Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Ba’zi ro‘zadorlarda yuz beradigan xatolar

3.05.2020   2771   4 min.
Ba’zi ro‘zadorlarda yuz beradigan xatolar

Ko‘pchilik ro‘zadorlar Alloh taoloning dinini va ro‘zaga aloqador hukmlarni bilmagani uchun xatolarga yo‘l qo‘yishadi.

  • Iftorlik dasturxonlarida isrofga yo‘l qo‘yish ham katta xatolardandir. Dasturxonlarga ko‘pgina insonlarga yetadigan taomlar qo‘yiladi, ularning turli navlari, qimmatyu arzoni, xo‘lu qurug‘i va shiriniyu nordoni barchasi dasturxonga tortiladi. So‘ngra ularning ozginasi yeyilib, qolgani po‘choqqa tashlanadi. Bu esa islom bizga olib kelgan yo‘lga xilofdir. Alloh taolo aytadi: “Yeb-iching va isrof qilmang. Chunki U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).
  • Ramazonda bozorlar xaridorlarga to‘lib ketadi. Ularning har biri taomu sharoblardan o‘nlab oilalarga yetadigan miqdorni sotib olishadi. Oramizda ochlikdan o‘layotgan, bir bo‘lak nok topa olmayotgan va uysiz qolgan insonlar bor. Ammo bu yerda ba’zi oilalar isrof va maqtanchoqlik sababidan ovqatni hazm qila olmaslik darajasiga bormoqda. Och qolish orqali oshqozondagi zararli moddalarni yo‘qotish ro‘zaning maqsadlaridan hisoblanadi. Ovqatu ichimliklarni isrof qilib iste’mol qilgan kishilarda bu maqsad qanday amalga oshadi?
  • Ko‘pchilik ro‘zadorlar kunlarini xuddi ro‘za tutmagandek uyquda o‘tkazadi. Ularning orasida kuni bilan uxlab faqat namozlarga uyg‘onadigan, so‘ngra yana uxlaydiganlari bor. Ular kunduzlarini g‘aflatda, kechalarini esa saharlik qilib o‘tkazishadi. Alloh uchun ochlik lazzatini va chanqoqlik ta’mini totib yashab ko‘rish ro‘zaning hikmatlaridan biri hisoblanadi. Kunini uxlab o‘tkazgan kishi esa bu hikmatni his qila olmaydi.
  • Ro‘zadorlar orasida bekorchi va makruh o‘yinlarni o‘ynab yuradigan insonlar bor. Masalan, ba’zilar qimor kartalarini o‘ynab, ba’zilar esa to‘p ortidan yugurib va turli xil vaqtni zoye qiladigan o‘yinlar kabi narsalarni o‘ynab o‘tkazishadi. Alloh taolo aytadi: “Nahotki Bizning sizni yaratishimiz behuda bo‘lgan va siz Bizga qaytarilmassiz, deb hisoblasangiz?!” (Mo‘minun, 115). Boshqa bir oyatda esa shunday deyiladi: “O‘z dinlarini o‘yin-kulgu qilib olgan va hayoti dunyoga aldanib ketganlarni tark et” (An’om, 70).
  • Yana ro‘zadorlar orasida kechani behuda, hech qanday ajr-savobsiz o‘tkazadiganlari bor. Ular tun qorong‘usida ikki rak’at namoz o‘qimay o‘yin-kulgi bilan vaqtni o‘tkazib yuborishadi.
  • Kichik bir sabab tufayli jamoat namozlarini tark etish ro‘zadorlarning eng yomon xatolaridan biri hisoblanadi. Bu munofiqlik, qalb kasalligi va ruhning o‘lishining alomati bo‘ladi. Ularning orasida butun Ramazon ichida Qur’on bilan aloqasi bo‘lmagan insonlar ham bor. Ular ko‘p o‘qishadi, lekin Qur’onni emas, ko‘p mutolaa qilishadi, ammo Allohning kalomini o‘qishmaydi.
  • Yana ro‘zadorlar orasida bu ulug‘ oyda hech qanday saxovat qilmaydigan va biror marta iftor uchun dasturxon yoymaydigan, eshiklari doim qulf kishilar bor. Alloh taolo aytadi: “Sizning huzuringizdagi narsa tugaydir. Allohning huzuridagi narsa esa, boqiydir. Albatta, Biz sabr etganlarni qilib yurgan amallarining eng go‘zaliga beriladigan ajr ila mukofotlarmiz” (Nahl, 96). Boshqa bir oyatda esa shunday marhamat qiladi: “O‘zingiz uchun qilgan yaxshiliklarni Allohning huzurida topasiz. Albatta, Alloh qilayotganingizni ko‘ruvchidir” (Baqara, 110).
  • Yana ro‘zadorlarning xatolaridan biri bu taroveh namozlarini tark etish va unga dangasalik qilishdir. Uning holati xuddi: “Menga farzlar kifoya qiladi“, deyayotgandek. Qizig‘i, u mol-dunyoning oziga hech qachon qanoat qilmaydi, zarur narsalarga hirs qilgani kabi uni to‘liq egallashga intiladi. Shoir aytadi:

Kun qiyomat kelsang gar, amallar esa oz,

Nadomat aylarsan, tafakkur ayla biroz.

  • Yana ro‘zadorlar orasida ahli oilasini turli xil taomlar pishirish uchun qiyin ahvolda qoldiradigan va shu sababdan ularni Qur’on tilovati, sunnat, zikr hamda ibodatlardan to‘sib qo‘yadigan insonlar bor. Agar u zaruriy narsalar bilan kifoyalanganda uning ahli oilasi Alloh taoloning ibodatidan ozuqa olish uchun vaqt topgan bo‘lar edi.

