Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Iyun, 2025   |   18 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:39
Bismillah
14 Iyun, 2025, 18 Zulhijja, 1446

Ramazon - Qur’oni karim xatm qilish oyidir! (Tanlovga)

09.05.2020   2876   3 min.
Ramazon - Qur’oni karim xatm qilish oyidir! (Tanlovga)

Azizlar, o‘tayotgan Ramazon oyini g‘animat bilaylik! Bu oydan ulkan ajrlar bilan chiqishga harakat qilaylik! Keling, men sizga Qur’oni karim borasida ayrim tavsiyalarimni aytay!

  1. Qur’oni karimni o‘qishni bilmaydiganlar diqqatiga! Qur’oni karimni bilmaysizmi? Unda o‘rganishga kirishing. Bu karantinni g‘animat biling! Hozirda alhamdulillah, telegramda "Shayx Alijon Qori hafizahullohning Qur’on ahliga tuhfa" degan, Ustoz Hasanxon Qori akamizning "QURAN.UZ" sahifalari bor. Toshkent Islom Instituti katta o‘qituvchisi Ustoz Jahongir Ne’matov domlamizning "Muallim Soniy" kitobini MP3da o‘qib berganlari bor. Diski bilan kitob shaklida ham chiqqan. Diqqat bilan eshitib o‘rganib chiqing. Ikki-uch marta eshiting. O‘zlashtirib olsangiz biror qori yoki imom domladan tekshirib olsangiz ham bo‘ladi. Imkonsizman demang, intilganga Alloh yor bo‘ladi.
  2. Qur’oni karimni endi o‘qishga tushganlar diqqatiga! Ramazon oyida Qur’oni karimni xatm qilib chiqishni maqsad qiling! Qanday qilaman desangiz. Internetda juda ko‘p qorilarning MP3 audiolari mavjud. Buni deyarli bilmaydigan odam bo‘lmasa, kerak. Shuni yuklab oling-da, bir boshidan eshitishga kirishing! Qori o‘qib ketadi, siz esa, orqasidan qaytarib kuzatib borasiz. Astoydil bo‘lsangiz, kuniga bir poradan, ya’ni 20 sahifadan eshitib borsangiz, bir oyda eng kamida Robbingiz Kalomini bir marotaba xatm qilish baxtiga muyassar bo‘lasiz. Agar g‘ayrat qilib, kuniga 2 pora, ya’ni 40 sahifa o‘qisangiz, bir oyda 2 marotaba xatm qilar ekansiz. Agar vaqtingiz ko‘p bo‘lib, savobi naqadar ko‘pligini anglagan holda, vaqtlardan unumli foydalansangiz va kuniga 3 pora, ya’ni 60 sahifadan o‘qisangiz, bir oyda Qur’oni Karimni 3 marotaba tugatishga muvaffaq bo‘lar ekansiz. Har 10 kunda 1 marotaba Qur’on karim xatm qilingan bo‘ladi. MashaAlloh! Bu naqadar baxt! Albatta boshlanishida bunday baxtga qorilarning MP3 audiolaridan eshitish bilan erishasiz. 2-3 marta eshitib tugatsangiz, inshaAlloh, 4-5 martalarida o‘zingiz xatm qilasiz!

Muhim eslatma! Men o‘qishga qiynalaman, xatoga yo‘l qo‘yaman-ku, Alloh taoloning Kalomiga nisbatan odobsizlik bo‘ladi-ku, deb qayg‘urmang! Sizning o‘qishdan maqsadingiz nima? Uni buzib o‘qishmi? Yo‘q, albatta. Shunday ekan, xato qilishdan qo‘rqmang!

To‘g‘ri o‘qish uchun xatolardan yiroq bo‘lishingiz kerak. Xatolardan xoli bo‘lish uchun esa Qur’oni karimni ko‘p o‘qishingiz lozim!

Qur’oni karim bardavomlik bilan o‘qib, MP3 audiolardan foydalanib, diqqatlik bilan kuzatib, eshitib borilishi natijasida ilk o‘qilishida yo‘lga qo‘yilgan xatolar, kamayib boradi. Qur’oni karimni qancha ko‘p o‘qib, xatm qilib boraverganingiz sari Qur’oni karim mohiriga aylanib borasiz. Biroq, xato qilaman, o‘qiy olarmikinman, deb o‘tirsangiz, yillar o‘tadi-ki, biroq siz hali ham Robbingiz Kalomini biror marta xatm qilmagan bo‘laverasiz. Shunday ekan, o‘qishga kirishing!

