Sayt test holatida ishlamoqda!
04 Iyul, 2025   |   9 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:11
Quyosh
04:55
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:04
Xufton
21:40
Bismillah
04 Iyul, 2025, 9 Muharram, 1447

Ramazon xayr-ehson oyidir

16.05.2020   7673   3 min.
Ramazon xayr-ehson oyidir

Xayr-ehson bandani Alloh taologa yaqinlashtiradigan va jannatga kirishiga sabab bo‘lgan omillardan biridir. U ehson qiluvchining molini kamaytirmaydi, aksincha Payg‘ambarimiz sollallohu a’layhi vasallam marhamat qilganlaridek mol-dunyosi ziyoda bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Imom Muslim Abu Hurayra roziyollahu anhudan rivoyat qilgan hadisi shariflarida Payg‘ambar sollallohu a’layhi vasallam: “Sadaqa molni kamaytirmaydi, Alloh bandasiga kechirimlilik bilan faqat azizliknigina ziyoda qiladi, kim Alloh uchun xokisor bo‘lsa, uni qadrini ko‘taradi”[1] deb marhamat qilganlar. Modomiki ehson molu-dunyosini kamaytirmas, balki ziyoda qilar ekan bu musulmon inson u bilan ulug‘ ajrga ega bo‘ladigan noyob fursatdir. Sadaqa va xayr-ehsonning fazilatlari borasida Payg‘ambarimiz sollallohu a’layhi vasallamdan juda ham ko‘plab hadislar kelgan. O‘shalardan biri: Abu Kabsha al-Anmoriy roziyollohu anhudan, u Rosululloh sollallohu a’layhi vasallamni shunday deyotganlarini eshitgan ekanlar: “Uchta narsaga qasam ichaman. Va sizga bir hadis aytaman uni yodlab oling. Aytdilarki: Bandaning moli sadaqa bilan kamaymaydi, banda biror zulmga uchrasa va unga sabr qilsa Alloh uning izzatinigina ziyoda qiladi, banda tilanchilik eshigini ochsa, Alloh unga faqirlik (yoki shunga o‘xshash so‘z aytdilar) eshigini ochadi. Sizga bir hadis aytaman uni yodlab oling. Aytdilarki: Albatta dunyoda to‘rt nafar insonnikidar. (ya’ni dunyodagi insonlar to‘rt toifidir)

Bir banda, Alloh uni mol-dunyo bilan ham ilm bilan ham rizqlantirgan. U bilan  robbisiga taqvo qiladi. Qarindosh urug‘ining holidan xabar oladi va undagi Allohning haqqini biladi. Bu eng afzal manzildir.

Bir banda, Alloh uni ilm bilan rizqlantirgan, ammo mol-dunyo bilan rizqlantirmagan. U to‘g‘ri niyatli: Agar molim bo‘lganida falonchini amalini qilardim deydi. Bu uning niyatidir. Ikkisining ajri tengdir.

Bir banda, Alloh uni mol-dunyo bilan rizqlantirgan, ammo ilm bilan rizqlantirmagan. U molini ilmsiz sovuradi. U bilan  robbisiga taqvo qimaydi. Qarindosh urug‘ining holidan ham xabar olmaydi va undagi Allohning haqqini ham bilmaydi. Bu eng past darajadir.

Bir banda Alloh uni ilm bilan ham,  mol-dunyo bilan rizqlantirmagan. U: Agar molim bo‘lganida falonchini amalini qilardim deydi. Bu uning niyatidir. Ikkalasining gunohi barobardir.[2]

Bu hadisi sharif nafaqat xayr-ehson qiluvchi, balki uni niyat qilgan mo‘min kishi ham ulug‘ savobga ega bo‘lishiga dalolat qilmoqda. Faqatgini niyati sodiq bo‘lishi sharti bilan. Shunday ekan imkoni borlarimiz fazilatli Ramazon oyida xayr-ehson qilib qolishga shoshilishimiz, imkoniyati yo‘qlarimiz esa Alloh imkon bersa bunday savobli ishlarni bajarishga niyat qilishimiz bizni Allohga muqarrab bandalardan bo‘lishimizga sabab bo‘ladigan va jannatiga doxil qiladigan amallardandir.      

 

Shayxontohur tumani “Islom nuri” jome  masjidi imom xatibi,

Toshkent Islom instituti o‘qituvchisi

A. Sobirov

[1] Imom Muslim 2588 raqam bilan rivoyat qilgan.

[2] Imom Termiziy 2325 raqam bilan, Ibni Mojja 4228 raqam bilan rivoyat qilgan. Imom Termiziy bu hadis hasan, sahih degan.

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Katta jamoaga ergashish

30.06.2025   4587   3 min.
Katta jamoaga ergashish

“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili –  bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.

Bu haqda alloma Ibn Rajab  o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.

Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar. 

Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.

Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.

Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.

Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.

U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).

To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.

Shamsuddin Xapizov,

Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA