlariga eng to'g'ri va sof islom yo'lidan qanday yurish kerakligini ko'rsatib bergan Rosululloh sollollohu alayhi vasallamga salovot va salomlar bo'lsin.
Tarixdan ma'lumki asrlar mobaynida jilolanib kelayotgan islom dini insoniyatni tarqoqlik va o'zaro adovatga berilishdan qaytarib, yakdillik va birlashishga buyurib kelgan.
Alloh taolo Qur'oni Karimda shunday deydi:
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
Barchangiz Allohning arqonini mahkam tuting va bo'linib ketmang. Va Allohning sizga bergan ne'matini eslang: bir vaqtlar dushman edingiz, bas, qalblaringizni ulfat qildi. Uning ne'mati ila birodar bo'ldingiz. O'tli jar yoqasida edingiz, sizni undan qutqardi. Alloh sizga O'z oyatlarini ana shunday bayon qiladi. Shoyadki, hidoyat topsangiz.
Oli imron surasi 103-oyat
Islomdan avval insoniyat o'zaro adovat va dushmanchilikka berilib, o'zlaridan avvalgilarga kelgan hidoyat mayoqlarini yo'qotib yo'ldan adashishgan edi.
Bugungi kundagi ayrim firqalar ham musaffo islom dinini noto'g'ri talqin qilayotganliklari tufayli to'g'ri yo'lni yo'qotib, insonlar orasida turli xil ixtiloflarga sabab bo'layotganliklari sir emas.
Hususan bugungi kunda xalqimiz orasida turli ziddiyatlar kelib Chiqishiga sabab bo'layotgan soxta salafiylar ayni shular jumlasidandir.
Ularni qilayotgan iddaolari negizida dinimizni noto'g'ri talqin qilganliklari yotadi. Jumladan o'zlarini salafiy deya atashlarini o'zi noto'g'ri, bilamizki mutaqaddim ulamolar bilan, mutaaxxir
ulamolar orasini ajratib turuvchi chegara uchinchi asrning so'ngi ya'ni dastlabki hijriy uch asridir. Bu uch asr avlodining fazilatlari shundaki ular shu ummatni ustozlari va insoniyatning eng yaxshi avlodi bo'lib ana o'shalar haqiqiy salafi solihlar hisoblanadilar.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن مسعود رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: ( خَيْرُ النَّاسِ قَرْنِي، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ، روى البخاري و مسلم .
Abdulloh ibn Mas'ud rodiyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Payg'ambarimiz sollollohu alayhi vasallam muborak hadislarida: “insoniyatni eng yaxshi avlodi mening asrdoshlarim. keyin ulardan keningi avlod.keyin ulardan keyingi asr avlodi“. deganlar ( Imom Buxoriy, Imom Muslim,)
Ushbu hadisdan ma'lum bo'ladiki salafi solihlardan bo'lish uchun ular kabi bo'lish, solih amallar qilsh bilan bir qatorda islom avvalidagi uch muborak asrda yashash ham zarur. Shunday ekan Ibn Taymiya tarafidan “ Islomni qayta jonlantirish , salaflar yo'liga kaytish “ shiori ostida yangi firqalar , mujtahidlar ijmosiga xilof karashlar , to'rt mazhab ulamolarining na fikhiy va na akidaviy asoslariga mos bo'lmagan hukmlarni joriy kilgan. Manbalarga ko'ra , Ibn Taymiyaning akidaviy va fikxiy masalalarda mujtahidlar kengashi - ijmoga xilof nazariyotlari umumiy hisobda oltmishga yaqin masalada bo'lgan Masalan: qabrlar ziyoratiga borish, mavlid, tabarruk kabi amallar go'yoki shirk hissoblangan. Quron va sunnada kelgan qoidalarni so'zma so'z tushunib ko'r-ko'rona amal qilish orqali boshqa manbalarni botilga chiqaradilar. Jihodni islomni oltinch arkoni deb hissoblaydilar. Tasavvuf, urf-odat va milliy qadriyatlarni rad etadilar. Har qanday yangilikni bidat deb hisoblab, uni inkor atadilar. Ayniqsa, sohta salafiylar tomonidan targ'ib qilinayotgan mazhabsizlik g'oyasi, asrlar davomida shakllangan diniy ananalarni izdan chiqarib bir yurt musulmonlari o'rtasida parokandalikni yuzaga chiqarmoqda. Bugungi kunda sohta salafiylar o'zlarining g'arazliy maqsadlari yo'lida texnika taraqqiyoti yutuqlaridan faol bo'lgan holda foydalanishga intilmoqdalar. Jumladan ular internetni o'zlarining yovuz quroliga aylatirib, uning vositasida global tarmoqda vertual jamoat tashkil etib,diniy mutaassib g'oyalarini targ'ib qilishmoqda. Sohta salafiylarning yoshlar ongini egallashga qaratilgan bunday harakatlaridan doimo sergak turmog'imiz va o'z o'rnida vaziyatga to'g'ri baho berib noto'g'ri talqinlarga qarshi immunitetni o'zimizda shakillantirmog'imiz zarur bo'ladi.