Tavsiya! Ustozlarimiz Qur’oni karimni eshitib, kuzatib borishda Shayx Muhammad Siddiq Minshaviy, Shayx Abdulbosit Abdussomad, Shayx Xalil Xusoriy rahimahumulloh kabi zotlarning MP3 audiolaridan foydalanishni tavsiya qiladilar!

 

G‘iyosiddin HABIBULLOH ,

Muhammad al-Beruniy o‘rta maxsus

islom bilim yurti mudarrisi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Fatvo berishga kim haqli

13.06.2025   2444   6 min.
Fatvo berishga kim haqli

Hozirgi kunda islom jamiyatida, dunyo musulmonlari, ayniqsa yurtimiz musulmonlari orasida fatvo berish, fatvo chiqarish, fatvo so‘rash kabi atamalar ko‘p ishlatilmoqda.

Fatvo so‘zi arab tilida “savolga javob berish” ma’nosini anglatadi. Istilohda esa, shar’iy masala haqida savol so‘ragan odamga dalilga asoslangan holda javob berishdir.

Birinchi fatvo beruvchi shaxs Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bo‘lgan. U zotdan keyin sahoba, tobein va keyingi davr mujtahid ulamolar fatvo berish bilan shug‘ullanib, bugungi kunimizgacha davom etib kelmoqda. Shariatda musulmonlar hayotida paydo bo‘ladigan savollar bo‘yicha fatvo berilishi bu farzi kifoya amal hisoblanadi.

Qur’on va hadisdan hukm chiqarishning o‘ziga xos talablari mavjud. Qur’on va hadisga asoslangan holda musulmonlarning manfaatlaridan kelib chiqib, inson kamoloti, jamiyat farovonligi hamda uning ijtimoiy taraqqiyotini ko‘zlab hukm chiqarish alohida bilim va malaka talab etadi. Mo‘tabar manbalarda qayd etilishicha, arab tili, Qur’on va hadis ilmlari, fiqh va islom tarixini juda chuqur va mukammal biladigan va yana boshqa zarur sifatlarga ega bo‘lgan shaxslargina fatvo berish huquqiga ega.

Shunday bo‘lsa-da, biror-bir masalada hukm chiqarish zarur bo‘lib qolsa, avvalo, mazhablar ta’limotiga tayaniladi, agar ularning birortasida masalaning yechimi topilmasa, musulmonlarga osonlik va qulay sharoit yaratish nuqtayi nazaridan muftiylar tomonidangina fatvolar chiqarilishi mumkin.

Fatvo berish mas’uliyati. Islomda fatvoning o‘rni va ta’siri muhim bo‘lishi bilan birga o‘ta mas’uliyatli vazifa ham hisoblanadi. Chunki fatvoda Allohning hukmlarini bayon qilish maqsad qilinib, unda halol-harom, savob-gunoh, jannat-do‘zax orasidagi amallar ko‘rsatib beriladi. Imom Shotibiy rahmatullohi alayh fatvo berish mas’uliyati haqida to‘xtalib quyidagilarni ta’kidlaydi: “Muftiy – hukmlarni yetkazishda Rasululloh sallalllohu alayhi vasallamga o‘rinbosar va U zotning merosxo‘ri hisoblanadi. Shu bois u Rasululloh sollalllohu alayhi vasallam nomlaridan gapiradi”.

Haqiqatan, Abdulloh ibn Ja’fardan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bu borada ogoh va e’tiborli bo‘lishga chaqirib: “Fatvoga jur’atli bo‘lganlaringiz do‘zaxga jur’atli bo‘lganingizdir”, – deganlar. Ya’ni voqe’likni to‘liq o‘rganmay, yetarli bilim va tajriba orttirmay turib, qo‘rqmasdan jur’at bilan fatvo berishdan qaytarganlar.

Buni chuqur anglab yetgan musulmonlarning dastlabki avlodlari o‘zlaridan ilmli shaxs bo‘lgan joyda sukut saqlashgan.

Imom Molik rahmatullohi alayhdan goho ellikta masala so‘ralganda bittasiga ham javob bermagan paytlari bo‘lgan ekan. Buning sababi so‘ralganda, u zot: “Javob beruvchi o‘zini avval do‘zaxga solib ko‘rsin, xalos bo‘lishiga ko‘zi yetsa, javob bersin”, – degan ekanlar.