 

Doktor Oiz Al Qorniy. “Ro‘zador uchun o‘ttiz dars” kitobidan

Saidxon Maxsumov tarjimasi

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Islom huquqi maktabi

24.12.2024   847   3 min.
Islom huquqi maktabi

Hayotda shunday sohalar borki, ularni mukammal egallash uchun butun umr o‘qib-izlanish lozim. Ana shunday kasblardan biri imom-xatiblikdir. Kimdir bu kasb egalariga oson tutishi mumkin. Lekin yetuk imom bo‘lish uchun to‘rt yil madrasa, to‘rt yil diniy oliy ta’lim dargohida o‘qishning o‘zi kamlik qiladi. Chunki imom o‘zi uchun ham jamoat uchun Alloh oldida burchli bo‘lsa, el oldidiga javobgarlik ham katta mas’uliyat yuklaydi. Bu mas’uliyat va xalq ishonchini oqlashning birdan bir yo‘li ilm va taqvodir.

So‘nggi yillarda ilm-fanning barcha yo‘nalishlar qatori diniy-ma’rifiy xususan, shariat, fiqh, aqoid kabi ilmlarni o‘rganish uchun keng yo‘llar ochildi.  Bu borada Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi, Imom Moturidiy markazi qoshida Kalom ilmi, Farg‘onada – Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabi, Buxoroda – Bahouddin Naqshband markazida tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda – Abu Muin Nasafiy markazida aqida ilmi maktabini tashkil etilishi o‘z samarasini berib kelayotir. Chunki imom-xatiblarning madrasa va oliy ta’lim dargohida olgan bilimlarini mustahkamlash, ularni yanada chuqurlashtirish, yangi zamonaviy diniy masalalarni keng o‘rganishda mazkur maktablar muhim ahamiyat kasb etyapti. Bir so‘z bilan aytganda, bu maktablar imom-xatiblarni chin ma’noda sohaning yetuk egasiga aylanishiga zamin bo‘layotir.

Ayni kunda Farg‘ona viloyatidagi Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabida yigirmadan ortiq vodiylik imom-xatiblar o‘z ish joylaridan uzilmagan holda diniy bilimlarini yana mustahkamlab, fiqh ilmini chuqurroq o‘rganmoqdalar. Ularga tajribali imom-xatiblar Ubaydulloh domla Abdullayev, Ibrohimjon domla Qodirov va Ahmadxon domla Nizomovlar ustoz-shogird an’anasi asosida ta’lim bermoqdalar. Shu kunga qadar tinglovchilar mazkur ustozlar ko‘magida “Muxtasarul-viqoya”, “Alfiqhul-akbar” kitoblari o‘qib tugatishdi. Ayni vaqtda “Kanzul-daqoiq” va Mulla Aliy Qorining “Alfiqhul-akbar”ga yozgan “Sharhul fiqhil Akbar” kitoblari mutolaa qilinib, asarlar batafsil o‘ranilmoqda. Ushbu asarlar Ahli sunna val jamoa aqidasi asosida mo‘min-musulmonlarni to‘g‘ri aqida hamda dinimiz ta’limotlariga amal qilishda vasatiy tarzda yurishlarida asosiy manbalardir.

Ta’kidlash joizki, imom-xatiblarning mazkur ilm dargohida olayotgan bilim va malakalari faoliyatlari uchun nihoyatda manfaatli bo‘lmoqda. Zero, turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib adashgan yurtdoshlarimizni to‘g‘ri yo‘lga boshlash, mo‘min-musulmonlarga Ahli sunna val-jamoa va Hanafiy fiqhi asosida islom ta’limotlarini yetkazish, dolzarb mavzularda chiqish qilish, maqolalar yozishda bu dargohdan olinayotgan ilmiy va hayotiy tajribalar muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, turli uchrashuvlar va mahallalarda olib borilayotgan targ‘ibot tadbirlarida ham mazkur ilmiy maktabda hosil qilingan bilim va ko‘nikmalar asqotmoqda. Imom-xatiblar o‘rtasidagi bilimlar bellashuvida ham mazkur maktab tinglovchilari o‘zini har tomonlama namoyon etayotgani ham e’tiborga molik. Shu bilan birga maktab tinglovchilarining bir qanchasi ilmiy izlanishlarda davom etib, o‘z tadqiqotlari bilan dinimiz ravnaqiga o‘z hissalarini qo‘shmoqdalar.

Ma’lumki, ilk o‘rta asrlarda Farg‘ona vodiysida fiqh maktabi shakllanib, buyuk allomalar yetishib chiqdi. Birgina Burhoniddin Marg‘inoniy islom xuquqshunosligi borasida beqiyos asarlar ta’lif etgani barchaga ma’lum. Bugun u kishining “al-Hidoya” asari butun musulmon olamida mashhur bo‘lib, islom huquqi – fiqh bo‘yicha eng aniq, mukammal asar sifatida tan olingan.

Bugun ham mazkur an’analar qayta tiklanib, yurtimiz yana ilmu ma’rifat, olim ulamolar diyoriga aylanayotgani quvonarli holdir.

Rahmatulloh JALILOV,
Farg‘ona viloyati vakilligi Matbuot kotibi
(Hidoyat jurnali, 12-son)

Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi
O'zbekiston yangiliklari