Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446
Maqolalar

Ehromdagi inson xushbo'y nam salfetka, sovun yoki shampun ishlatib qo'ysa

30.05.2024   4271   2 min.
Ehromdagi inson xushbo'y nam salfetka, sovun yoki shampun ishlatib qo'ysa

Cavol: Ehromdagi inson xushbo'y salfetka, sovun yoki shampun ishlatib qo'ysa, biror jarima lozim bo'ladimi?
 

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.

Hushbo'y salfetka, sovun yoki shampun kabi vositalarni ehromdagi kishi ishlatishi makruh amal sanaladi. Lekin ushbu vositalarni ishlatish bilan qo'y so'yish vojib bo'ladimi yoki sadaqami degan masalada zamonamiz ulamolari va fatvo uyushmalari turlicha javob berganlar.

Ushbu masala yuzasidan mazhabimiz manbalariga tayanib aytamizki, xushbo'y salfetka, sovun va shampun kabilar tozalik vositalari sanaladi va undan aksar holda xushbo'ylanish uchun foydalanilmaydi. Bunga o'xshash masalani qadimgi fuqaholarimiz quyidagicha bayon qilishgan: “Ehromdagi kishi xushbo'yligi bor ushnon (kirni ketkizish vositasi, ishqor) bilan qo'lini yuvsa, uni ko'rganlar: “Bu ushnon”, desalar, sadaqa, agar “Bu xushbo'ylik”, desalar, jonliq so'yish vojib bo'ladi”(“Muhitul-Burhoniy” kitobi).

Demak, ishlatilayotgan xushbo'y narsani ko'pchilik odamlar nima deb qabul qilishiga qarab hukmi ta'yin topadi. Bugungi kunimizda xushbo'y salfetka, sovun yoki shampunni hech kim asl xushbo'ylik, deb hisoblamaydi.

Qolaversa, xushbo'y salfetka, sovun va shampun kabi vositalar ayni xushbo'ylik vositasi emas, balki unga xushbo'ylik qo'shilgan tozalik vositalaridir. Bunday vositalarda tozalovchi moddalar miqdori ko'p, xushbo'ylik miqdori oz bo'lsa, unga xushbo'ylik hukmi berilmaydi.

Shu bilan birga sovun sanoatidan ma'lumki, uni 100 daraja issiqlikda pishiriladi. Fuqaholarimiz xushbo'ylik aralashgan narsalar pishirilishi (qaynatilishi) natijasida, garchi undan xushbo'y hid kelib turgan bo'lsa ham, xushbo'ylik hukmidan chiqishini aytganlar. Alloma Kosoniy rahimahulloh shunday deganlar:

“Agar xushbo'ylik taomga qo'shib pishirilsa va o'zgarsa ehromdagi kishi uni iste'mol qilishining zarari yo'q. Bunda uning xushbo'y hid bor yoki yo'qligining farqi yo'q. Chunki bu holatda xushbo'ylik pishirish (qaynatish) natijasida taomda yo'qolib ketadi. Agar pishirilmagan bo'lsa va xushbo'y hidi kelib tursa, ehromdagi kishi uni iste'mol qilishi makruhdir. Lekin uning zimmasiga biror narsa vojib bo'lmaydi. Chunki bunda taom g'olib kelgan, xushbo'ylik moddasi esa aralashib, yo'qolib ketgan bo'ladi”(“Badoius sanoi'” kitobi).

Ushbu ma'lumotlardan xulosa qilib aytganda salfetka, sovun yoki shampun kabi vositalarning xushbo'y hidi bo'lsa, uni ishlatgan ehromdagi kishi bir so' (2 kg) bug'doy yoki uning qiymatini sadaqa qilish lozim bo'ladi. Ammo bular bilan to'liq bir a'zo uch va undan ko'p o'rin (makon)larda yuvilsa, jonliq so'yish lozimdir. Agar ushbu vositalarda hech qanday xushbo'y hid bo'lmasa, jonliq ham, sadaqa ham lozim bo'lmaydi. Vallohu a'lam.

O'zbekiston musulmonlari idorasiFatvo markazi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   4900   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.