Sayt test holatida ishlamoqda!
06 Iyul, 2025   |   11 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:13
Quyosh
04:56
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:03
Xufton
21:39
Bismillah
06 Iyul, 2025, 11 Muharram, 1447
Maqolalar

Axborot tarqatish va jurnalist odobi

27.06.2024   9988   2 min.
Axborot tarqatish va jurnalist odobi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Birinchidan, tarqatilayotgan har bir ma'lumot va axborot insonlar manfaatiga xizmat qiladigan yaxshi so'z bo'lishi lozim. 

Alloh taolo bunday marhamat qiladi: "Alloh yaxshi so'zga qanday misol keltirganini ko'rmaysanmi? U xuddi bir yaxshi daraxtga o'xshaydir. Uning asli sobit turadir. Shoxlari esa, osmonda. Robbi izni ila har doim mevalarini berib turadir" (Ibrohim surasi, 24-25 – oyatlar).

Ikkinchidan, turli fahsh va behayo ma'lumotlarni, bo'xton, yolg'on hamda mish-mish xabarlarni tarqatishdan ehtiyot bo'lish shart.

Alloh taolo bunday ogohlantiradi: "...fahsh ishlar tarqalishini yaxshi ko'radiganlarga bu dunyoyu oxiratda alamli azob bordir" (Nur surasi, 19-oyat).

Uchinchidan, tarqatilayotgan har qanday xabar yoki ma'lumot uchun Qiyomat kuni javob berishni hamda "Kitobat ham xitobat kabidir (yozish – gapirish kabi)", degan qoidani unutmaslik kerak.

Alloh taolo bunday marhamat qiladi: "Bugungi kunda ularning og'izlariga muhr uramiz. Nima kasb qilganlarini Bizga qo'llari so'zlar va oyoqlari guvohlik berur" (Yosin surasi, 65-oyat).

Imom Shofi'iy aytadilar: "Vafot etmaydigan yozuvchi yo'q. Ammo uning qo'llari yozgan narsalar necha yillar o'tsada saqlanib qoladi. Shunday ekan, Qiyomatda ko'rganingizda xursand bo'ladigan narsadan boshqa hech narsa yozmang!”.

To'rtinchidan, har bir axborotning ishonchli ekanini tekshirib, keyin tarqatish.

Alloh taolo shunga buyuradi: "Ey, iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko'ringlar, bir qavmga bilmasdan musiybat etkazib qo'yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo'lmanglar” (Hujurot surasi, 6-oyat).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Bir kishining yolg'onchi bo'lishi uchun eshitgan narsasini gapiraverishi kifoya qiladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Beshinchidan, mualliflik huquqiga amal qilish. O'zgalarning mehnatini ko'chirib, o'zlashtirib olmaslik.

Imom Shofi'iy rahimahulloh: "Menga bu so'zni falonchi aytgan”, deb aytuvchisini aniq shaklda gapirgan kishi haqiqiy marddir”, deganlar.

Abdul Fattoh Abu G'udda aytadilar: "Jumla yoki so'zni naql qiluvchiga nisbat berish omonatdir”.

Oltinchidan, har bir kasb egasi o'z mutaxassisligi doirasida axborot yoki ma'lumot tarqatishi lozim. Bilimi etmagan, mutaxassisligi bo'lmagan xabarni tarqatmaslik kerak.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Qachon ish o'z ahlidan boshqaga topshirilsa, qiyomatni kutaver", deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mo‘tadillik - saodat

04.07.2025   3853   2 min.
Mo‘tadillik - saodat

Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.

Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.

Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.

Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida  “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.

Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar. 

Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”. 

Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.

Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi

Bahodir Mirfayziyev

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA