Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Iyun, 2025   |   20 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:40
Bismillah
16 Iyun, 2025, 20 Zulhijja, 1446

Islomda sog‘liqni saqlashning yo‘llari

30.06.2020   3042   3 min.
Islomda sog‘liqni saqlashning yo‘llari

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Islom sog‘likning Alloh taolo tomonidan bandaga berilgan ulug‘ ne’mat ekanini, uning uchun banda shukr kilishi lozimligini ta’kidlash bilangina kifoyalanib qolmaydi. Islom sog‘liqni saqlashning yo‘llarini ham o‘rgatadi. Keling, o‘sha narsalardan ba’zilarini juda ham qisqa ravishda o‘rganib chikaylik.

1. Tozalikka rioya qilish.

Islom sog‘liqni saqlash borasida katta ahamiyat bergan narsalardan biri tozalikka rioya qilishdir. Dunyo tarixida hech kim, hech kanday tuzum va din tozalikka rioya qilishga Islom dinichalik ahamiyat bermagani ma’lum va mashhurdir.

2. Sog‘likka zarar yetkazuvchi va atrofni iflos qiluvchi narsalardan qaytarish.

Islom madaniyatida musulmonlarga pokiza bo‘lish bilan birga, yuksak didli bo‘lish va atrof-muhitni iflos qilmaslik hamda kishilar sog‘lig‘iga zarar yetkazuvchi tasarruflar qilmaslik uqtiriladi. Chunki bunday ishlar turli xastaliklar tarqalishiga sabab bo‘lishi mumkin.

3. Badantarbiya.

Hozirgi kunimizda sog‘liqni saqlash, xastalikka chalinmaslik uchun badantarbiya qanchalik ahamiyatli ekanligini hamma tushunib yetgan. Kattayu kichik iloji boricha badantarbiyaga e’tibor berishga harakat qiladi. Bu narsaga ayniqsa rivojlangan davlatlarda odamlar nihoyatda berilgan. Hammaning kuchli, quvvatli, epchil, sog‘-salomat bo‘lgisi keladi va xastaliklarga chalinmaslikka harakat qiladi. Buning uchun esa badantarbiya bilan shug‘ullanishni odat qilish lozim.

Islomda bu ishga alohida e’tibor berilgan. Bu haqda Payg‘ambar sollalloxu alayhi vasallamning ba’zi hadisi shariflari ham bor.

4. Sog‘lik uchun zararli narsalarning harom qilinishi.

Islomda sog‘liqni saqlash yo‘lida ko‘rilgan choralarning eng muhimi inson sog‘lig‘i uchun zararli bo‘lgan narsalarning harom qilinishidir. Hozirgi kunga kelib, sog‘likni saqlash bo‘yicha ancha muvaffaqiyatlarga erishilgan bo‘lsa ham, ushbu sohada, ya’ni inson sog‘lig‘i uchun zararli bo‘lgan narsalarning harom qilinishida boshqa birorta din Islom dinichalik deyarli hech narsa qila olgani yo‘k. Islomda esa bu masala bir ming besh yuz yil ilgari hal etilgan.

5. Isrof va qizg‘anchiqlikning harom qilinishi.

Islomda inson sog‘lig‘ini saqlash maqsadida o‘ziga kerakli narsalarni ham me’yoridan oz yeb, o‘zini-o‘zi xastalikka mubtalo qilmaslik uchun qizg‘anchiq bo‘lish harom qilingan.

Shu bilan birga, Islomda sog‘likka zararligi e’tiboridan haddan tashqari ko‘p tanovul qilish ham harom qilingan.

6. Jismni toliqtirishdan qaytarish.

Islomda insonning o‘zini-o‘zi toliqtirishi man qilingan. Agar bu toliqtirish ibodat orqali bo‘lsa ham mumkin emas. Misol uchun, kishilarning nafl namozni haddan tashqari ko‘p o‘qib, o‘zini toliqtirishiga shariat qarshi turadi. Chunki bu narsa sog‘likka zarar keltirishi mumkin. ІShuningdek, haddan tashqari ko‘p nafl ro‘za tutib, o‘zini charchatish ham mumkin emas.

7. Sog‘liqni saqlash maqsadida yengillik va ruxsatlar berilgan.

Islomda aynan sog‘liqni saqlash maqsadida Alloh taolo farz qilgan ba’zi ibodatlarni yengillashtirish, keyinga surish yoki butunlay kechirib yuborish yo‘lga qo‘yilgan.

Musulmonlarning tibbiyot bo‘yicha erishgan yutuqlarini, yana bu sohaga tegishli boshqa narsalarni ham o‘rgangan mutaxassislar juda ham ko‘p. G‘arblik, yevropalik tarixchilar, sharqshunoslar, tibshunoslardan ham bu sohaga o‘zini bag‘ishlaganlar talaygina.

Ana o‘shalarning to‘plagan ma’lumotlari, yozgan kitob va ilmiy maqolalari, qilgan xulosalari bilan tanishgan har bir inson, Islom tib sohasida mo‘jiza yaratgan ekan, degan xulosaga kelishi turgan gap. Aslida ham shunday.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahulloh,
«Olam va odam, din va ilm» kitobidan.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   6806   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy