1. Hidoyatning o‘rniga zalolatni sotib olganlarning misoli:

“Hidoyat (to‘g‘ri yo‘l) o‘rniga zalolatni (noto‘g‘ri yo‘lni) sotib olganlar o‘shalardir, (lekin ularga) bu savdolari foyda qilmadi va (ular) hidoyat yo‘liga yuruvchi ham bo‘lmadilar. Ular bamisoli bir olov yoqqan (yo‘lovchi) kimsadirki, olov uning atrofini yoritganida, Alloh (bexosdan olov) nurini ketkazib, ularni zulmatlar ichra (hech narsani) ko‘rolmaydigan holda qoldirgan” (Baqara surasi, 16-17 – oyatlar).

2. Alloh yo‘lida ehson qiluvchilarning misoli:

“Alloh yo‘lida mollarini ehson qiluvchilar (savobining) misoli go‘yo bir donga o‘x-shaydiki, u har bir boshog‘ida yuztadan doni bo‘lgan yettita boshoqni undirib chiqaradi. Alloh xohlagan kishilarga (savobini) yanada ko‘paytirib beradi. Alloh (karami) keng va bilimdon zotdir” (Baqara surasi, 261 – oyatlar).

3. Nafsiga ergashuvchilarning misoli:

“Uning misoli go‘yo bir itdirki, unga hamla qilsang ham (tilini osiltirib) hansiraydi, o‘z holiga qo‘ysang ham hansirayveradi” (A’rof surasi, 176-oyat).

4. Dunyo hayotining misoli:

“Haqiqatan, dunyo hayotining misoli xuddi Biz osmondan tushirgan suv (yomg‘ir) bo‘lib, odamzot va hayvonot yeydigan narsalardan iborat yer giyohlari u bilan aralashib, to yer yasanib va ziynatlangach, yer egalari o‘zlarini unga qodir deb bilgan bir paytda, yerga tunda yoki kunduzi Bizning amrimiz kelib, uni kechagi kuni obod bo‘lmagandek (yig‘ib olingan) hosilga aylantirib qo‘yganimizga o‘xshaydi” (Yunus surasi, 24-oyat).

“(Ey Muhammad! Odamlarga) dunyo hayoti misolini keltiring. (U) xuddi bir suv kabidirki, Biz uni osmondan yog‘dirgach, (bahorda) u sababli yer o‘simliklari (bir-biriga) aralashib (qalinlashib) ketur, so‘ngra (kuzda) shamollar uchirib ketadigan xashakka aylanib qolur” (Kahf surasi, 45-oyat).

“Bilingizki, bu dunyo hayoti faqat o‘yin, ermak, ziynat, o‘zaro faxrlanish va mol-dunyo hamda farzandlarni ko‘paytirishdan iboratdir. (U) bamisoli bir yomg‘irki, uning (sababidan unib chiqqan) giyoh kofirlarni taajjubga solur. So‘ngra u qurigach, uni sarg‘aygan holda ko‘rasiz. So‘ngra u o‘tin bo‘lib qolur” (Hadid surasi, 20-oyat).

5. Kofir va mo‘minning misoli:

“Ikkala guruh (kofir va mo‘min)larning misoli xuddi ko‘r bilan kar va ko‘ruvchi bilan eshituvchilar kabidir. Ikkisi misolda barobar bo‘ladimi?! Eslab ko‘rmaysizlarmi?!” (Hud surasi, 24-oyat).

6. Haq va botilning misoli:

“(Alloh) osmondan suv (yomg‘ir) yog‘dirganida jilg‘alar miqdori bilan oqib, (bu) sel o‘z ustida ko‘piklarni ham ko‘tarib kelur. (Odamlar) zeb-ziynat yoki asbob-uskuna (yasash) uchun yoqadigan (olov)lardan ham shunga o‘xshash (chiqindi paydo) bo‘lur. Alloh haq bilan botilni (mana shunday misol bilan) bayon qilur. Bas, ko‘pik o‘z-o‘zidan yo‘q bo‘lib ketur. Odamlarga foydali bo‘lgan narsa esa Yerda qolur. Alloh misollarni mana shunday bayon qilur” (Ra’d surasi, 17-oyat).

7. Kofirlar amalining misoli:

“Parvardigorlariga kofir bo‘lganlarning amallari bamisoli bo‘ronli kunda qattiq shamol uchirib ketgan kuldir – ular qilgan amallaridan biror (yaxshi) narsaga ega bo‘la olmaydilar. Bu o‘ta gumrohlikdir” (Ibrohim surasi, 18-oyat).

8. Imon kalimasining misoli:

“(U so‘z) xuddi bir yaxshi daraxtga o‘xshaydiki, uning ildizi (yer ostiga) o‘rnashgan, shoxi esa osmondadir. Parvardigorining izni bilan (u) mudom meva berur” (Ibrohim surasi, 24-oyat).

9. Kufr so‘zining misoli:

“Yomon so‘zning (ya’ni kufr so‘zining) misoli esa yer yuzasidan (ildizi) uzilib qolgan, bir joyda qarori yo‘q nopok daraxtga o‘xshar” (Ibrohim surasi, 25-oyat).

10. Allohdan o‘zgani do‘st tutganlarning misoli:

“Allohdan o‘zgalarni do‘st tutgan kimsalarning misoli xuddi in qurib olgan o‘rgimchakka o‘xshaydi. Zotan, inlarning eng nimjoni, albatta, o‘rgimchak inidir, agar bilsalar” (Ankabut surasi, 41-oyat).

“Ushbu misollarni Biz odamlar (ibrat olishlari) uchun ayturmiz. (Lekin) ularni faqat olimlargina anglagaylar” (Ankabut surasi, 43-oyat).

“Biz ushbu Qur’onda odamlar uchun turli misollarni keltirdik. Shoyad eslatma olsalar” (Zumar surasi, 27-oyat).

«Yana dillarida maraz (munofiqlik) bo‘lgan kimsalar va kofirlar: “Bu misol bilan Alloh nima demoqchi?” degaylar. Alloh o‘zi xohlagan kimsalarni mana shunday yo‘ldan ozdirib qo‘yar va O‘zi xohlagan kishilarni hidoyat qilur» (Muddassir surasi, 31-oyat).

Davron NURMUHAMMAD