Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyun, 2025   |   19 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:39
Bismillah
15 Iyun, 2025, 19 Zulhijja, 1446

QABR AZOBI HAQ!

22.07.2024   5093   3 min.
QABR AZOBI HAQ!

Ahli sunna val jamoa etiqodi bo‘yicha qabr azobi va undagi rohat, oyat va hadslar bilan haqdir.

 Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va sahobalar roziyallohu anhumdan kelgan xabarlar asosida qabr azobiga – kim shunga loyiq bo‘lsa – va unda Munkar va Nakirning Robbidan, dinidan va Nabiysidan so‘roq qilishiga iymon keltiramiz. Qabr jannat bog‘laridan bir bog‘dir yoki do‘zax chuqurlaridan bir chuqurdir.

Ya’ni, osiy bo‘lib, azobga loyiq bo‘lganlar uchun qabr azobi bo‘lishiga iymon keltiramiz. Munkar va Nakir nomli ikki farishta bandaning qabrida turib, uni Robbi, dini va Nabiysi haqida savol-so‘roq qilishiga iymon keltiramiz.

Dalillar:

  1. «Va Oli Fir’avnni yomon azob o‘rabdi. U do‘zaxdir. Unga ertayu kech ko‘ndalang qilinurlar. (Qiyomat) soati qoim bo‘lgan kuni: «Oli Fir’avnni ashaddiy azobga kiritinglar», deyilur» (G‘ofir surasi, 45–46-oyatlar);
  2. «Ularni to halokatga uchraydigan kunlariga yo‘liqqunlarigacha tek qo‘y. U kunda hiylalar ularga hech foyda bermas va ularga yordam ham berilmas. Va albatta, zulm qilganlarga undan o‘zga azob ham bor, lekin ko‘plari bilmaydilar» (Tur surasi, 45–47-oyatlar);
  3. «Alloh iymon keltirganlarni dunyo hayotida va oxiratda subutli so‘z ila sobitqadam qilur. Va Alloh zolimlarni zalolatga ketkazur» (Ibrohim surasi, 27-oyat);
  4. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

«Banda qabriga qo‘yilib, as'hoblari undan qaytganlarida, u alarning kavushlari taqillashini eshitib turganda, huzuriga ikki farishta kelib, uni o‘tirg‘izishadi va unga: «Mana bu odam (Muhammad sollallohu alayhi vasallam) haqida nima der eding?» deyishadi.

Shunda mo‘min: «Uning Allohning bandasi va Rasuli ekaniga guvohlik beraman», deydi.

Shunda unga: «Do‘zaxdagi joyingga nazar sol. Alloh uning o‘rniga senga jannatdan joy berdi», deyiladi.

U ikki joyni ham ko‘radi», deganlar.

(Buxoriy Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilgan.)

  1. «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ikki qabrning yonidan o‘tib ketayotib:

«Bu ikkovi azoblanmoqda. Azoblanishlari katta narsada emas. Ulardan biri peshobdan saqlanishga e’tibor bermas edi. Boshqasi esa chaqimchilik qilib yurar edi», dedilar. Bir xurmoning ho‘l shoxini olib kelib, ikkiga bo‘lib, ikki qabrga bittadan suqib qo‘ydilar.

Kishilar: «Ey Allohning Rasuli, nega bunday qildingiz?» deyishdi. Ul zot sollallohu alayhi vasallam:

«Shoyadki, bular quriguncha ikkovlaridan azob yengillatilsa», dedilar» (Buxoriy va Muslim rivoyat qilishgan).

  1. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

«Sizlardan biringiz qabrga qo‘yilsa, uning oldiga qoramtir-zangori rangli ikki farishta keladi. Ulardan biri Munkar, boshqasi Nakir deyiladi», deganlar (Termiziy rivoyat qilgan).

Xulosa shulki, qabr azobi va ne’mati haqida, ikki farishtaning so‘roq-savol qilishi haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan inkor qilib bo‘lmaydigan darajada ko‘plab xabarlar kelgan. Bunga iymon keltirish vojibdir. Kim inkor qilsa, kofir bo‘ladi.

Ammo o‘sha azob yoki ne’mat qanday bo‘lishi haqida gapirmaymiz. Chunki bu dunyoda unga o‘xshash narsa bo‘lmagani uchun, aql uni tasavvur qila olmaydi. Shariatda esa bu borada aql ko‘taradigan narsa kelgani yo‘q.

«Aqoid ilmi va unga bog‘liq masalalar» kitobidan

 

Abdulvoxid Isaqov,
Namangan shaxar “Miryoqubboy Mirhakimboy” jome
masjidi imom-xatibi

Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   6987   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.