Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Haq yo'linda kim senga

28.09.2023   2168   2 min.
Haq yo'linda kim senga

Dunyo mamlakatlarida ustozlar kuni qanday nishonlanadi?

O'qituvchilar kuni- bu har bir insonning hayotida bemisl ahamiyat kasb etadigan kishilar- pedagoglarga hurmatning ramziy ko'rinishidir. Ularning sabri, mehnati va irodasi sabab, bolalarda ilmga intilish, qiziqishlar ro'yobga chiqadi, yangi talant va iqtidorlar yuzaga keladi.

-Frantsiyada O'qituvchilar kuni 5 oktyabrda nishonlanadi. Biron sovg'a berish urfda emas. Maktab ma'muriyati o'z ixtiyoriga ko'ra ziyofat stoli uyushtiradi. Bu orqali o'qituvchi va o'quvchilar erkin muloqot qilishlari uchun imkoniyat bo'ladi. Shirinliklar va stol bezatish ota-onalar tomonidan tashkil etiladi.

-Germaniyada Ustozlar kunida o'qituvchilarga sovg'a berish odati yo'q. Agar o'quvchi ustozini hurmat qilib, yoqtiradigan bo'lsa, o'z qo'li bilan biron nima yasab sovg'a qilishi yoki tabriknoma yozib, hadya qilishi mumkin.

-AQShda Milliy o'qituvchi kuni may oyining birinchi haftasida nishonlanadi. Bu hafta o'qituvchilarga minnatdorlik haftasi deya nomlanadi. Hohishlariga ko'ra o'quvchilar ustozlariga gullar va konfetlar sovg'a qilishadi.

-Pol'sha ushbu sanani 14 oktyabrda nishonlaydi. Bu kunda o'qituvchilarga gullar, shirinliklar sovg'a qilish bor, unda ham har bir o'quvchi emas, butun sinf nomidan. Qimmatbaho sovg'alar hadya qilish mumkin emas. Shu bilan birga o'quvchilar faqatgina sinf rahbarlarini tabriklashlari mumkin.

-Hitoyda ustozlar kuni 14 oktyabrda bayram qilinadi. Uning bayram sifatida tayin qilinishi o'qituvchilaring nufuzi va ahamiyatini oshirish maqsadida bo'lgan. Bu kunda maktablarga ko'plab sobiq o'quvchilar ham tashrif buyurib, ustozlarini ziyorat qiladilar, iliq tilaklar bildiradilar.

-Argentinada ushbu sana 11 sentyabr kuni bayram qilinadi. Rasmiy dam olish kuni e'lon qilinadi, ustozlar tabriklanadi.

-Hindistonda Ustozlar kuni 5 sentyabrda o'tkaziladi. U kuni an'anaga ko'ra, ustozlar bilan o'quvchilar o'rin alishib, darslarni o'quvchilar olib borishadi.

-Angliyada ushbu bayramda choy sovg'a qilish a'anasi bor. “Bilimlarni maktabda kitob ila, uyda bo'lsa choy bilan jamlagin”, deyiladi, ingliz maqollaridan birida.

Dunyoning qayerida va qaysi sanada bo'lmasin, Ustozlar kuni – o'qituvchi va pedagoglarga hurmat va e'tibor ko'rsatishning bir ramzi bo'lib, ularning fidokorona mehnatlariga minnatdorlik bildirishdir.

Bobur Ahmad tayyorladi.

Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

Olimlarga suyangan sohibqiron

30.05.2025   6838   4 min.
Olimlarga suyangan sohibqiron

Amir Temur nafaqat buyuk sarkarda, davlat arbobi, balki o‘z davri ilm ahllari homiysi ham bo‘lgan. U mamlakatni rivojlantirishda ilm-fan va islom olimlarining ahamiyati beqiyos ekanligini yaxshi tushungan. “Saltanatda erishgan barcha muvaffaqiyatim va mustahkam joylarni zabt etishim – bularning barchasi Shayx Shamsuddin Fohuriy duosi, Shayx Zaynuddin Xavofiy himmati va Sayyid Baraka marhamati sharofatlari yordamida bo‘ldi”, deb ta’kidlagan edi[1]. Zar qadrini zargar biladi, deganlaridek, Sohibqiron saroyida taniqli mutafakkirlarni jamlashga harakat qilgan.

 Mo‘g‘ullar davridan keyin, Amir Temur davrida islomga davlat dini maqomining qaytarilishi yangi ulamolar tabaqalarining shakllanishiga olib keldi[2].

Temur davlatida Samarqand siyosiy poytaxtgina emas, balki ilmiy markaz ham edi[3]. Bu to‘g‘rida Movarounnarda bo‘lgan yevropalik sayyohlar va o‘sha davrda yashab ijod etgan tarixnavis Sharq olimlari yetarli ma’lumotlar qoldirganlar.

Tarixchi Ibn Arabshoh yozganidek, “Temur olimlarga mehribon, sayyidu shariflarni o‘ziga yaqin tutar edi. Ulamo va fuzaloga to‘la izzat-hurmat ko‘rsatib, ularni har qanday odamdan tamom muqaddam ko‘rar edi. Ularning har birini o‘z martabasiga qo‘yib izzatu ikromini izhor qilar edi”[4]. Natijada saltanat poytaxti Samarqandda o‘z davrining turli sohalari bo‘yicha buyuk allomalar jam bo‘ldiki, bu jamlashni Sohibqirondek ilm-fanni yaxshi tushingan va uni qadriga yetgan hukmdorgina amalga oshirishi mumkin edi.

Bunga quyidagi ikki voqeani keltirish mumkin. Amir Temur Xorazmga kelganida, Malik Muhammad Saraxsiy ibn Malik Mu’iziddin Husayn Kurt o‘z jiyani Pirmuhammad G‘iyosiddin Piralidan Amir Temurdan Alloma Taftazoniy rahmutullohi alayhni Saraxsga taklif qilishini so‘rashni iltimos qildi. Amir Temur Alloma Taftazoniy rahmutullohi alayhning ilmdagi fazlini bilib, u zotni Samarqandga taklif qilishni afzal ko‘rdi. Avvaliga Alloma Taftazoniy rahmutullohi alayh Amir Temurning taklifiga javob bermay turdi, so‘ng Hijozga safar qilish niyati borligini aytib, uzr aytmoqchi ham bo‘ldi. Ammo Amir Temur ikkinchi bor taklif yuborganidan keyin Samarqandga ravona bo‘ldi[5].

 “Amir Temur o‘ta ahmiyatli va foydali ishlaridan biri bo‘yicha chopar yubordi. Choparga: “Agar yo‘lda otga hojat tushib qolsa, kimni ko‘rsang ham otini ol, agar o‘g‘lim Shohruh bo‘lsa ham”, dedi. Chopar u amr qilgan tarafga tezlab jo‘nadi. Yo‘lda alloma Taftazoniyga duch keldi. U dam olish uchun bir joyga tushgan, otlari chodirning oldiga bog‘langan ekan. Chopar o‘sha otlardan birini oldi. Alloma Sa’duddin Taftazoniy chodirdan chiqib, uni ushlab oldi. Otni chopardan qaytarib oldi.

Chopar Amir Temurning oldiga qaytib borganida bo‘lgan gapni unga aytdi. Shunda Amir Temur qattiq g‘azablandi. Ammo birozdan so‘ng: ”Agar uning o‘rnida o‘g‘lim bo‘lganida, uni qatl qilardim. Lekin qaysi joyga borsam, kitoblari u yerga mening qilichimdan oldin kirib borgan odamni qanday qilib qatl qilaman”, dedi[6].

Toshkent islom instituti Qur’on ilmlari kafedrasi

o‘qituvchisi Qurbanov Sodiq

 

[1]Abulabbos Shihobuddin Ahmad ibn Muhammad Dimashqiy. Ajoib al-maqdur fi tarix Taymur. – Bayrut: Muassat ar-risola, 1986. – B. 48. 13

[2] Alimov U. Samarqandda kalom ilmining rivojlanishi. – T.: Movarounnahr, 2008. – B. 59.

[3]Fernand Brudil. Tarix va madaniyatlar qoidalari / Husayn Sharif tarjimasi. – Qohira. Al-hay’a al-misriyya al-omma li-l-kitob, 1999. – B. 77.

[4]Shayx Muhammad Sodiq Muhammad yusuf. Samarqandning sara ulamolari.-Toshkent: Hilol nashr, 2019.-B.7

[5]Shayx Muhammad Sodiq Muhammad yusuf. Samarqandning sara ulamolari.-Toshkent: Hilol nashr, 2019.-B.17

[6]Shayx Muhammad Sodiq Muhammad yusuf. Samarqandning sara ulamolari.-Toshkent: Hilol nashr, 2019.-B.19.