Abu Aliy az-Zarirdan rivoyat qilinadi: “Men Ahmad ibn Hanbalga: “Kishiga fatvo berishi uchun qancha hadis yetarli, yuz ming hadis yetadimi?” – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “Ikki yuz mingchi?” – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “Uch yuz mingchi?”, – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “To‘rt yuz mingchi?” – dedim. U yana: “Yo‘q”, dedi. Shunda men: “Besh yuz ming bo‘lsachi?”, – degan edim, u: “Umid qilaman”, – deb aytdi”.

Yuqorida keltirib o‘tilgan dalillardan kelib chiqib shuni ta’kidlash lozimki, fatvo berish o‘ta mas’uliyatli bo‘lganligi jihatidan unga hamma ham jur’at qilavermaydi. Buning ortida jamiyat va unda yashovchi shaxslar uchun g‘oyat xatarli zararlar kelib chiqish mumkin. Shayx Ramazon Butiy aytadi: “Hukm chiqarish ilmi tibbiyot ilmi kabidir. Mabodo birovning farzandi og‘ir kasalga chalinib qolsa, u tegishli tashxis qo‘yish va farzandini davolash uchun tibbiyotga oid kitoblarni titadimi yoki malakali shifokorning oldiga boradimi? To‘g‘risini aytganda, uning esi joyida bo‘lsa, keyingi yo‘lni tanlaydi. Dinda ham xuddi shunday. Aslida bu tibbiyotdan ham muhimroq, shuningdek qamrovi jihatidan xavfliroqdir”.

Hech kimga sir emaski, hozirgi kunda ba’zilar o‘zicha oyat va hadislardan hukm chiqarib, noto‘g‘ri fatvolar berib, o‘zini va o‘zgalarni adashtirmoqda.

Ba’zi bir e’tirof etilmagan shaxslar yoki ma’lum maqsadlarga yo‘naltirilgan tuzilmalar tomonidan qo‘shtirnoq ichidagi “fatvolar” insonlarni islom ma’rifatidan uzoqlashtirishga sabab bo‘lmoqda. Ayniqsa, ularning “jihod”, “bay’at”, “takfir”, “bemazhablik”, “hijrat” kabi masalalardagi asossiz “fatvolari” nohaq qon to‘kilishiga olib bormoqda va insonlarning kafolatlangan huquqlariga rahna solinishiga sabab bo‘lmoqda. Imom Molik rahmatullohi alayhning ustozlari bo‘lgan Robia ibn Abdurahmonni yig‘lagan holda ko‘rib, undan buning sababini so‘rashganda, u zot kishilar diniy-huquqiy savollarni bilimi bo‘lmagan shaxslardan so‘rashayotganini ko‘rganligi, bu holat islomda katta xatar paydo bo‘lganligidan darak berishini ta’kidlagan ekanlar.

Demak, chuqur ilm, tajriba va xolislik kabi fazilat bo‘lmay turib, fatvo berishning oqibati xayrli emas. Shunday ekan, ba’zi doira yoki guruhlar tomonidan islomda ulkan masala sifatida qaralgan hukmlarga e’tiborsiz va mas’uliyatsizlik bilan fatvo berishlari o‘zlari va o‘zgalarni ham adashtirishdir. Qanday qilib shaxslarni va butun boshli jamiyatlarni kofirga chiqarib, jamoat oldida ularga ergashishni harom demoqdalar?!

Xulosa qilib aytganda, fatvoning musulmonlar hayotida o‘rni muhimligini hisobga olgan holda ilm va salohiyatsiz fatvo berish yoki uchragan kishidan fatvo so‘rash va unga ergashib ketaverish adashuvga olib boradi. Bu kabi salbiy oqibatlarni keltirib chiqaruvchi ixtiloflarning oldini olish birinchi navbatda islom markazlari va ulamolarning muhim vazifalaridan hisoblanadi.

Alloh taolo barchamizni turli ixtilof va fitnalardan asrab, barchamizni mamlakatimizda ming yillardan beri amal qilib kelinayotgan hanafiy mazhabimizga muvofiq ibodatlarini ado etib, zavqli hayot kechirish baxtiga nasib etsin!


Manba: "Ahli sunna" telegram kanali

MAQOLA