Ramazonning eng qizg‘in pallasi, eng buyuk kechasiga yetib keldik. QADR kechasi aynan shu kecha ekanligini qat’iy ayta olmasak-da, hadisi shariflarga tayangan holda, LAYLATUL QADR bugun ekanligiga umid qilamiz.
Buyuk sahobiy Ubay ibn Ka’b QADR kechasi Ramazonning 27 kechasi ekanligiga qasam ichib, o‘sha tongda quyosh qizg‘ish, nuri, shulasi zaif holda chiqishining xabarini bergan hadis juda mashhur.
Qancha hayot kechirishimiz bizga noma’lum. Balki 40, balki 50, 60, 70 yoki 80 yil...
Faraz qiling, siz 80 yil umr ko‘rdingiz. Bir sutkada 24 soat deb hisoblasak, shuning qanchasini ibodatga ajratdingiz, 80 yilning qanchasini ibodat bilan o‘tkazdingiz?!
Bor-yo‘g‘i besh yil yoki undan ham kamroq ibodat qilganingiz kelib chiqadi. Buni bir kun – 24 soatga taqsimlangchi! Endi masalaning yana bir ahamiyatli jihatiga e’tibor beraylik. Xo‘sh, shu 5 yillik qilgan ibodatlarimiz to‘liq ixlos bilan ado qilinganmi?! Alloh taolo bu ibodatlarimizni qabul qilganligini ishonch bilan ayta olamizmi?!
Ana endi Alloh taoloning “Qadr kechasi 1000 oydan yaxshiroq”, deb marhamat qilgan oyatiga diqqat qiling. 1000 oy 83 yildan salgina ko‘proq degani. Bu 83 yil umr kechirmasak-da, 83 yilning 24 soatida tinmay ibodat qildik va ayni paytda ushbu ibodatlar qabul qilinib, ulkan ajru savoblarga erishdik demakdir!
Agar 83 yil ibodat qilganlik savobini hayotimizga taqqoslasak, biz yo 1500 yoki 2000 yil yashashimiz lozim bo‘ladi!
Oyati karimaga e’tibor bering-a, unda 1000 oy deyilmayapti, balki 1000 oydan yaxshiroqligi ta’kidlanmoqda. Uning miqdori sir saqlanmoqda, balki 100, 200, balki undan ham ko‘proq yil to‘liq ibodat qilganlik savobi beriladi. Alloh taolo hammma narsaga qodirdir!
Modomiki, Qadr kechasi ming oydan yaxshiroq ekan, agar yoz faslida shomdan tonggacha bo‘lgan muddat bor-yo‘g‘i 10 soatni tashkil etishini hisobga olsak, Qadr kechasidagi 1 soatlik ibodat – boshqa paytdagi 100 oylik ibodatdan yaxshiroqdir.
QADR kechasi 1 soat ibodat qilishingiz – boshqa payt to‘liq 8 yil ibodat qilishingizdan afzalroqdir.
IBODAT – zikr, namoz o‘qish, Qur’on tilovat qilish, Alloh taoloni yod etish, e’tikof, Umra ziyorati, Ka’bani tavof etish, qo‘yingki, Alloh roziligini istab qilingan barcha solih amallardir .
Alloh taoloning bunday g‘animat fursatlarni bizga tuhfa qilgani – Muhammad sollallohu alayhi vasallamning ummatiga ko‘rsatgan buyuk fazli, marhamati, karami, ehsonidir. Shu sabab ahli solihlar bu kechada ibodatga yeng shimarib, qattiq kirishishgan. Rasuli Akram alayhissalom ham QADR kechasi, ya’ni Ramazonning 27 kechasida boshqa kechalarga nisbatan ko‘proq ibodat qilar, bedor bo‘lardilar. QADR kechasida ibodatlarga sho‘ng‘ish – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlariga ergashishdir.
Azizlar, kim mana shu kechani topsa, buyuk savoblarni qo‘lga kiritadi. Bu kechada Alloh taoloning rahmat eshiklari ochiladi, bandalar Robbisiga yaqin bo‘ladi, gunohlari mag‘firat qilinib, yomonliklari ariydi.
Obid bandalar bu kechani butun yil davomida intiqlik bilan kutadilar. LAYLATUL QADR itoatgo‘y bandalarning orzusi, tavba qiluvchilarning umidi ushaladigan kechadir. Zero, kim bu kechani buyukligiyu fazliga ishonib, savob umidida qoim bo‘lsa, gunohlari kechiriladi. QADR ALLOHning rahmati, mag‘firati yog‘iladigan kechadir!
Shunday ekan, shomdan boshlab to tonggacha har bir lahzani g‘animat bilaylik! Bekorchi, oxiratimizga foydasiz narsalar vaqtimizni o‘g‘irlab qo‘ymasin! Ahlimizga, oila a’zolarimizga ham imkoniyat yaratishga harakat qilaylik, axir ular bilan JANNATda jam bo‘lishni istaymiz-ku!
QADR kechasining QADRINI topish barchamizga nasib etsin!
Ulamolar ma’ruzalaridan
G‘IYOSIDDIN HABIBULLOH
erkin tarjimasi
“Mazhab” so‘zi arabchada “yo‘l”, “yo‘nalish”, shar’iy istilohda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma’nolarini bildiradi.
Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).
Ulamolar mazhablarga ergashish Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning quyidagi hadisiga amal qilishdir, deb ta’kidlaydilar: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Moja, 3950-hadis).
Mazhablardagi bitta masalaga nisbatan turlicha yondashishlik islom shariatida musulmonlar uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi. Mazhablarda u yoki bu masala islom ahkomlari, muayyan jamiyat, xalq yoki millatning urf-odatlari, qadriyatlari hamda ijtimoiy munosabatlarning mazmunini ham hisobga olgan holda, eng ma’qul shaklda hal qilingan.
Islom ulamolari shar’iy hukmni va uning dalilini bilmaydigan musulmon odam (muqallid)mujtahid olimga taqlid qilishi zarurligini ta’kidlaydilar. Bunga Qur’ondagi ushbu oyatni dalil sifatida keltirish mumkin: “Agar bilmasangiz zikr ahllaridan so‘rang” (Nahl surasi, 43-oyat).
Mazhablarda Qur’on, sunnat, ijmo va qiyosdan dalil sifatida foydalanishning o‘ziga xos qoidalari, usul va tamoyillariga asoslangan muayyan tizim mavjud. Masalalar tizimli ravishda hal bo‘lgan. Mazhabsizlarda esa hech qanday ijtihod usul va qoidalari yo‘q bo‘lib, “Qur’on va Sunnatga murojaat qilamiz” qabilidagi dalilsiz da’vo bilan hukmlar berilmoqda. Maqsadiga, ra’yiga va nafsiga to‘g‘ri kelgan dalillarni olib, qolganlarini tashlash esa yomon oqibatlarni keltirib chiqarmoqda.
Bemazhablar omma musulmonlar ichida ko‘plab noto‘g‘ri talqin qilingan aqidaviy va fiqhiy masalalarni tarqatmoqdalar. Vaholanki, bu masalalar Ahli sunna olimlari tomonidan allaqachon hal qilingan.
Mazhabsizlar tarafdorlarining ayrim iddaolaridan ularning da’volari asossiz ekaniga ishonch hosil qilish mumkin:
– bemazhablar “Qur’on bitta va Payg‘ambar bitta bo‘lsa, to‘rt mazhab orasida fiqhiy ixtiloflar bor, haq bitta emasmi?” deydilar.
Mazhablar bir manba – Qur’on va sunnatga asoslanadi. Mazhablarning biriga ergashgan kishi Qur’on va sunnatga ergashgan bo‘ladi.
– Mazhabsizlik tarafdorlari “Imom Buxoriy bemazhab bo‘lgan”, deb dalil qiladi. Vaholanki, Imom Buxoriy yashagan davrda u kishiga o‘xshash ilmi ijtihod darajasiga yetgan, o‘zi ijtihod qilganlar ko‘p bo‘lgan. Hamma ulamolar ilmi mujtahidlikka yetgan odam, o‘zi ijtihod qiladi, deganlar. Hozir esa o‘sha davrdagi kabi mujtahidlar yo‘q ekanini hisobga olmaydilar.
Aksincha, Qur’on va sunnatdan har kim o‘zboshimcha yangi hukm chiqarish, fitna qo‘zg‘ash kabi islomda qat’iyan man qilingan xatti-harakatlarga sabab bo‘lmoqda. Shu nuqtayi nazardan, marhum Shayx Muhammad Said Ramazon Butiy qayd etganidek: “Mazhabsizlik islom shariatiga tahdid soladigan xatarli bid’atdir”.
Ming afsuslar bo‘lsinki, mana shunday yetuk olimlar bir mazhabni mahkam ushlab, to‘g‘riligini e’tirof qilib turgan bir paytda ba’zi yurtdoshlarimiz hali dastlabki ilmiy ko‘nikmalarni hosil qilmagan bo‘lsalarda: “Men Qur’on va hadisdan o‘zim hukm olaman” deb, da’vo qilib, turli ixtiloflarni keltirib chiqarmoqdalar. Ba’zida o‘zlari adashgani yetmagandek, o‘zgalarni ham yo‘ldan urmoqdalar.
Alloh taolo hammamizni O‘z hidoyatida sobit qilsin.
G‘ulomov FATHULLOH,
Al-Hudaybiya jome’ masjidi imom noibi