Hulosa o'rnida yoshlarimizga eslatmamiz shuki, yurtimizdagi ahli ilmlar va diniy soha vakillari va ularning kitoblarni qo'yib turli hil noto'g'ri g'oyalarni targ'ib qiluvchi shaxsi, qayerda, qanday ta'lim olganligi noma'lum bo'lgan sohta davatchilarni puch g'ayalariga aldanib qolmaslik uchun ularni vertual tarmoqdagi sahifalariga kirmasliklari va doimo o'z yurtimizda ilm maskani, ustozlari va shahsiyati ma'lum bo'lgan mutabar ustozlarimiz ularning ezgan kitoblari va faoliyatlari bilan yakindan tanishib kerakli bilim va kunikmalarni urganishlarini tavsiya etiladi.
MUSOHON ABBASITDINOV,
Namangan viloyati bosh imom-xatibi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Dinimizda poklikka alohida e’tibor qaratilgan. Ibodatlarning ulug‘laridan biri namoz amalini durust bo‘lishi tahoratga bog‘liq. Namozda tahorat to‘liq va mukammal bo‘lishi kerak. Tahorat masalasi haqida Qur’oni karim va hadislarda ko‘plab hukmlar kelgan.
Xususan ajdodimiz, buyuk muhaddis Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Buxoriy rahimahulloh ham o‘zlarining «Al-Jome’ as-Sahih» asarida alohida bo‘lim ochib unga «Tahorat kitobi» deb nom bergan. Va eng avval bobni tahorat haqida kelgan Moida surasining “Ey iymon keltirganlar! Namozga turmoqchi bo‘lsangiz, yuzlaringizni va qo‘llaringizni chig‘anoqlari ila yuvinglar. Boshlaringizga mas'h tortinglar. Va oyoqlaringizni to‘piqlari ila yuvinglar” degan 6-oyatini keltirgan. Va davomida “Nabiy alayhissalom tahoratni bir marta, ikki marta va uch marta qilinishini bayon qildilar”, degan.
Keyin esa “Tahoratsiz namoz qabul bo‘lmaydi” deb ikkinchi bobga nom berdi va unda Abu Hurayra roziyallohu anhuning hadisini keltirdi. U hadisni Imom Buxoriyga ustozi Is'hoq ibn Ibrohim Hanzaliy aytdi, unga Abdurrazzoq, unga Ma’mar, unga Hammom ibn Munabbih aytdi, u Abu Hurayradan eshitgan. Abu Hurayra aytadi: “Rasululloh sollalllohu alayhi vasallam marhamat qilib, betahorat kishi tahorat qilmagunicha namozi qabul qilinmaydi, dedilar. Bir kishi shu vaqtda “Ey Abu Hurayra, tahoratni nima sindiradi?" dedi. U zot, ovozli va ovozsiz yel", dedilar.
Hadisda “qabul bo‘lmaydi” deyildi. Alloma Ibn Hajar rahimahulloh, bu yerdagi namoz qabul qilinmasiligi “qabuli isobat” topilmagani uchundir, deganlar. Ya’ni, namoz fiqhiy qoidalar asosida ado qilinmagan, sababi namozni sharti bo‘lgan tahorat bo‘lmagani uchun ibodat qabul bo‘lmaydi.
Aslida “qabul” so‘zi Alloh taolo qabul qilgan amalga ishlatiladi. Namozxon ibodatni “qabuli isobat” bilan, ya’ni fiqhiy qoidalar asosida ado qilgan bo‘lsa-da, unga riyo aralashtirsa, Alloh qabul qilmagan bo‘ladi, bunda “qabuli ijobat” topilmagan hisoblanadi.
Matndagi “la tuqbalu – qabul qilinmaydi” degan jumlani “qabuli isobat” yoki “qabuli ijobat” deb taqsimlashga hojat yo‘q. Chunki “la tuqbalu” “mardud” ma’nosida, ya’ni namoz tahoratsiz rad qilinadi, deganidir.
Hadisda Abu Hurayra tahoratni buzadigan ikki narsani sanadi, u zotning nazdida shu ikkovigina tahoratni buzadimi, deyilsa, bunga ulamolar javob berishadi:
Birinchi ehtimol: Ha, faqat shu ikkisi bo‘lishi mumkin;
Ikkinchi ehtimol: Alomma Kashmiriy aytadi, bu savol-javob masjidda bo‘lgan. Masjidda esa tahorat sinishi shu ikkisi bilan bo‘ladi. Va yana odamlarni nazdida bu ikkisi tahorat sindiradigan narsa emas, deb o‘ylagan bo‘lishlari mumkin. Shu ikkinchi ehtimol ulamolar nazdida birinchi ehtimoldan rojih – afzalroq.
Demak, tahorat namozni durust yo nodurust bo‘lishiga sabab bo‘lib, har bir namozxon tahoratga katta e’tibor qaratish lozim.
Abdulbosit Meliboyev,
Toshkent Islom instituti talabasi.