«Bu yil O'zbekistonda islomiy moliya tizimini joriy etishga oid qonun loyihasi parlament muhokamasiga qo'yiladi» deydi Markaziy bank raisi o'rinbosari Behzod Hamrayev.
– O'zbekistonda islomiy moliyalash tizimini yo'lga qo'yish bo'yicha qonun loyihasi ishlab chiqildi. Hujjat qabul qilinsa, qonunchilikka juda ko'p o'zgartirishlar kiritish talab etiladi.
18 may kuni bo'lib o'tgan Senat yalpi majlisida «O'zbekiston-2030» strategiyasida respublikada islom moliyasi qonuniy asoslarini shakllantirish hamda tartiblarini joriy etish belgilangani eslatildi. Behzod Hamrayevning aytishicha, islom moliyasini yo'lga qo'yish bo'yicha qonun loyihasi ishlab chiqilgan bo'lib, hujjatni 2024 yil yakunigacha parlament muhokamasiga kiritish rejalashtirilgan.
Islom moliyasi yangi va murakkab soha bo'lgani uchun qonunchilikka juda ko'p o'zgartirishlar kiritishni talab qiladi. Masalan, garov, ssuda yo'nalishlarida, «Markaziy bank to'g'risida»gi qonunlardan tortib «Banklar faoliyati to'g'risida»gi qonun va boshqa hujjatlarga o'zgartirish kiritish kerak. Hozir ushbu qonun loyihasi tayyor. Joriy yilda birgalikda ishlab, parlament muhokmasiga kiritish asosiy vazifalarimizdan biri, – dedi Markaziy bank mas'uli.
Majlisda Behzod Hamrayev hozirda ayrim tijorat banklarida bir nechta islomiy moliya xizmatlari ko'rsatilayotganini aytdi.
«Kredit va mikromoliya tashkilotlari to'g'risida»gi qonunga o'zgartirish kiritilgan va hujjatda alohida tartiblar mavjud. Hozirgacha faqat nizom kutilayotgandi. Ayni paytda Markaziy bank tomonidan «Islomiy moliya xizmatlarini ko'rsatish to'g'risida”gi nizom ishlab chiqildi. Hozir u davlat ro'yxatidan o'tkazish uchun taqdim qilingan. Ro'yxatdan o'tgach, bu sohada ishlash boshlanadi. Amaldagi qonunchilik doirasida «Agrobank», «Sanoatqurilishbank», «Mikrokreditbank», «Ipak yo'li» banklari Hususiy sektorni rivojlantirish bo'yicha islom korporatsiyasining kredit liniyalari hisobidan murobaha xizmatlarini ko'rsatib kelmoqda. Shuningdek, Trastbank huzuridagi «Trastmuomalat» MChJ tomonidan islomiy lizing va murobaha nasiyaga savdo operatsiyalari xizmatlari amalga oshirilmoqda. «Hamkorbank» tomonidan ham islomiy lizing xizmatlari ko'rsatib kelinmoqda. Bazaviy qonunlarimizni 2024 yilda yakuniga etkazsak, o'ylaymanki, qolgan banklarda ham bu xizmatlar ommalashib ketishiga talab bor, sharoit ham yaratiladi, — dedi rais o'rinbosari.
Avvalroq Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmurodov ham O'zbekistonda islomiy moliya tizimini yo'lga qo'yish bo'yicha qaror loyihasi ishlab chiqilganini aytgandi.
Biz davlat rahbarining topshiriqlari bilan Markaziy bank va hukumat tomonidan islomiy moliya bo'yicha qilinishi kerak bo'lgan ishlar yuzasidan tegishli qaror loyihasini hukumatga kiritganmiz. Ya'ni, qumdon tashkil qilib, mazkur yo'nalishdagi ishni boshlamoqchimiz. Bu bilan ma'lum fuqarolarimiz uchun islom moliyasiga sharoit yaratish niyatidamiz. Islom moliyasining iqtisodiy o'sishimizga bevosita bo'lmasa ham, bilvosita ta'siri bo'ladi. Chunki islom moliyasi orqali xarid qilingan yoki ko'rsatilgan qiymat oxir-oqibatda qo'shilgan qiymat bilan yalpi ichki mahsulotimizga o'z hissasini qo'shadi. Albatta, bundan faqat ijobiy natijalar kutish mumkin, – degan rais.
An'anaviy bank boshqa, islomiy bank tizimi boshqa. Qonunchiligimizning qurilishi an'anaviy bank tizimiga moslashgan. Agar islomiy bankni joriy qilmoqchi bo'lsak, qonunchilikni to'liq qayta ko'rib chiqishga to'g'ri keladi. Ya'ni asosiy qonunlarimiz — Fuqarolik kodeksi, sud, soliq, bojxona nuqtai nazaridan ko'p hujjatlarni qayta ko'rib chiqish zarur bo'ladi. Bu bo'yicha birinchi qadam qo'yilgan. Islomiy bank tizimini rivojlantirish masalasi o'ylanmoqda. Hukumat komissiyasi tuzilgan bo'lib, islom moliyasini nafaqat banklarda, balki boshqa sohalarda ham rivojlantirish reja qilingan, – degan u.
O'zbekistonda islomiy bank va moliya infratuzilmasini yaratish rejalari haqida 2018 yildan beri aytib kelinadi. 2023 yilning iyun' oyida Toshkent shahrida o'tkazilgan xalqaro forumda «Apex bank» boshqaruvi raisi Bahrom No'monov: «O'zbekiston aholisining 20 foizi diniy sabab bilan an'anaviy kredit tizimidan foydalanmaydi», deb aytgandi.
Manba: Daryo.uz
Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.
“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.
“Tarviya” – “tafakkur” ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.
Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.
Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.
Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.
Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).
Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.
Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..
Davron NURMUHAMMAD